| ARGONAUTICON LIBER TERTIUS | |
| Tertia iam gelidas Tithonia solverat umbras | 3.1 |
| exueratque polum. Tiphyn placida alta vocabant. | |
| it tectis Argoa manus, simul urbe profusi | |
| Aenidae caris socium digressibus haerent. | |
| dant Cererem lectumque pecus nec palmite Bacchum | 5 |
| Bithyno Phrygiove satum, sed quem sua noto | |
| colle per angustae Lesbos freta suggerit Helles. | |
| ipse agit Aesonidae iunctos ad litora gressus | |
| Cyzicus abscessu lacrimans †coniunx persocia vestes† | |
| muneribus, primas coniunx Percosia vestes | 25 |
| quas dabat et picto Clite variaverat auro, | 10 |
| tum galeam et patriae telum insuperabile dextrae | |
| addidit. ipse ducis pateras et Thessala contra | |
| frena capit manibusque datis iunxere penates. | |
| Tu mihi nunc causas infandaque proelia, Clio, | |
| pande virum! tibi enim superum data, virgo, facultas | 15 |
| nosse animos rerumque vias. cur talia passus | |
| arma, quid hospitiis iunctas concurrere dextras | |
| Iuppiter? unde tubae nocturnaque movit Erinys? | |
| Dindyma sanguineis famulum bacchata lacertis | |
| dum volucri quatit asper equo silvasque fatigat | 20 |
| Cyzicus, ingenti praedae deceptus amore | |
| adsuetum Phrygias dominam vectare per urbes | |
| oppressit iaculo redeuntem ad frena leonem. | |
| et tunc ille iubas captivaque postibus ora | |
| imposuit, spolium infelix divaeque pudendum. | 26 |
| quae postquam Haemoniam tantae non immemor irae | |
| aerisono de monte ratem praefixaque regum | |
| scuta videt, nova monstra viro, nova funera volvit, | |
| ut socias in nocte manus utque impia bella | 30 |
| conserat et saevis erroribus implicet urbem. | |
| Nox erat et leni canebant aequora sulco | |
| et iam prona leves spargebant sidera somnos. | |
| aura vehit, religant tonsas veloque Procneson | |
| et te iam medio flaventem, Rhyndace, ponto | 35 |
| spumosumque legunt fracta Scylaceon ab unda. | |
| ipse diem longe solisque cubilia Tiphys | |
| consulit, ipse ratem vento stellisque ministrat. | |
| atque illum non ante sopor luctamine tanto | |
| lenit agens divum imperiis. cadit inscia clavo | 40 |
| dextera demittitque oculos solataque puppis | |
| turbine flectit iter portuque refertur amico. | |
| Ut notis adlapsa vadis, dant aethere longo | |
| signa tubae vox et mediis emissa tenebris: | |
| 'hostis habet portus, soliti rediere Pelasgi!' | 45 |
| rupta quies, deus ancipitem lymphaverat urbem | |
| Mygdoniae Pan iussa ferens saevissima Matris, | |
| Pan nemorum belli<que> potens, quem lucis ab horis | |
| antra tenent, patet ad medias per devia noctes | |
| saetigerum latus et torvae coma sibila frontis. | 50 |
| vox omnes super una tubas, qua conus et enses, | |
| qua trepidis auriga rotis nocturnaque muris | |
| claustra cadunt. talesque metus non Martia cassis | |
| Eumenidumque comae, non tristis ab aethere Gorgo | |
| sparserit aut tantis aciem raptaverit umbris. | 55 |
| ludus et ille deo, pavidum praesepibus aufert | |
| cum pecus et profugi sternunt dumeta iuvenci. | |
| Ilicet ad regem clamor ruit. exsilit [ab] altis | |
| somnia dira toris simulacraque pallida linquens | |
| Cyzicus. ecce super foribus Bellona reclusis | 60 |
| nuda latus passuque movens orichalca sonoro | |
| adstitit et triplici pulsans fastigia crista | |
| inde ciere virum. sequitur per moenia demens | |
| ille deam et fatis extrema in proelia tendit, | |
| qualis in Alciden et Thesea Rhoecus iniqui | 65 |
| nube meri geminam Pholoen maioraque cernens | |
| astra ruit qualisve redit venatibus actis | |
| lustra pater Triviamque canens umeroque Learchum | |
