| ACHILLEIS | |
| LIBER PRIMUS | |
| Magnanimum Aeaciden formidatamque Tonanti | 1.1 |
| progeniem et patrio vetitam succedere caelo, | |
| diva, refer. quamquam acta viri multum inclita cantu | |
| Maeonio (sed plura vacant), nos ire per omnem— | |
| sic amor est—heroa velis Scyroque latentem | 5 |
| Dulichia proferre tuba nec in Hectore tracto | |
| sistere, sed tota iuvenem deducere Troia. | |
| tu modo, si veterem digno deplevimus haustu, | |
| da fontes mihi, Phoebe, novos ac fronde secunda | |
| necte comas: neque enim Aonium nemus advena pulso | 10 |
| nec mea nunc primis augescunt tempora vittis. | |
| scit Dircaeus ager meque inter prisca parentum | |
| nomina cumque suo numerant Amphione Thebae. | |
| At tu, quem longe primum stupet Itala virtus | |
| Graiaque, cui geminae florent vatumque ducumque | 15 |
| certatim laurus—olim dolet altera vinci—, | |
| da veniam ac trepidum patere hoc sudare parumper | |
| pulvere: te longo necdum fidente paratu | |
| molimur magnusque tibi praeludit Achilles. | |
| Solverat Oebalio classem de litore pastor | 20 |
| Dardanus incautas blande populatus Amyclas | |
| plenaque materni referens praesagia somni | |
| culpatum relegebat iter, qua condita ponto | |
| fluctibus invisis iam Nereis imperat Helle, | |
| cum Thetis Idaeos—heu numquam vana parentum | 25 |
| auguria!—expavit vitreo sub gurgite remos. | |
| nec mora et undosis turba comitante sororum | |
| prosiluit thalamis: fervent coeuntia Phrixi | |
| litora et angustum dominas non explicat aequor. | |
| Illa ubi discusso primum subit aëra ponto, | 30 |
| 'Me petit haec, mihi classis' ait 'funesta minatur, | |
| agnosco monitus et Protea vera locutum. | |
| ecce novam Priamo facibus de puppe levatis | |
| fert Bellona nurum: video iam mille carinis | |
| Ionium Aegaeumque premi; nec sufficit, omnis | 35 |
| quod plaga Graiugenum tumidis coniurat Atridis: | |
| iam pelago terrisque meus quaeretur Achilles, | |
| et volet ipse sequi. quid enim cunabula parvo | |
| Pelion et torvi commisimus antra magistri? | |
| illic, ni fallor, Lapitharum proelia ludit | 40 |
| inprobus et patria iam se metitur in hasta. | |
| o dolor, o seri materno in corde timores! | |
| non potui infelix, cum primum gurgite nostro | |
| Rhoeteae cecidere trabes, attollere magnum | |
| aequor et incesti praedonis vela profunda | 45 |
| tempestate sequi cunctasque inferre sorores? | |
| nunc quoque—sed tardum, iam plena iniuria raptae. | |
| ibo tamen pelagique deos dextramque secundi, | |
| quod superest, complexa Iovis per Tethyos annos | |
| grandaevumque patrem supplex miseranda rogabo | 50 |
| unam hiemem.' | |
| Dixit magnumque in tempore regem | |
| aspicit. Oceano veniebat ab hospite, mensis | |
| laetus et aequoreo diffusus nectare vultus, | |
| unde hiemes ventique silent; cantuque quieto | |
| armigeri Tritones eunt scopulosaque cete | 55 |
| Tyrrhenique greges circumque infraque rotantur | |
| rege salutato; placidis ipse arduus undis | |
| eminet et triplici telo iubet ire iugales; | |
| illi spumiferos glomerant a pectore cursus, | |
| pone natant delentque pedum vestigia cauda; | 60 |
| cum Thetis: 'O magni genitor rectorque profundi, | |
| aspicis in qualis miserum patefeceris usus | |
| aequor? eunt tutis terrarum crimina velis, | |
| ex quo iura freti maiestatemque repostam | |
| rupit Iasonia puppis Pagasaea rapina. | 65 |
| en aliud furto scelus et spolia hospita portans | |
| navigat iniustae temerarius arbiter Idae, | |
| eheu quos gemitus terris caeloque daturus, | |
| quos mihi! sic Phrygiae pensamus gaudia palmae, | |
| hi Veneris mores, hoc gratae munus alumnae. | 70 |
| has saltem—num semideos nostrumque reportant | |
| Thesea?—si quis adhuc undis honor, obrue puppes, | |
| aut permitte fretum! nulla inclementia: fas sit | |
| pro nato timuisse mihi. da pellere luctus, | |
| nec tibi de tantis placeat me fluctibus unum | 75 |
| litus et Iliaci scopulos habitare sepulcri.' | |
| Orabat laniata genas et pectore nudo | |
| caeruleis obstabat equis. sed rector aquarum | |
| invitat curru dictisque ita mulcet amicis: | |
| 'Ne pete Dardaniam frustra, Theti, mergere classem; | 80 |
| fata vetant: ratus ordo deis miscere cruentas | |
| Europamque Asiamque manus, consultaque belli | |
| Iuppiter et tristes edixit caedibus annos. | |
| quem tu illic natum Sigeo in pulvere, quanta | |
| aspicies victrix Phrygiarum funera matrum, | 85 |
| cum tuus Aeacides tepido modo sanguine Teucros | |
| undabit campos, modo crassa exire vetabit | |
| flumina et Hectoreo tardabit funere currus | |
| inpelletque manu nostros, opera inrita, muros! | |
| Pelea iam desiste queri thalamosque minores: | 90 |
| crederis peperisse Iovi; nec inulta dolebis | |
| cognatisque utere fretis: dabo tollere fluctus, | |
| cum reduces Danai nocturnaque signa Caphereus | |
| exseret et dirum pariter quaeremus Ulixem.' | |
| Dixerat. illa gravi vultum demissa repulsa, | 95 |
| quae iam excire fretum et ratibus bellare parabat | |
| Iliacis, alios animo commenta paratus, | |
| tristis ad Haemonias detorquet bracchia terras. | |
| ter conata manu, liquidum ter gressibus aequor | |
| reppulit et niveas feriunt vada Thessala plantas. | 100 |
| laetantur montes et conubialia pandunt | |
| antra sinus lateque deae Sperchios abundat | |
| obvius et dulci vestigia circuit unda. | |
| illa nihil gavisa locis, sed coepta fatigat | |
| pectore consilia et sollers pietate magistra | 105 |
| longaevum Chirona petit. domus ardua montem | |
| perforat et longo suspendit Pelion arcu; | |
| pars exhausta manu, partem sua ruperat aetas. | |
| signa tamen divumque tori et quem quisque sacrarit | |
| accubitu genioque locum monstrantur; at intra | 110 |
| Centauri stabula alta patent, non aequa nefandis | |
| fratribus: hic hominum nullos experta cruores | |
| spicula nec truncae bellis genialibus orni | |
| aut consanguineos fracti crateres in hostes, | |
| sed pharetrae insontes et inania terga ferarum. | 115 |
| haec quoque dum viridis; nam tunc labor unus inermi | |
| nosse salutiferas dubiis animantibus herbas, | |
| aut monstrare lyra veteres heroas alumno. | |
| et tunc venatu rediturum in limine primo | |
| opperiens properatque dapes largoque serenat | 120 |