| advehit, at miserae declinant lumina Thebae. | |
| iamque adeo nec porta ducem nec pone moratur | 70 |
| excubias sortita manus, quae prima furenti | |
| advolat. hinc alii subeunt, ut proxima quaeque | |
| intremuit domus et motus accepit inanes. | |
| At Minyas anceps fixit pavor. aegra virorum | |
| corda labant nec quae regio aut discrimina cernunt, | 75 |
| cur galeae clipeique micent, num pervigil armis, | |
| donec et hasta volans immani turbine transtris | 78 |
| insonuit monuitque ratem rapere obvia caeca | |
| arma manu. princeps galeam constringit Iason | 80 |
| vociferans: 'primam hanc nati, pater, accipe pugnam | |
| vosque, viri, optatos huc adfore credite Colchos.' | |
| Bistonas in medios ceu Martius exsilit astris | |
| currus, ubi ingentes animae clamorque tubaeque | |
| sanguineae iuvere deum, non segnius ille | 85 |
| occupat arva furens; sequitur vis omnis Achivum. | |
| adglomerant latera et densis thoracibus horrens | |
| stat manus, aegisono quam nec fera pectore virgo | |
| dispulerit nec dextra Iovis Terrorque Pavorque, | |
| Martis equi. sic contextis umbonibus urgent | 90 |
| caeruleo veluti cum Iuppiter agmine nubem | |
| constituit. certant Zephyri frustraque rigentem | |
| pulsat utrimque Notus. pendent mortalia longo | |
| corda metu, quibus illa fretis, quibus incidat arvis. | |
| Hinc manus infelix clamore impellere magno | 95 |
| saxa facesque atras et tortae pondera fundae. | |
| fert sonitus immota phalanx irasque retentant, | |
| congeries dum prima fluat. stellantia Mopsus | |
| tegmina et ingentem Corythi notat Eurytus umbram. | |
| restitit ille gradu seseque a lumine ferri | 100 |
| sustinuit praeceps, subitum ceu pastor ad amnem | |
| spumantem nimbis fluctuque arbusta ruentem. | |
| at Tydeus 'en intentis quem viribus' inquit | |
| 'opperiar manibusque dari quem comminus optem. | |
| quo steteris moriere loco!' subit ilia cuspis | 105 |
| Olenii, dedit ille sonum compressaque mandens | |
| aequora purpuream singultibus expulit hastam. | |
| ac velut in medio rupes latet horrida ponto, | |
| quam super ignari numquam rexere magistri | |
| praecipites impune rates, sic agmine caeco | 110 |
| incurrit strictis manus ensibus. occubat Iron | |
| et Cotys et Pyrno melior genitore Bienor. | |
| At magis interea diverso turbida motu | |
| urbs agitur. Genyso coniunx amoverat arma; | |
| ast illi subitus ventis vivoque reluxit | 115 |
| torre focus: telis gaudes, miserande, repertis. | |
| linquit et undantes mensas infectaque pernox | |
| sacra Medon; chlamys imbelli circumvenit ostro | |
| torta manum strictoque vias praefulgurat ense. | |
| talis in arma ruit nec vina dapesque remota | 120 |
| statque loco torus inque omen mansere ministri. | |
| inde vagi nec tela modis nec casibus isdem | |
| conseruere manu et longe iacuere perempti. | |
| Ecce gravem nodis pinguique bitumine quassans | |
| lampada turbata Phlegyas decurrit ab urbe. | 125 |
| ille leves de more manus aciemque Pelasgum | |
| per noctem remeasse ratus pulsumque requirens | |
| saepe sibi vano Thamyrum clamore petebat | |
| arduus et late fumanti nube coruscus. | |
| quantus ubi immenso prospexit ab aethere Typhon | 130 |
| igne simul ventisque rubens, quem Iuppiter alte | |
| crine tenet. trepidant diro sub lumine puppes. | |
| tollitur hinc totusque ruit Tirynthius acri | |
| pectore, certa regens adversa spicula flamma. | |
| per piceos accensa globos et pectus harundo | 135 |
| per medium contenta fugit, ruit ille comanti | |
| ore facem supra maiorque apparuit ignis. | |
| Ambrosium Peleus, ingentem Ancaeus Echeclum | |
| sternit et elatae propius succedere dextrae | |
| Telecoonta sinit librataque ora securi | 140 |
| disiecit cervice tenus. simul aspera victor | |
| cingula sublustri vibrantia detrahit umbra. | |
| 'has, precor, exuvias <et> opima cadavera' Nestor | |
| 'linquite!' ait. 'ferro potius mihi dextera, ferro | |
| navet opus!' prensumque manu detruncat Amastrum | 145 |
| diversasque simul socios invadere turmas | |
| admonuit. pergunt rupta testudine fusi | |
| qua tenebrae campique ferunt. gravis invenit Ochum | |
| Phlias et trepido Pollux impingitur Hebro. | |
| ipse super vultus taboque natantia terga | 150 |
| dux campi Martisque potens, ut caeca profundo | |
| currit hiems, Zelyn et Bronten Abarinque relinquit | |
| semineces. Glaucum sequitur Glaucumque ruentem | |
| occupat et iugulo vulnus molitur aperto. | |
| ille manu contra telum tenet ultima frustra | 155 |
| verba ciens fixamque videt decrescere cornum. | |
| hinc Halyn, hinc rigido transcurrens demetit ense | |
| Protin et insignem cithara cantuque fluenti | |
| Dorcea, qui dulci festis adsistere mensis | |
| pectine Bistoniae magnum post ausus alumnum. | 160 |
| nec pharetram aut acres ultra Tirynthius arcus | |
| exercet, socia sed disicit agmina clava. | |
| ac veluti magna iuvenum cum densa securi | |
| silva labat cuneisque gemit grave robur adactis | |
| iamque abies piceaeque ruunt, sic dura sub ictu | 165 |
| ossa virum malaeque sonant sparsusque cerebro | |
| albet ager. levis ante pedes subsederat †Hidmon†. | |
| occupat os barbamque viri clavamque superne | |
| intonat 'occumbes' et 'nunc' ait 'Herculis armis, | |
| donum ingens semperque tuis mirabile fatum.' | 170 |
| horruit ille cadens nomenque agnovit amicum | |
| primus et ignaris dirum scelus attulit umbris. | |
| nec tibi Thessalicos tunc profuit, Ornyte, reges | |
| hospitiis aut mente moras fovisse benigna | |
| et dapibus sacrasse diem. procul advenit Idmon | 175 |
| oblatumque ferit, galeam cristasque rubentes | |
| (heu tua dona) gerens. quem te qualemque videbit | |
| attonitus, Crenaee, parens! en frigidus orbes | |
| purpureos iam somnus obit, iam candor et anni | |
| deficiunt vitaque fugit decus omne soluta. | 180 |
| desere nunc nemus et nympharum durus amores! | |
| at diversa Sagen turbantem fallere nervo | |
| tum primum puer ausus Hylas (spes maxima bellis | |
| pulcher Hylas, si fata sinant, si prospera Iuno) | |
| prostravitque virum celeri per pectora telo. | 185 |
| Accessere (nefas) tenebris fallacibus acti | |
| Tyndaridae in sese. Castor prius ibat in ictus | |
| nescius, ast illos nova lux subitusque diremit | |
| frontis apex. tum Castor Ityn, qua caerulus ambit | |
| balteus et gemini committunt ora dracones, | 190 |
| frater Hagen Thapsumque securigerumque Nealcen | |
| transigit et Canthi pallentem vulnere Cydrum. | |
| torserat hic totis conisus viribus hastam | |
| venatori Erymo, brevis hanc sed fata ferentem | |
| prodidit et piceo comitem miserata refulsit | 195 |
| Luna polo. cessere iubae raptumque per auras | |
| vulnus et extrema sonuit cita cuspide cassis. | |
| Nisaeum Telamon et Ophelten vana sonantem | |
| per clipei cedentis opus artemque trilicem, | |
| qua stomachi secreta, ferit laetusque profatur: | 200 |
| 'di, precor, hunc regem aut aeque delegerit alta | |
| fors mihi gente satum magnusque et flebilis urbi | |
| conciderit.' super addit Aren fratremque Melanthum | |
| Phoceaque Oleniden, <Le>legum qui pulsus ab oris | |
| regis amicitiam et famuli propioris honores | 205 |
| (qua patiens non arte?) tulit. nox alta cadentum | |