| igne domum, cum visa procul de litore surgens | |
| Nereis; erumpit silvis—dant gaudia vires— | |
| notaque desueto crepuit senis ungula campo. | |
| tunc blandus dextra atque imos demissus in armos | |
| pauperibus tectis inducit et admonet antri. | 125 |
| Iamdudum tacito lustrat Thetis omnia visu | |
| nec perpessa moras: 'Ubinam mea pignora, Chiron, | |
| dic', ait, 'aut cur ulla puer iam tempora ducit | |
| te sine? non merito trepidus sopor atraque matri | |
| signa deum et magnos utinam mentita timores? | 130 |
| namque modo infensos utero mihi contuor enses, | |
| nunc planctu livere manus, modo in ubera saevas | |
| ire feras; saepe ipsa—nefas!—sub inania natum | |
| Tartara et ad Stygios iterum fero mergere fontes. | |
| hos abolere metus magici iubet ordine sacri | 135 |
| Carpathius vates puerumque sub axe peracto | |
| secretis lustrare fretis, ubi litora summa | |
| Oceani et genitor tepet inlabentibus astris | |
| Pontus. ibi ignotis horrenda piacula divis | |
| donaque—sed longum cuncta enumerare vetorque. | 140 |
| trade magis!' sic ficta parens: neque enim ille dedisset, | |
| si molles habitus et tegmina foeda fateri | |
| ausa seni. tunc ipse refert: 'Duc, optima, quaeso, | |
| duc, genetrix, humilique deos infringe precatu. | |
| nam superant tua vota modum placandaque multum | 145 |
| invidia est. non addo metum, sed vera fatebor: | |
| nescio quid magnum—nec me patria omina fallunt— | |
| vis festina parat tenuesque supervenit annos. | |
| olim et ferre minas avideque audire solebat | |
| imperia et nostris procul haut discedere ab antris; | 150 |
| nunc illum non Ossa capit, non Pelion ingens | |
| Pharsaliaeve nives. ipsi mihi saepe queruntur | |
| Centauri raptasque domos abstractaque coram | |
| armenta et semet campis fluviisque fugari, | |
| insidiasque et bella parant tumideque minantur. | 155 |
| olim equidem, Argoos pinus cum Thessala reges | |
| hac veheret, iuvenem Alciden et Thesea vidi— | |
| sed taceo.' | |
| Figit gelidus Nereida pallor: | |
| ille aderat multo sudore et pulvere maior, | |
| et tamen arma inter festinatosque labores | 160 |
| dulcis adhuc visu: niveo natat ignis in ore | |
| purpureus fulvoque nitet coma gratior auro. | |
| necdum prima nova lanugine vertitur aetas, | |
| tranquillaeque faces oculis et plurima vultu | |
| mater inest: qualis Lycia venator Apollo | 165 |
| cum redit et saevis permutat plectra pharetris. | |
| forte et laetus adest—o quantum gaudia formae | |
| adiciunt!—: fetam Pholoes sub rupe leaenam | |
| perculerat ferro vacuisque reliquerat antris | |
| ipsam, sed catulos adportat et incitat ungues. | 170 |
| quos tamen, ut fido genetrix in limine visa est, | |
| abicit exceptamque avidis circumligat ulnis, | |
| iam gravis amplexu iamque aequus vertice matri. | |
| insequitur magno iam tunc conexus amore | |
| Patroclus tantisque extenditur aemulus actis, | 175 |
| par studiis aevique modis, sed robore longe, | |
| et tamen aequali visurus Pergama fato. | |
| Protinus ille subit rapido quae proxima saltu | |
| flumina fumantisque genas crinemque novatur | |
| fontibus: Eurotae qualis vada Castor anhelo | 180 |
| intrat equo fessumque sui iubar excitat astri. | |
| miratur comitque senex, nunc pectora mulcens | |
| nunc fortis umeros; angunt sua gaudia matrem. | |
| tunc libare dapes Baccheaque munera Chiron | |
| orat et attonitae varia oblectamina nectens | 185 |
| elicit extremo chelyn et solantia curas | |
| fila movet leviterque expertas pollice chordas | |
| dat puero. canit ille libens inmania laudum | |
| semina: quot tumidae superarit iussa novercae | |
| Amphitryoniades, crudum quo Bebryca caestu | 190 |
| obruerit Pollux, quanto circumdata nexu | |
| ruperit Aegides Minoia bracchia tauri, | |
| maternos in fine toros superisque gravatum | |
| Pelion: hic victo risit Thetis anxia vultu. | |
| nox trahit in somnos; saxo collabitur ingens | 195 |
| Centaurus blandusque umeris se innectit Achilles, | |
| quamquam ibi fida parens, adsuetaque pectora mavult. | |
| At Thetis undisonis per noctem in rupibus astans, | |
| quae nato secreta velit, quibus abdere terris | |
| destinet, huc illuc divisa mente volutat. | 200 |
| proxima, sed studiis multum Mavortia, Thrace; | |
| nec Macetum gens dura placet laudumque daturi | |
| Cecropidae stimulos; nimium opportuna carinis | |
| Sestos Abydenique sinus. placet ire per artas | |
| Cycladas; hic spretae Myconosque humilisque Seriphos | 205 |
| et Lemnos non aequa viris atque hospita Delos | |
| gentibus. inbelli nuper Lycomedis ab aula | |
| virgineos coetus et litora persona ludo | |
| audierat, duros laxantem Aegaeona nexus | |
| missa sequi centumque dei numerare catenas. | 210 |
| haec placet, haec timidae tellus tutissima matri. | |
| qualis vicino volucris iam sedula partu | |
| iamque timens, qua fronde domum suspendat inanem; | |
| providet hic ventos, hic anxia cogitat angues, | |
| hic homines: tandem dubiae placet umbra, novisque | 215 |
| vix stetit in ramis et protinus arbor amatur. | |
| Altera consilio superest tristemque fatigat | |
| cura deam, natum ipsa sinu conplexa per undas | |
| an magno Tritone ferat, ventosne volucres | |
| advocet an pelago solitam Thaumantida pasci. | 220 |
| elicit inde fretis et murice frenat acuto | |
| delphinas biiugos, quos illi maxima Tethys | |
| gurgite Atlanteo pelagi sub valle sonora | |
| nutrierat—nullis vada per Neptunia glaucae | |
| tantus honos formae nandique potentia nec plus | 225 |
| pectoris humani—; iubet hos subsistere pleno | |
| litore, ne nudae noceant contagia terrae. | |
| ipsa dehinc toto resolutum pectore Achillem, | |
| qui pueris sopor, Haemonii de rupibus antri | |
| ad placidas deportat aquas et iussa tacere | 230 |
| litora; monstrat iter totoque effulgurat orbe | |
| Cynthia. prosequitur divam celeresque recursus | |
| securus pelagi Chiron rogat udaque celat | |
| lumina et abreptos subito iamiamque latentes | |
| erecto prospectat equo, qua cana parumper | 235 |
| spumant signa fugae et liquido perit orbita ponto. | |
| illum non alias rediturum ad Thessala Tempe | |
| iam tristis Pholoe, iam nubilus ingemit Othrys | |
| et tenuior Sperchios aquis speluncaque docti | |