| ingentes resonat sonitus augetque ruinas. | |
| ut magis Inarime, magis ut mugitor anhelat | |
| Vesbius, attonitas acer cum suscitat urbes, | |
| sic pugnae crebrescit opus neque enim ignea cedunt | 210 |
| astra loco, lentis haeret nox conscia bigis. | |
| Perge age Tartareae mecum simul omnia noctis, | |
| Musa, sequi. trepidam Phaethon adflavit ab alto | |
| Tisiphonen graviorque locos iam luce propinqua | |
| umbra premit. non signa virum, non funera cernunt | 215 |
| et rabie magis ora calent. vos prodite, divae, | |
| Eumenidum noctisque globos vatique patescat | |
| armorum fragor et tepidi singultibus agri | |
| labentem atque acti Minyis per litora manes. | |
| Cyzicus hic aciem vanis discursibus implet | 220 |
| fata trahens. iam pulsa sibi cessisse Pelasgum | |
| agmina, iam passim vacuos disiecta per agros | |
| credit ovans. tales habitus, ea gaudia fingit | |
| ira deum. fundo veluti cum Coeus in imo | |
| vincla Iovis fractoque trahens adamante catenas | 225 |
| Saturnum Tityumque vocat spemque aetheris amens | |
| concipit, ast illum fluviis et nocte remensa | |
| Eumenidum canis et sparsae iuba reppulit Hydrae. | |
| saevit acerba fremens tardumque a moenibus agmen | |
| increpitat: 'numquamne dolor virtusve subibit | 230 |
| nil ausas sine rege manus? at barbara buxus | |
| si vocet et motis ululantia Dindyma sacris, | |
| tunc ensis placeatque furor, modo tela sacerdos | |
| porrigat, et iussa sanguis exuberet ulna.' | |
| talibus insultans iamdudum numine divae | 235 |
| deficit, infracti languescunt frigore cursus, | |
| corda pavent, audit fremitus irasque leonum | |
| cornuaque et motas videt inter nubila turres. | |
| tunc gravis et certo tendens stridore per umbram | |
| Aesonii venit hasta ducis latumque sub imo | 240 |
| pectore rumpit iter. quam nunc incognita vellet | |
| lustra sibi nullosque datos venatibus annos! | |
| talia magnanimi diverso turbine fundunt | |
| tela viri sonitusque pedum suspectaque motu | |
| explorant, prensant socios vocemque reposcunt. | 245 |
| quod si tanta lues seros durasset in ortus, | |
| exstinctum genus et solas per moenia matres | |
| vidisset stratamque dies in litore gentem. | |
| Tum pater omnipotens, tempus iam rege perempto | |
| flectere fata ratus miserasque abrumpere pugnas, | 250 |
| supremam celeravit opem nutuque sereno | |
| intonuit, quem Nocte satae, quem turbidus horret | |
| Armipotens. tunc porta trucis coit infera belli. | |
| continuo dant terga metu versique per agros | |
| diffugiunt, quae sola salus. nec terga ruentum | 255 |
| mens Minyis conversa sequi, stetit anxia virtus. | |
| ecce levi primos iam spargere lumine portus | |
| orta dies notaeque (nefas) albescere turres. | |
| 'di maris,' attonito conclamat ab agmine Tiphys | |
| 'ut mea fatali damnastis pectora somno. | 260 |
| heu socii quantis complerunt litora monstris!' | |
| illi autem neque adhuc gemitus neque conscia facti | |
| ora levant. tenet exsangues rigor horridus artus | |
| ceu pavet ad crines et tristia Pentheos ora | |
| Thyias, ubi impulsae iam se deus agmine matris | 265 |
| abstulit et caesi vanescunt cornua tauri. | |
| nec minus effusi grandaevum ad litora vulgus | |
| ut socias videre manus dare versa retrorsus | |
| terga metu. dextram tendens proclamat Iason: | |
| 'quos fugitis? vellem hac equidem me strage meosque | 270 |
| procubuisse magis. deus haec, deus asper utrisque | |
| implicuit. sumus en Minyae, sumus hospita turba!' | |
| Tum super exsangues confertae caedis acervos | 274 |
| praecipiti plangore ruunt, agnoscit in alta | 275 |