| muta senis; quaerunt puerilia carmina Fauni | 240 |
| et sperata diu plorant conubia Nymphae. | |
| Iam premit astra dies humilique ex aequore Titan | |
| rorantes evolvit equos et ab aethere magno | |
| sublatum curru pelagus cadit, at vada mater | |
| Scyria iamdudum fluctus emensa tenebat, | 245 |
| exierantque iugo fessi delphines erili, | |
| cum pueri tremefacta quies oculique patentes | |
| infusum sensere diem. stupet aëre primo: | |
| quae loca, qui fluctus, ubi Pelion? omnia versa | |
| atque ignota videt dubitatque agnoscere matrem. | 250 |
| occupat illa manu blandeque adfata paventem: | |
| 'Si mihi, care puer, thalamos sors aequa tulisset, | |
| quos dabat, aetheriis ego te conplexa tenerem | |
| sidus grande plagis, magnique puerpera caeli | |
| nil humiles Parcas terrenaque fata vererer. | 255 |
| nunc inpar tibi, nate, genus, praeclusaque leti | |
| tantum a matre via est; quin et metuenda propinquant | |
| tempora et extremis admota pericula metis. | |
| cedamus, paulumque animos submitte viriles | |
| atque habitus dignare meos. si Lydia dura | 260 |
| pensa manu mollesque tulit Tirynthius hastas, | |
| si decet aurata Bacchum vestigia palla | |
| verrere, virgineos si Iuppiter induit artus, | |
| nec magnum ambigui fregerunt Caenea sexus: | |
| hac sine, quaeso, minas nubemque exire malignam. | 265 |
| mox iterum campos, iterum Centaurica reddam | |
| lustra tibi: per ego hoc decus et ventura iuventae | |
| gaudia, si terras humilemque experta maritum | |
| te propter, si progenitum Stygos amne severo | |
| armavi—totumque utinam!—, cape tuta parumper | 270 |
| tegmina nil nocitura animo. cur ora reducis | |
| quidve parant oculi? pudet hoc mitescere cultu? | |
| per te, care puer, cognata per aequora iuro, | |
| nesciet hoc Chiron.' sic horrida pectora tractat | |
| nequiquam mulcens; obstat genitorque roganti | 275 |
| nutritorque ingens et cruda exordia magnae | |
| indolis. effrenae tumidum velut igne iuventae | |
| si quis equum primis submittere temptet habenis: | |
| ille diu campis fluviisque et honore superbo | |
| gavisus non colla iugo, non aspera praebet | 280 |
| ora lupis dominique fremit captivus inire | |
| imperia atque alios miratur discere cursus. | |
| Quis deus attonitae fraudes astumque parenti | |
| contulit? indocilem quae mens detraxit Achillem? | |
| Palladi litoreae celebrabat Scyros honorum | 285 |
| forte diem, placidoque satae Lycomede sorores | |
| luce sacra patriis, quae rara licentia, muris | |
| exierant dare veris opes divaeque severas | |
| fronde ligare comas et spargere floribus hastam. | |
| omnibus eximium formae decus, omnibus idem | 290 |
| cultus et expleto teneri iam fine pudoris | |
| virginitas matura toris annique tumentes. | |
| sed quantum virides pelagi Venus addita Nymphas | |
| obruit, aut umeris quantum Diana relinquit | |
| Naidas, effulget tantum regina decori | 295 |
| Deidamia chori pulchrisque sororibus obstat. | |
| illius et roseo flammatur purpura vultu | |
| et gemmis lux maior inest et blandius aurum: | |
| atque ipsi par forma deaest, si pectoris angues | |
| ponat et exempta pacetur casside vultus. | 300 |
| hanc ubi ducentem longe socia agmina vidit, | |
| trux puer et nullo temeratus pectora motu | |
| deriguit totisque novum bibit ossibus ignem. | |
| nec latet haustus amor, sed fax vibrata medullis | |
| in vultus atque ora redit lucemque genarum | 305 |
| tinguit et inpulsam tenui sudore pererrat. | |
| lactea Massagetae veluti cum pocula fuscant | |
| sanguine puniceo vel ebur corrumpitur ostro, | |
| sic variis manifesta notis palletque rubetque | |
| flamma repens. eat atque ultro ferus hospita sacra | 310 |
| disiciat turbae securus et inmemor aevi, | |
| ni pudor et iunctae teneat reverentia matris. | |
| ut pater armenti quondam ductorque futurus, | |
| cui nondum toto peraguntur cornua gyro, | |
| cum sociam pastus niveo candore iuvencam | 315 |
| aspicit, ardescunt animi primusque per ora | |
| spumat amor, spectant hilares obstantque magistri. | |
| Occupat arrepto iam conscia tempore mater: | |
| 'Hasne inter simulare choros et bracchia ludo | |
| nectere, nate, grave est? gelida quid tale sub Ossa | 320 |
| Peliacisque iugis? o si mihi iungere curas | |
| atque alium portare sinu contingat Achillem!' | |
| mulcetur laetumque rubet visusque protervos | |
| obliquat vestesque manu leviore repellit. | |
| aspicit ambiguum genetrix cogique volentem | 325 |
| iniecitque sinus; tum colla rigentia mollit | |
| submittitque graves umeros et fortia laxat | |
| bracchia et inpexos certo domat ordine crines | |
| ac sua dilecta cervice monilia transfert; | |
| et picturato cohibens vestigia limbo | 330 |
| incessum motumque docet fandique pudorem. | |
| qualiter artifici victurae pollice cerae | |
| accipiunt formas ignemque manumque sequuntur, | |
| talis erat divae natum mutantis imago. | |
| nec luctata diu; superest nam plurimus illi | 335 |
| invita virtute decor, fallitque tuentes | |
| ambiguus tenuique latens discrimine sexus. | |
| Procedunt, iterumque monens iterumque fatigans | |
| blanda Thetis: 'Sic ergo gradum, sic ora manusque, | |
| nate, feres comitesque modis imitabere fictis, | 340 |
| ne te suspectum molli non misceat aulae | |
| rector et incepti pereant mendacia furti.' | |
| dicit et admoto non cessat comere tactu. | |
| sic ubi virgineis Hecate lassata Therapnis | |
| ad patrem fratremque redit, comes haeret eunti | 345 |
| mater et ipsa umeros exsertaque bracchia velat; | |
| ipsa arcum pharetrasque locat vestemque latentem | |
| deducit sparsosque tumet conponere crines. | |
| Protinus adgreditur regem atque ibi testibus aris | |
| 'Hanc tibi' ait 'nostri germanam, rector, Achillis— | 350 |
| nonne vides ut torva genas aequandaque fratri?— | |
| tradimus. arma umeris arcumque animosa petebat | |
| ferre et Amazonio conubia pellere ritu. | |
| sed mihi curarum satis est pro stirpe virili; | |
| haec calathos et sacra ferat, tu frange regendo | 355 |
| indocilem sexuque tene, dum nubilis aetas | |
| solvendusque pudor; neve exercere protervas | |
| gymnadas aut lustris nemorum concede vagari. | |
| intus ale et similes inter seclude puellas; | |
| litore praecipue portuque arcere memento. | 360 |