| strage virum sua texta parens, sua munera coniunx. | |
| it gemitus toto sinuosa per aequora caelo. | |
| pars tenues flatus et adhuc stridentia prensat | |
| vulnera, pars sera componunt lumina dextra. | |
| at vero in mediis exsangui rege reperto | 280 |
| aggeribus, tristi sileant ceu cetera planctu, | |
| sic famulum matrumque dolor, sic omnis ad unum | |
| versa manus. circa lacrimis ac mentibus aegri | |
| stant Minyae deflentque nefas et cuspidis ictus | |
| Aesoniae sortemque ducis solantur acerbam. | 285 |
| ille ubi concretos pingui iam sanguine crines | |
| pallentesque genas infractaque pectore caro | |
| tela neque hesternos agnovit in hospite vultus, | |
| ingemit atque artus fatur complexus amicos: | |
| 'te tamen ignarum tanti, miserande, furoris | 290 |
| nox habet et nullo testantem foedera questu, | |
| at mihi luctificum venit iubar. heu quibus adsum | |
| conloquiis, cui me hospitio fortuna revexit! | |
| exstinguine mea (fatis id defuit unum) | |
| speravi te posse manu talisve reliqui | 295 |
| has ego, amice, domos? quod si iam bella manebant | |
| et placitum hoc superis, nonne haec mea iustius essent | |
| funera meque tuus <potius> nunc plangeret error | |
| nec Clarii nunc antra dei quercusque Tonantis | |
| arguerem? talesne acies, talesne triumphos | 300 |
| sorte dabant? tantumque nefas mens conscia vatum | |
| conticuit patriae exitium crudele senectae | |
| et tot acerba canens? heu divis visa sinistris | |
| regna mihi! quinam reditus, quae me hospita tellus | |
| accipiet, quae non primis prohibebit harenis? | 305 |
| invidere dei ne Phasidis arva remoti | |
| et Scythicas populatus opes haec rursus adirem | |
| litora neve tuos irem tunc ultor in hostes. | |
| fas tamen est conferre genas, fas iungere tecum | |
| pectora et exsangues miscere amplexibus artus. | 310 |
| cur etiam flammas miserosque moramur honores? | 273 |
| vos age funereas ad litora volvite silvas | 311 |
| et socios lustrate rogos, date debita caesis | |
| munera, quae nostro misisset Cyzicus igni.' | |
| Parte alia Clite laceras super ora mariti | |
| fusa comas misera in planctus vocat agmina matrum | 315 |
| fatur et haec: 'primis coniunx ereptus in annis | |
| cuncta trahis. necdum suboles nec gaudia de te | |
| ulla mihi, quis maesta tuos nunc, optime, casus | |
| perpeterer tenui luctum solamine fallens. | |
| Mygdonis arma patrem funestaque proelia nuper | 320 |
| natales rapuere domos Triviaeque potentis | |
| occidit arcana genetrix absumpta sagitta: | |
| tu, mihi qui coniunx pariter fraterque parensque | |
| solus et a prima fueras spes una iuventa, | |
| deseris heu totamque deus simul impulit urbem. | 325 |
| ast ego non media te saltem, Cyzice, vidi | |
| tendentem mihi morte manus aut ulla monentis | |
| verba tuli; quin te thalamis modo questa morari | |
| heu talem tantique metus secura recepi.' | |
| illam vix gemino maerens cum Castore Pollux | 330 |
| erigit haerentem compressaque colla trahentem. | |
| Interea innumeras nudatis montibus urgent | |
| certatim decorantque pyras et corpora maesti | |
| summa locant. vadit sonipes cervice remissa | |
| venatrix nec turba canum pecudumque morantur | 335 |
| funereae, quae cuique manus, quae cura suorum, | |
| quae fortuna fuit. medio rex aggere longe | |
| eminet, hunc crebris quatiens singultibus ora | |
| adlevat Aesonides celsoque reponit in ostro. | |
| dat pictas auro atque ardentes murice vestes | 340 |
| quas rapuit telis festina vocantibus Austris | |
| Hypsipyle. galeam dilectaque cingula regi | |
| inicit. ille suam vultus conversus ad urbem | |