| vidisti modo vela Phrygum: iam mutua iura | |
| fallere transmissae pelago didicere carinae.' | |
| Accedit dictis pater ingenioque parentis | |
| occultum Aeaciden—quis divum fraudibus obstet?— | |
| accipit; ultro etiam veneratur supplice dextra | 365 |
| et grates electus agit: nec turba piarum | |
| Scyriadum cessat nimio defigere visu | |
| virginis ora novae, quantum cervice comisque | |
| emineat quantumque umeros ac pectora fundat. | |
| dehinc sociare choros castisque accedere sacris | 370 |
| hortantur ceduntque loco et contingere gaudent. | |
| qualiter Idaliae volucres, ubi mollia frangunt | |
| nubila, iam longum caeloque domoque gregatae, | |
| si iunxit pinnas diversoque hospita tractu | |
| venit avis, cunctae primum mirantur et horrent; | 375 |
| mox propius propiusque volant, atque aëre in ipso | |
| paulatim fecere suam plausuque secundo | |
| circumeunt hilares et ad alta cubilia ducunt. | |
| Digreditur multum cunctata in limine mater, | |
| dum repetit monitus arcanaque murmura figit | 380 |
| auribus et tacito dat verba novissima vultu. | |
| tunc excepta freto longe cervice reflexa | |
| abnatat et blandis adfatur litora votis: | |
| 'Cara mihi tellus, magnae cui pignora curae | |
| depositumque ingens timido commisimus astu, | 385 |
| sis felix taceasque, precor, quo more tacebat | |
| Creta Rheae; te longus honos aeternaque cingent | |
| templa nec instabili fama superabere Delo, | |
| et ventis et sacra fretis interque vadosas | |
| Cycladas, Aegaeae frangunt ubi saxa procellae, | 390 |
| Nereidum tranquilla domus iurandaque nautis | |
| insula; ne solum Danaas admitte carinas, | |
| ne, precor! "Hic thiasi tantum et nihil utile bellis:" | |
| hoc famam narrare doce, dumque arma parantur | |
| Dorica et alternum Mavors interfurit orbem,— | 395 |
| cedo equidem—sit virgo pii Lycomedis Achilles.' | |
| Interea meritos ultrix Europa dolores | |
| dulcibus armorum furiis et supplice regum | |
| conquestu flammata movet; quippe ambit Atrides | |
| ille magis, cui nupta domi, facinusque relatu | 400 |
| asperat Iliacum: captam sine Marte, sine armis | |
| progeniem caeli Spartaeque potentis alumnam, | |
| iura, fidem, superos una calcata rapina. | |
| hoc foedus Phrygium, haec geminae commercia terrae? | |
| quid maneat populos, ubi tanta iniuria primos | 405 |
| degrassata duces?—coeunt gens omnis et aetas: | |
| nec tantum exciti, bimari quos Isthmia vallo | |
| claustra nec undisonae quos circuit umbo Maleae, | |
| sed procul, admotas Phrixi qua semita iungi | |
| Europamque Asiamque vetat, quasque ordine gentes | 410 |
| litore Abydeno maris alligat unda superni. | |
| fervet amor belli concussasque erigit urbes. | |
| aera domat Temese, quatitur navalibus ora | |
| Eubois, innumera resonant incude Mycenae, | |
| Pisa novat currus, Nemee dat terga ferarum, | 415 |
| Cirrha sagittiferas certat stipare pharetras, | |
| Lerna gravis clipeos caesis vestire iuvencis. | |
| dat bello pedites Aetolus et asper Acarnan, | |
| Argos agit turmas, vacuantur pascua ditis | |
| Arcadiae, frenat celeres Epiros alumnos, | 420 |
| Phocis et Aoniae iaculis rarescitis umbrae, | |
| murorum tormenta Pylos Messenaque tendunt. | |
| nulla inmunis humus; velluntur postibus altis | |
| arma olim dimissa patrum, flammisque liquescunt | |
| dona deum; ereptum superis Mars efferat aurum. | 425 |
| nusquam umbrae veteres: minor Othrys et ardua sidunt | |
| Taygeta, exuti viderunt aëra montes. | |
| iam natat omne nemus; caeduntur robora classi, | |
| silva minor remis. ferrum lassatur in usus | |
| innumeros, quod rostra liget, quod muniat arma, | 430 |
| belligeros quod frenet equos, quod mille catenis | |
| squalentis nectat tunicas, quod sanguine fumet | |
| vulneraque alta bibat, quod conspirante veneno | |
| inpellat mortes; tenuant umentia saxa | |
| attritu et pigris addunt mucronibus iras. | 435 |
| nec modus aut arcus lentare aut fundere glandes | |
| aut torrere sudes galeasque attollere conis. | |
| hos inter motus pigram gemit una quietem | |
| Thessalia et geminis incusat fata querellis, | |
| quod senior Peleus nec adhuc maturus Achilles. | 440 |
| Iam Pelopis terras Graiumque exhauserat orbem | |
| praecipitans in transtra viros insanus equosque | |
| Bellipotens. fervent portus et operta carinis | |
| stagna suasque hiemes classis promota suosque | |
| attollit fluctus; ipsum iam puppibus aequor | 445 |
| deficit et totos consumunt carbasa ventos. | |
| Prima ratis Danaas Hecateia congregat Aulis, | |
| rupibus expositis longique crepidine dorsi | |
| Euboicum scandens Aulis mare, litora multum | |
| montivagae dilecta deae, iuxtaque Caphereus | 450 |
| latratum pelago tollens caput. ille Pelasgas | |
| ut vidit tranare rates, ter monte ter undis | |
| intonuit saevaeque dedit praesagia noctis. | |
| coetus ibi armorum Troiae fatalis, ibi ingens | |
| iuratur bellum, donec sol annuus omnes | 455 |
| conficeret metas. tunc primum Graecia vires | |
| contemplata suas; tunc sparsa ac dissona moles | |
| in corpus vultumque coit et rege sub uno | |
| disposita est. sic curva feras indago latentes | |
| claudit et admotis paulatim cassibus artat. | 460 |
| illae ignem sonitumque pavent diffusaque linquunt | |
| avia miranturque suum decrescere montem, | |
| donec in angustam ceciderunt undique vallem; | |
| inque vicem stupuere greges socioque timore | |
| mansuescunt: simul hirtus aper, simul ursa lupusque | 465 |
| cogitur et captos contempsit cerva leones. | |
| Sed quamquam et gemini pariter sua bella capessant | |
| Atridae famamque avida virtute paternam | |
| Tydides Sthenelusque premant, nec cogitet annos | |
| Antilochus septemque Aiax umbone coruscet | 470 |
| armenti reges atque aequum moenibus orbem, | |
| consiliisque armisque vigil contendat Ulixes: | |
| omnis in absentem belli manus ardet Achillem, | |
| nomen Achillis amant et in Hectora solus Achilles | |
| poscitur; illum unum Teucris Priamoque loquuntur | 475 |
| fatalem. quis enim Haemoniis sub vallibus alter | |
| creverit effossa reptans nive? cuius adortus | |
| cruda rudimenta et teneros formaverit annos | |
| Centaurus? patrii propior cui linea caeli, | |
| quemve alium Stygios tulerit secreta per amnes | 480 |