| sceptra manu veterum retinet gestamen avorum. | |
| nam quia nec proles alius nec denique sanguis, | 345 |
| ipse decus regnique refert insigne parenti. | |
| inde ter armatos Minyis referentibus orbes | |
| concussi tremuere rogi, ter inhorruit aether | |
| luctificum clangente tuba. iecere supremo | |
| tum clamore faces, rerum labor omnis in auras | 350 |
| solvitur et celsis conlucent aequora flammis. | |
| scilicet haec illo iuvenem populosque manebant | |
| tempore, Peliacis caderet cum montibus arbor: | |
| hoc volucrumque minae praesagaque fulmina longo | |
| acta mari tulerant. sed quis non prima refellat | 355 |
| monstra deum longosque sibi non auguret annos? | |
| iamque solutus honos cineri, iam passibus aegris | |
| dilapsae cum prole nurus tandemque quiescunt | |
| dissona pervigili planctu vada, qualiter Arctos | |
| ad patrias avibus medio iam vere revectis | 360 |
| Memphis et aprici statio silet annua Nili. | |
| At non inde dies nec quae magis aspera curis | |
| nox Minyas tanta caesorum ab imagine solvit. | |
| bis Zephyri iam vela vocant. fiducia maestis | |
| nulla viris, aegro adsidue mens carpitur aestu | 365 |
| necdum omnes lacrimas atque omnia reddita caesis | |
| iusta putant. patria ex oculis acerque laborum | |
| pulsus amor segnique iuvat frigescere luctu. | |
| ipse etiam Aesonides, quamquam tristissima rerum | |
| castiganda duci vultuque premenda sereno, | 370 |
| dulcibus indulget lacrimis aperitque dolorem. | |
| tum secreta trahens Phoebeum ad litora Mopsum | |
| 'quaenam' ait 'ista lues aut quae sententia divum? | |
| decretusne venit fato pavor an sibi nectunt | |
| corda moras? cur immemores famaeque larisque | 375 |
| angimur aut pariet quemnam haec ignavia finem?' | |
| 'Dicam' ait 'ac penitus causas labemque docebo.' | |
| Mopsus et astra tuens: 'non si mortalia membra | |
| sortitusque breves et parvi tempora fati | |
| perpetimur, socius superi quondam ignis Olympi, | 380 |
| fas ideo miscere neces ferroque morantes | |
| exigere hinc animas redituraque semina caelo. | |
| quippe nec in ventos nec in ultima solvimur ossa; | |
| ira manet duratque dolor. cum deinde tremendi | |
| ad solium venere Iovis questuque nefandam | 385 |
| edocuere necem, patet ollis ianua leti | |
| atque iterum remeare licet. comes una sororum | |
| additur et pariter terras atque aequora lustrant. | |
| quisque suos sontes inimicaque pectora poenis | |
| implicat et varia meritos formidine pulsant. | 390 |
| at quibus invito maduerunt sanguine dextrae, | |
| si fors saeva tulit miseros, sed proxima culpa, | |
| hos variis mens ipsa modis agit et sua carpunt | |
| facta viros: resides et iam nil amplius ausi | |
| in lacrimas humilesque metus aegramque fatiscunt | 395 |
| segnitiem, quos ecce vides. sed nostra requiret | |
| cura viam. memori iam pridem cognita vati | |
| est procul ad Stygiae devexa silentia noctis | |
| Cimmerium domus et superis incognita tellus | |
| caeruleo tenebrosa situ, quo flammea numquam | 400 |
| Sol iuga sidereos nec mittit Iuppiter annos. | |
| stant <ta>citae frondes immotaque silva comanti | |
| horret Averna iugo. specus umbrarumque meatus | |
| subter et Oceani praeceps fragor arvaque nigro | |
| vasta metu et subitae post longa silentia voces. | 405 |
| ensifer hic atraque sedens in veste Celaeneus | |
| insontes errore luit culpamque remittens | |
| carmina turbatos volvit placantia manes. | |
| ille mihi quae danda forent lustramina caesis | |
| prodidit, ille volens Erebum tenebrasque retexit. | 410 |
| ergo ubi puniceas oriens accenderit undas, | |
| te socios adhibere sacris armentaque magnis | |
| bina deis, me iam coetus accedere vestros | |
| haud fas interea, donec lustralia pernox | |
| vota fero. movet en gelidos Latonia currus: | 415 |
| flecte gradum, placitis sileant age litora coeptis!' | |
| Iamque sopor mediis tellurem presserat horis | |
| et circum tacito volitabant somnia mundo, | |
| cum vigil arcani speculatus tempora sacri | |
| Ampycides petit adversis Aesepia silvis | 420 |
| flumina et aequoreas pariter decurrit ad undas. | |
| hic sale purpureo vivaque nitentia lympha | |
| membra novat seque horrificis accommodat actis. | |
| tempora tum vittis et supplice castus oliva | |
| implicat et stricto designat litora ferro, | 425 |
| circum humiles aras ignotaque nomina divum | |
| instituit silvaque super contristat opaca: | |
| utque metum numenque loco sacramque quietem | |
| addidit, ardenti nitidum iubar evocat alto. | |
| Atque Argoa manus variis insignis in armis | 430 |
| ibat agens lectas aurata fronte bidentes. | |
| Delius hic longe candenti veste sacerdos | |
| occurrit ramoque vocat iamque ipse recenti | |
| stat tumulo placida transmittens agmina lauro. | |
| ducit et ad fluvios ac vincula solvere monstrat | 435 |
| prima pedum glaucasque comis praetexere frondes | |
| imperat, hinc alte Phoebi surgentis ad orbem | |
| ferre manus totisque simul procumbere campis. | |
| tunc piceae mactantur oves prosectaque partim | |
| pectora per medios, partim gerit obvius Idmon. | 440 |
| ter tacitos egere gradus, ter tristia tangens | |
| arma simul vestesque virum lustramina ponto | |
| pone iacit, rapidis adolentur cetera flammis. | |
| quin etiam truncas nemorum[que] effigiesque virorum | |
| rite locat quercus simulataque subligat arma. | 445 |
| huc Stygias transire minas iramque severi | |
| sanguinis, his orat vigiles incumbere curas | |
| atque ita lustrifico cantu vocat: 'ite, perempti, | |
| ac memores abolete animos. sint otia vobis, | |
| sit Stygiae iam sedis amor, procul agmine nostro | 450 |
| et procul este mari cunctisque absistite bellis. | |
| vos ego nec Graias umquam contendere ad urbes | |
| nec triviis ululare velim pecorique satisque | |
| nullae ideo pestes nec luctifer ingruat annus | |
| nec populi nostrive luant ea facta minores.' | 455 |
| dixerat et summas frondentibus intulit aris | |
| libavitque dapes, placidi quas protinus angues, | |
| umbrarum famuli, linguis rapuere coruscis. | |
| Continuo puppem petere et considere transtris | |
| imperat Ampycides nec visum vertere terrae: | 460 |
| exciderint quae gesta manu, quae debita fatis. | |
| illi alacres pars arma locant, pars ardua <summis> | |
| insternunt tabulata toris oriturque trementum | |
| remorum sonus et laetae concordia vocis. | |
| Iuppiter urgentem ceu summa Ceraunia nubem | 465 |
| cum pepulit movitque iugis, fulsere repente | |
| et nemora et scopuli nitidusque reducitur aether, | |
| sic animi rediere viris iamque ipse magister | |
| nutat ab arce ratis remisque insistere tendit. | |
| instaurant primi certamina liber amictu | 470 |
| Eurytus et dictis Talai non territus Idas, | |
| inde alii increpitant atque aequora pectore tollunt. | |
| par gemitu pulsuque labor versumque vicissim | |
| mittitur in puppem remo mare. laetus et ipse | |
| Alcides 'quisnam hos vocat in certamina fluctus?' | 475 |
| dixit et intortis adsurgens arduus undis | |
| percussit subito deceptum fragmine pectus | |
| atque in terga ruens Talaum fortemque Eriboten | |
| et longe tantae securum Amphiona molis | |
| obruit inque tuo posuit caput, Iphite, transtro. | 480 |
| Iam summas caeli Phoebus candentior arces | |