| Nereis et pulchros ferro praestruxerit artus? | |
| haec Graiae castris iterant traduntque cohortes. | |
| cedit turba ducum vincique haud maesta fatetur. | |
| sic cum pallentes Phlegraea in castra coirent | |
| caelicolae iamque Odrysiam Gradivus in hastam | 485 |
| surgeret et Libycos Tritonia tolleret angues | |
| ingentemque manu curvaret Delius arcum, | |
| stabat anhela metu solum Natura Tonantem | |
| respiciens, quando ille hiemes tonitrusque vocaret | |
| nubibus, igniferam quot fulmina posceret Aetnen. | 490 |
| Atque ibi dum mixta vallati plebe suorum | |
| et maris et belli consultant tempora reges, | |
| increpitans magno vatem Calchanta tumultu | |
| Protesilaus ait—namque huic bellare cupido | |
| praecipua et primae iam tunc data gloria mortis—: | 495 |
| 'O nimium Phoebi tripodumque oblite tuorum | |
| Thestoride, quando ora deo possessa movebis | |
| iustius aut quaenam Parcarum occulta recludes? | |
| cernis ut ignotum cuncti stupeantque fremantque | |
| Aeaciden? sordet volgo Calydonius heros | 500 |
| et magno genitus Telamone Aiaxque secundus; | |
| nos quoque—sed Mavors et Troia arrepta probabunt. | |
| illum neglectis—pudet heu!—ductoribus omnes | |
| belligerum ceu numen amant. dic ocius: aut cur | |
| serta comis et multus honos? quibus abditus oris | 505 |
| quave iubes tellure peti? nam fama nec antris | |
| Chironis patria nec degere Peleos aula. | |
| heia, inrumpe deos et fata latentia vexa, | |
| laurigerosque ignes, si quando, avidissimus hauri! | |
| arma horrenda tibi saevosque remisimus enses, | 510 |
| numquam has inbelles galea violabere vittas, | |
| sed felix numeroque ducum praestantior omni, | |
| si magnum Danais pro te dependis Achillem.' | |
| Iamdudum trepido circumfert lumina motu | |
| intrantemque deum primo pallore fatetur | 515 |
| Thestorides; mox igne genas et sanguine torquens | |
| nec socios nec castra videt, sed caecus et absens | |
| nunc superum magnos deprendit in aethere coetus, | |
| nunc sagas adfatur aves, nunc dura sororum | |
| licia, turiferas modo consulit anxius aras | 520 |
| flammarumque apicem rapit et caligine sacra | |
| pascitur. exsiliunt crines rigidisque laborat | |
| vitta comis, nec colla loco nec in ordine gressus. | |
| tandem fessa tremens longis mugitibus ora | |
| solvit, et oppositum vox eluctata furorem est: | 525 |
| 'Quo rapis ingentem magni Chironis alumnum | |
| femineis, Nerei, dolis? huc mitte: quid aufers? | |
| non patiar: meus iste, meus. tu diva profundi? | |
| et me Phoebus agit. latebris quibus abdere temptas | |
| eversorem Asiae? video per Cycladas altas | 530 |
| attonitam et turpi quaerentem litora furto. | |
| occidimus: placuit Lycomedis conscia tellus. | |
| o scelus! en fluxae veniunt in pectora vestes. | |
| scinde, puer, scinde et timidae ne cede parenti. | |
| ei mihi raptus abit! quaenam haec procul inproba virgo?' | 535 |
| Hic nutante gradu stetit amissisque furoris | |
| viribus ante ipsas tremefactus conruit aras. | |
| tunc haerentem Ithacum Calydonius occupat heros: | |
| 'Nos vocat iste labor: neque enim comes ire recusem, | |
| si tua cura trahat. licet ille sonantibus antris | 540 |
| Tethyos aversae gremioque prematur aquosi | |
| Nereos, invenies. tu tantum providus astu | |
| tende animum vigilem fecundumque erige pectus: | |
| non mihi quis vatum dubiis in casibus ausit | |
| fata videre prior.' subicit gavisus Ulixes: | 545 |
| 'Sic deus omnipotens firmet, sic adnuat illa | |
| virgo paterna tibi! sed me spes lubrica tardat: | |
| grande quidem armatum castris inducere Achillem, | |
| sed si fata negent, quam foedum ac triste reverti! | |
| vota tamen Danaum non intemptata relinquam. | 550 |
| iamque adeo aut aderit mecum Peleius heros, | |
| aut verum penitus latet et sine Apolline Calchas.' | |
| Conclamant Danai stimulatque Agamemno volentes. | |
| laxantur coetus resolutaque murmure laeto | |
| agmina discedunt, quales iam nocte propinqua | 555 |
| e pastu referuntur aves, vel in antra reverti | |
| melle novo gravidas mitis videt Hybla catervas. | |
| nec mora, iam dextras Ithacesia carbasus auras | |
| poscit, et in remis hilaris sedere iuventus. | |
| At procul occultum falsi sub imagine sexus | 560 |
| Aeaciden furto iam noverat una latenti | |
| Deidamia virum; sed opertae conscia culpae | |
| cuncta pavet tacitasque putat sentire sorores. | |
| namque ut virgineo stetit in grege durus Achilles | |
| exsolvitque rudem genetrix digressa pudorem, | 565 |
| protinus elegit comitem, quamquam omnis in illum | |
| turba coit, blandeque novas nil tale timenti | |
| admovet insidias: illam sequiturque premitque | |
| improbus, illam oculis iterumque iterumque resumit. | |
| nunc nimius lateri non evitantis inhaeret, | 570 |
| nunc levibus sertis, lapsis nunc sponte canistris, | |
| nunc thyrso parcente ferit, modo dulcia notae | |
| fila lyrae tenuesque modos et carmina monstrat | |
| Chironis ducitque manum digitosque sonanti | |
| infringit citharae, nunc occupat ora canentis | 575 |
| et ligat amplexus et mille per oscula laudat. | |
| illa libens discit, quo vertice Pelion, et quis | |
| Aeacides, puerique auditum nomen et actus | |
| adsidue stupet et praesentem cantat Achillem. | |
| ipsa quoque et validos proferre modestius artus | 580 |
| et tenuare rudes attrito pollice lanas | |
| demonstrat reficitque colos et perdita dura | |
| pensa manu; vocisque sonum pondusque tenentis, | |
| quodque fugit comites, nimio quod lumine sese | |
| figat et in verbis intempestivus anhelet, | 585 |
| miratur; iam iamque dolos aperire parantem | |
| virginea levitate fugit prohibetque fateri. | |
| sic sub matre Rhea iuvenis regnator Olympi | |
| oscula securae dabat insidiosa sorori | |
| frater adhuc, medii donec reverentia cessit | 590 |
| sanguinis et versos germana expavit amores. | |
| [tandem detecti timidae Nereidos astus.] | |
| Lucus Agenorei sublimis ad orgia Bacchi | |
| stabat et admissum caelo nemus; huius in umbra | |
| alternam renovare piae trieterida matres | 595 |
| consuerant scissumque pecus terraque revulsas | |
| ferre trabes gratosque deo praestare furores. | |
| lex procul ire mares; iterat praecepta verendus | |
| ductor, inaccessumque viris edicitur antrum. | |
| nec satis est: stat fine dato metuenda sacerdos | 600 |
| exploratque aditus, ne quis temerator oberret | |
| agmine femineo: tacitus sibi risit Achilles. | |
| illum virgineae ducentem signa catervae | |
| magnaque difficili solventem bracchia motu— | |
| et sexus pariter decet et mendacia matris— | 605 |
| mirantur comites. nec iam pulcherrima turbae | |
| Deidamia suae tantumque admota superbo | |
| vincitur Aeacidae, quantum premit ipsa sorores. | |
| ut vero e tereti demisit nebrida collo | |
| errantesque sinus hedera collegit et alte | 610 |
| cinxit purpureis flaventia tempora vittis | |
| vibravitque gravi redimitum missile dextra, | |
| attonito stat turba metu sacrisque relictis | |
| illum ambire libet pronosque attollere vultus. | |
| talis, ubi ad Thebas vultumque animumque remisit | 615 |
| Euhius et patrio satiavit pectora luxu, | |
| serta comis mitramque levat thyrsumque virentem | |
| armat et hostiles invisit fortior Indos. | |
| Scandebat roseo medii fastigia caeli | |
| Luna iugo, totis ubi somnus inertior alis | 620 |
| defluit in terras mutumque amplectitur orbem. | |
| consedere chori paulumque exercita pulsu | |
| aera tacent, tenero cum solus ab agmine Achilles | |
| haec secum: 'Quonam timidae commenta parentis | |
| usque feres? primumque imbelli carcere perdes | 625 |
| florem animi? non tela licet Mavortia dextra, | |
| non trepidas agitare feras? ubi campus et amnes | |
| Haemonii? quaerisne meos, Sperchie, natatus | |
| promissasque comas? an desertoris alumni | |
| nullus honos, Stygiasque procul iam raptus ad umbras | 630 |
| dicor, et orbatus plangit mea funera Chiron? | |
| tu nunc tela manu, nostros tu dirigis arcus | |
| nutritosque mihi scandis, Patrocle, iugales: | |
| ast ego pampineis diffundere bracchia thyrsis | |
| et tenuare colus—pudet haec taedetque fateri— | 635 |
| iam scio. quin etiam dilectae virginis ignem | |
| aequaevamque facem captus noctesque diesque | |
| dissimulas. quonam usque premes urentia pectus | |
| vulnera? teque marem—pudet heu!—nec amore probabis?' | |
| Sic ait et densa noctis gavisus in umbra | 640 |
| tempestiva suis torpere silentia furtis | |
| vi potitur votis et toto pectore veros | |
| admovet amplexus; vidit chorus omnis ab alto | |
| astrorum et tenerae rubuerunt cornua Lunae. | |
| illa quidem clamore nemus montemque replevit; | 645 |
| sed Bacchi comites, discussa nube soporis, | |
| signa choris indicta putant; fragor undique notus | |
| tollitur, et thyrsos iterum vibrabat Achilles, | |
| ante tamen dubiam verbis solatus amicis: | |
| 'Ille ego—quid trepidas?—genitum quem caerula mater | 650 |
| paene Iovi silvis nivibusque inmisit alendum | |
| Thessalicis. nec ego hos cultus aut foeda subissem | |
| tegmina, ni primo te visa in litore: cessi | |
| te propter, tibi pensa manu, tibi mollia gesto | |
| tympana. quid defles magno nurus addita ponto? | 655 |
| quid gemis ingentes caelo paritura nepotes? | |
| "Sed pater—" ante igni ferroque excisa iacebit | |
| Scyros et in tumidas ibunt haec versa procellas | |
| moenia, quam saevo mea tu conubia pendas | |
| funere: non adeo parebimus omnia matri.' | 660 |
| [vade sed ereptum celes taceasque pudorem.] | |
| Obstipuit tantis regina exterrita monstris, | |
| quamquam olim suspecta fides, et comminus ipsum | |
| horruit et facies multum mutata fatentis. | |
| quid faciat? casusne suos ferat ipsa parenti | 665 |
| seque simul iuvenemque premat, fortassis acerbas | |
| hausurum poenas? et adhuc in corde manebat | |
| ille diu deceptus amor: silet aegra premitque | |
| iam commune nefas; unam placet addere furtis | |
| altricem sociam, precibus quae victa duorum | 670 |
| adnuit. illa astu tacito raptumque pudorem | |
| surgentemque uterum atque aegros in pondere menses | |
| occuluit, plenis donec stata tempora metis | |
| attulit et partus index Lucina resolvit. | |
| Iamque per Aegaeos ibat Laertia flexus | 675 |
| puppis, et innumerae mutabant Cyclades oras; | |
| iam Paros Olearosque latent; iam raditur alta | |
| Lemnos et a tergo decrescit Bacchica Naxos, | |
| ante oculos crescente Samo; iam Delos opacat | |
| aequor: ibi e celsa libant carchesia puppi | 680 |
| responsique fidem et verum Calchanta precantur. | |
| audiit Arquitenens Zephyrumque e vertice Cynthi | |
| inpulit et dubiis pleno dedit omina velo. | |
| it pelago secura ratis: quippe alta Tonantis | |
| iussa Thetin certas fatorum vertere leges | 685 |
| arcebant aegram lacrimis ac multa gementem, | |
| quod non erueret pontum ventisque fretisque | |
| omnibus invisum iam tunc sequeretur Ulixem. | |
| Frangebat radios humili iam pronus Olympo | |
| Phoebus et Oceani penetrabile litus anhelis | 690 |
| promittebat equis, cum se scopulosa levavit | |
| Scyros; in hanc totos emisit puppe rudentes | |
| dux Laertiades sociisque resumere pontum | |
| imperat et remis Zephyros supplere cadentes. | |
| accedunt iuxta, et magis indubitata magisque | 695 |
| Scyros erat placidique super Tritonia custos | |
| litoris. egressi numen venerantur amicae | |
| Aetolusque Ithacusque deae. tunc providus heros, | |
| hospita ne subito terrerent moenia coetu, | |
| puppe iubet remanere suos; ipse ardua fido | 700 |
| cum Diomede petit. sed iam praevenerat arcis | |
| litoreae servator Abas ignotaque regi | |
| ediderat, sed Graia tamen, succedere terris | |
| carbasa. procedunt, gemini ceu foedere iuncto | |
| hiberna sub nocte lupi: licet et sua pulset | 705 |
| natorumque fames, penitus rabiemque minasque | |
| dissimulant humilesque meant, ne nuntiet hostes | |
| cura canum et trepidos moneat vigilare magistros. | |
| Sic segnes heroes eunt campumque patentem, | |
| qui medius portus celsamque interiacet urbem, | 710 |
| alterno sermone terunt; prior occupat acer | |
| Tydides: 'Qua nunc verum ratione paramus | |
| scrutari? namque ambiguo sub pectore pridem | |
| verso, quid inbelles thyrsos mercatus et aera | |
| urbibus in mediis Baccheaque terga mitrasque | 715 |
| huc tuleris varioque aspersas nebridas auro? | |
| hisne gravem Priamo Phrygibusque armabis Achillem?' | |
| illi subridens Ithacus paulum ore remisso: | |
| 'Haec tibi, virginea modo si Lycomedis in aula est | |
| fraude latens, ultro confessum in proelia ducent | 720 |
| Peliden; tu cuncta citus de puppe memento | |
| ferre, ubi tempus erit, clipeumque his iungere donis, | |
| qui pulcher signis auroque asperrimus astat; | |
| nec sat erit: tecum lituo bonus adsit Agyrtes | |
| occultamque tubam tacitos adportet in usus.' | 725 |
| Dixerat, atque ipso portarum in limine regem | |
| cernit et ostensa pacem praefatus oliva: | |
| 'Magna, reor, pridemque tuas pervenit ad aures | |
| fama trucis belli, regum placidissime, quod nunc | |
| Europamque Asiamque quatit. si nomina forte | 730 |
| huc perlata ducum, fidit quibus ultor Atrides: | |
| hic tibi, quem tanta meliorem stirpe creavit | |
| magnanimus Tydeus, Ithaces ego ductor Ulixes. | |
| causa viae—metuam quid enim tibi cuncta fateri, | |
| cum Graius notaque fide celeberrimus?—: imus | 735 |
| explorare aditus invisaque litora Troiae, | |
| quidve parent—' medio sermone intercipit ille: | |
| 'Adnuerit Fortuna, precor, dextrique secundent | |
| ista dei! nunc hospitio mea tecta piumque | |
| inlustrate larem.' simul intra limina ducit. | 740 |
| nec mora, iam mensas famularis turba torosque | |
| instruit. interea visu perlustrat Ulixes | |
| scrutaturque domum, si qua vestigia magnae | |
| virginis aut dubia facies suspecta figura; | |
| porticibusque vagis errat totosque penates, | 745 |
| ceu miretur, obit: velut ille cubilia praedae | |
| indubitata tenens muto legit arva Molosso | |
| venator, videat donec sub frondibus hostem | |
| porrectum somno positosque in caespite dentes. | |
| Rumor in arcana iamdudum perstrepit aula, | 750 |
| virginibus qua fida domus, venisse Pelasgum | |
| ductores Graiamque ratem sociosque receptos. | |
| iure pavent aliae, sed vix nova gaudia celat | |
| Pelides avidusque novos heroas et arma | |
| vel talis vidisse cupit. iamque atria fervent | 755 |
| regali strepitu et picto discumbitur auro, | |
| cum pater ire iubet natas comitesque pudicas | |
| natarum. subeunt, quales Maeotide ripa, | |
| cum Scythicas rapuere domos et capta Getarum | |
| moenia, sepositis epulantur Amazones armis. | 760 |
| tum vero intentus vultus ac pectora Ulixes | |
| perlibrat visu, sed nox inlataque fallunt | |
| lumina et extemplo latuit mensura iacentum. | |
| at tamen erectumque genas oculisque vagantem | |
| nullaque virginei servantem signa pudoris | 765 |
| defigit comitique obliquo lumine monstrat. | |
| quid nisi praecipitem blando complexa moneret | |
| Deidamia sinu nudataque pectora semper | |
| exsertasque manus umerosque in veste teneret | |
| et prodire toris et poscere vina vetaret | 770 |
| saepius et fronti crinale reponeret aurum? | |
| [Argolicis ducibus iam tunc patuisset Achilles.] | |
| Ut placata fames epulis bis terque repostis, | |
| rex prior adloquitur paterisque hortatur Achivos: | |
| 'Invideo vestris, fateor, decora inclita gentis | 775 |
| Argolicae, coeptis; utinam et mihi fortior aetas, | |
| quaeque fuit, Dolopas cum Scyria litora adortos | |
| perdomui, fregique vadis, quae signa triumphi | |
| vidistis celsa murorum in fronte, carinas! | |
| saltem si suboles, aptum quam mittere bello— | 780 |
| nunc ipsi viresque meas et cara videtis | 782 |
| pignora: quando novos dabit haec mihi turba nepotes?' | |
| dixerat, et sollers arrepto tempore Ulixes: | |
| 'Haut spernenda cupis; quis enim non visere gentes | 785 |
| innumeras variosque duces atque agmina regum | |
| ardeat? omne simul roburque decusque potentis | |
| Europae meritos ultro iuravit in enses. | |
| rura urbesque vacant, montes spoliavimus altos, | |
| omne fretum longa velorum obtexitur umbra; | 790 |
| tradunt arma patres, rapit inrevocata iuventus. | |
| non alias umquam tantae data copia famae | |
| fortibus aut campo maiore exercita virtus.' | |
| aspicit intentum vigilique haec aure trahentem, | |
| cum paveant aliae demissaque lumina flectant, | 795 |
| atque iterat: 'Quisquis proavis et gente superba, | |
| quisquis equo iaculoque potens, qui praevalet arcu, | |
| omnis honos illic, illic ingentia certant | |
| nomina: vix timidae matres aut agmina cessant | |
| virginea; o multum steriles damnatus in annos | 800 |
| invisusque deis, si quem haec nova gloria segnem | |
| praeterit.' exisset stratis, ni provida signo | |
| Deidamia dato cunctas hortata sorores | |
| liquisset mensas ipsum complexa. sed haeret | |
| respiciens Ithacum coetuque novissimus exit. | 805 |
| ille quoque incepto paulum ex sermone remittit, | |
| pauca tamen iungens: 'At tu tranquillus in alta | |
| pace mane carisque para conubia natis, | |
| quas tibi sidereis divarum voltibus aequas | |
| fors dedit. ut me olim tacitum reverentia tangit! | 810 |
| is decor et formae species permixta virili.' | |
| occurrit genitor: 'Quid si aut Bacchea ferentes | |
| orgia, Palladias aut circum videris aras? | |
| et dabimus, si forte novus cunctabitur auster.' | |
| excipiunt cupidi et tacitis spes addita votis. | 815 |
| cetera depositis Lycomedis regia curis | |
| tranquilla sub pace silet, sed longa sagaci | |
| nox Ithaco, lucemque cupit somnumque gravatur. | |
| Vixdum exorta dies et iam comitatus Agyrte | |
| Tydides aderat praedictaque dona ferebat. | 820 |
| nec minus egressae thalamo Scyreides ibant | |
| ostentare choros promissaque sacra verendis | |
| hospitibus. nitet ante alias regina comesque | |
| Pelides: qualis Siculae sub rupibus Aetnae | |
| Naidas Hennaeas inter Diana feroxque | 825 |
| Pallas et Elysii lucebat sponsa tyranni. | |
| iamque movent gressus thiasisque Ismenia buxus | |
| signa dedit, quater aera Rheae, quater enthea pulsant | |
| terga manu variosque quater legere recursus. | |
| tunc thyrsos pariterque levant pariterque reponunt | 830 |
| multiplicantque gradum, modo quo Curetes in actu | |
| quoque pii Samothraces eunt, nunc obvia versae | |
| pectine Amazonio, modo quo citat orbe Lacaenas | |
| Delia plaudentesque suis intorquet Amyclis. | |
| tunc vero, tunc praecipue manifestus Achilles | 835 |
| nec servare vices nec bracchia iungere curat; | |
| tunc molles gressus, tunc aspernatur amictus | |
| plus solito rumpitque choros et plurima turbat. | |
| sic indignantem thyrsos acceptaque matris | |
| tympana iam tristes spectabant Penthea Thebae. | 840 |
| Solvuntur laudata cohors repetuntque paterna | |
| limina, ubi in mediae iamdudum sedibus aulae | |
| munera virgineos visus tractura locarat | |
| Tydides, signum hospitii pretiumque laboris, | |
| hortaturque legant, nec rex placidissimus arcet. | 845 |
| heu simplex nimiumque rudis, qui callida dona | |
| Graiorumque dolos variumque ignoret Ulixem! | |
| hic aliae, qua sexus iners naturaque ducit, | |
| aut teretes thyrsos aut respondentia temptant | |
| tympana, gemmatis aut nectunt tempora limbis; | 850 |
| arma vident magnoque putant donata parenti. | |
| at ferus Aeacides, radiantem ut comminus orbem | |
| caelatum pugnas—saevis et forte rubebat | |
| bellorum maculis—adclinem conspicit hastae, | |
| infremuit torsitque genas, et fronte relicta | 855 |
| surrexere comae; nusquam mandata parentis, | |
| nusquam occultus amor, totoque in pectore Troia est. | |
| ut leo, materno cum raptus ab ubere mores | |
| accepit pectique iubas hominemque vereri | |
| edidicit nullasque rapi nisi iussus in iras, | 860 |
| si semel adverso radiavit lumine ferrum, | |
| eiurata fides domitorque inimicus, in illum | |
| prima fames, timidoque pudet servisse magistro. | |
| ut vero accessit propius luxque aemula vultum | |
| reddidit et simili talem se vidit in auro, | 865 |
| horruit erubuitque simul. tunc acer Ulixes | |
| admotus lateri summissa voce: 'Quid haeres? | |
| scimus' ait, 'tu semiferi Chironis alumnus, | |
| tu caeli pelagique nepos, te Dorica classis, | |
| te tua suspensis exspectat Graecia signis, | 870 |
| ipsaque iam dubiis nutant tibi Pergama muris. | |
| heia, abrumpe moras! sine perfida palleat Ide, | |
| et iuvet haec audire patrem, pudeatque dolosam | |
| sic pro te timuisse Thetin.' iam pectus amictu | |
| laxabat, cum grande tuba sic iussus Agyrtes | 875 |
| insonuit; fugiunt disiectis undique donis | |
| inplorantque patrem commotaque proelia credunt. | |
| illius intactae cecidere a pectore vestes, | |
| iam clipeus breviorque manu consumitur hasta— | |
| mira fides—Ithacumque umeris excedere visus | 880 |
| Aetolumque ducem: tantum subita arma calorque | |
| Martius horrenda confundit luce penates. | |
| inmanisque gradu, ceu protinus Hectora poscens, | |
| stat medius trepidante domo, Peleaque virgo | |
| quaeritur. | 885 |
| Ast alia plangebat parte retectos | |
| Deidamia dolos, cuius cum grandia primum | |
| lamenta et notas accepit pectore voces, | |
| haesit et occulto virtus infracta calore est. | |
| demittit clipeum regisque ad limina versus | |
| attonitum factis inopinaque monstra paventem, | 890 |
| sicut erat, nudis Lycomedem adfatur in armis: | |
| 'Me tibi, care pater—dubium dimitte pavorem—, | |
| me dedit alma Thetis: te pridem tanta manebat | |
| gloria; quaesitum Danais tu mittis Achillem, | |
| gratior et magno, si fas dixisse, parente | 895 |
| et dulci Chirone mihi. sed corda parumper | |
| huc adverte libens atque has bonus accipe voces: | |
| Peleus te nato socerum et Thetis hospita iungunt | |
| adlegantque suos utroque a sanguine divos. | |
| unam virgineo natarum ex agmine poscunt: | 900 |
| dasne? an gens humilis tibi degeneresque videmur? | |
| non renuis? iunge ergo manus et concipe foedus | |
| atque ignosce tuis. tacito iam cognita furto | |
| Deidamia mihi; quid enim his obstare lacertis, | |
| qua potuit nostras possessa repellere vires? | 905 |
| me luere ista iube; pono arma et reddo Pelasgis | |
| et maneo. quid triste fremis? quid lumina mutas? | |
| iam socer es'—natum ante pedes prostravit et addit— | |
| 'iamque avus. inmitis quotiens iterabitur ensis, | |
| turba sumus.' tunc et Danai per sacra fidemque | 910 |
| hospitii blandusque precum conpellit Ulixes. | |
| ille, etsi carae conperta iniuria natae | |
| et Thetidis mandata movent prodique videtur | |
| depositum tam grande deae, tamen obvius ire | |
| tot metuit fatis Argivaque bella morari; | 915 |
| fac velit: ipsam illic matrem sprevisset Achilles. | |
| nec tamen abnuerit genero se iungere tali: | |
| vincitur. arcanis effert pudibunda tenebris | |
| Deidamia gradum, veniae nec protinus amens | |
| credit et opposito genitorem placat Achille. | 920 |
| Mittitur Haemoniam, magnis qui Pelea factis | |
| impleat et classem comitesque in proelia poscat. | |
| nec non et geminas regnator Scyrius alnos | |
| deducit genero viresque excusat Achivis. | |
| tunc epulis consumpta dies, tandemque retectum | 925 |
| foedus et intrepidos nox conscia iungit amantes. | |
| Illius ante oculos nova bella et Xanthus et Ide | |
| Argolicaeque rates, atque ipsas cogitat undas | |
| auroramque timet. cara cervice mariti | |
| fusa novi lacrimas iam solvit et occupat artus: | 930 |
| 'Aspiciamne iterum meque hoc in pectore ponam, | |
| Aeacide? rursusque tuos dignabere portus, | |
| an tumidus Teucrosque lares et capta reportans | |
| Pergama virgineae noles meminisse latebrae? | |
| quid precer, heu! timeamve prius? quidve anxia mandem, | 935 |
| cui vix flere vacat? modo te nox una deditque | |
| inviditque mihi. thalamis haec tempora nostris? | |
| hicne est liber hymen? o dulcia furta dolique, | |
| o timor! abripitur miserae permissus Achilles. | |
| i—neque enim tantos ausim revocare paratus—, | 940 |
| i cautus, nec vana Thetin timuisse memento, | |
| i felix nosterque redi! nimis improba posco: | |
| iam te sperabunt lacrimis planctuque decorae | |
| Troades optabuntque tuis dare colla catenis | |
| et patriam pensare toris, aut ipsa placebit | 945 |
| Tyndaris, incesta nimium laudata rapina. | |
| ast egomet primae puerilis fabula culpae | |
| narrabor famulis aut dissimulata latebo. | |
| quin age, duc comitem; cur non ego Martia tecum | |
| signa feram? tu thyrsa manu Baccheaque mecum | 950 |
| sacra, quod infelix non credet Troia, tulisti. | |
| attamen hunc, quem maesta mihi solacia linquis, | |
| hunc saltem sub corde tene et concede precanti | |
| hoc solum, pariat ne quid tibi barbara coniunx, | |
| ne qua det indignos Thetidi captiva nepotes.' | 955 |
| talia dicentem non ipse inmotus Achilles | |
| solatur iuratque fidem iurataque fletu | |
| spondet et ingentis famulas captumque reversus | |
| Ilion et Phrygiae promittit munera gazae. | |
| inrita ventosae rapiebant verba procellae. | 960 |