| vicerat et longas medius revocaverat umbras. | |
| tardior hinc cessante viro quae proxima Tiphys | |
| litora quosque dabat densa trabe Mysia montes | |
| advehitur. petit excelsas Tirynthius ornos, | 485 |
| haeret Hylas lateri passusque moratur iniquos. | |
| Illum ubi Iuno poli summo de vertice puppem | |
| deseruisse videt, tempus rata diva nocendi | |
| Pallada consortem curis cursusque regentem, | |
| nequa inde inceptis fieret mora, fallere prima | 490 |
| molitur caroque dolis avertere fratri, | |
| tum sic adloquitur: 'procerum vi pulsus iniqua | |
| germanique manu (repetis quo crimine) Perses | |
| barbaricas iam movit opes Hyrcanaque signa. | |
| Aeetes contra thalamis et virgine pacta | 495 |
| conciliat reges Scythicos primusque coacta | |
| advehit Albana Styrus gener agmina porta, | |
| bellum ingens, atque ipse citis Gradivus habenis | |
| fundit equos. viden Arctoo de carcere quanta | |
| tollat se nubes atque aequore pendeat atro? | 500 |
| corripe prima vias. finem cum Phasidis alti | |
| transierit Perses aciemque admoverit urbi, | |
| coepta refer paulumque moras et foedera necte | |
| consiliis atque arte tua. sponde adfore reges | |
| dis genitos, quis arma volens, quis agmina iungat.' | 505 |
| at virgo, quamquam insidias aestusque novercae | |
| sentiat et blandos quaerentem fingere vultus, | |
| obsequitur tamen et iussas petit ocius oras. | |
| Ingemuit Iuno tandemque silentia rumpit: | |
| 'en labor, en odiis caput insuperabile nostris! | 510 |
| quam Nemeen tot fessa minis quae bellave Lernae | |
| experiar? Phrygiis ultro concurrere monstris | |
| nempe virum et pulso reserantem Pergama ponto | |
| vidimus: en ego nunc regum soror—et mihi gentis | |
| ullus honos? iam tum indecores iussaeque dolorum | 515 |
| primitiae et tenero superati protinus angues. | |
| debueram nullos iuveni iam quaerere casus | |
| victa nec <ad> tales forsan descendere pugnas. | |
| verum animis insiste tuis †actumque movebo† | |
| tende, pudor; mox et Furias Ditemque movebo.' | 520 |
| haec ait et pariter laevi iuga pinea montis | |
| respicit ac pulchro venantes agmine nymphas, | |
| undarum nemorumque decus. levis omnibus arcus | |
| et manicae virides et stricta myrtus habena, | |
| summo palla genu, tenui vagus innatat unda | 525 |
| crinis ad obscurae decurrens cingula mammae. | |
| ipsa citatarum tellus pede plausa sororum | |
| personat et teneris summittit gramina plantis. | |
| e quibus Herculeo Dryope percussa fragore, | |
| cum fugerent iam tela ferae, processerat ultra | 530 |
| turbatum visura nemus fontemque petebat | |
| rursus et attonitos referebat ab Hercule vultus. | |
| hanc delapsa polo piceaeque adclinis opacae | |
| Iuno vocat prensaque manu sic blanda profatur: | |
| 'quem tibi coniugio tot dedignata dicavi, | 535 |
| nympha, procos, en Haemonia puer adpulit alno, | |
| clarus Hylas, saltusque tuos fontesque pererrat. | |
| vidisti roseis haec per loca Bacchus habenis | |
| cum domitas acies et eoi fercula regni | |
| duceret ac rursus thiasos et sacra moventem. | 540 |
| hunc tibi vel posito venantem pectine Phoebum | |
| crede dari. quae spes nymphis aufertur Achaeis, | |
| praereptum quanto proles Boebeia questu | |
| audiet et flavi quam tristis nata Lycormae!' | |
| sic ait et celerem frondosa per avia cervum | 545 |
| suscitat ac iuveni sublimem cornibus offert. | |
| ille animos tardusque fugae longumque resistens | |
| sollicitat suadetque pari contendere cursu. | |
| credit Hylas praedaeque ferox ardore propinquae | |
| insequitur, simul Alcides hortatibus urget | 550 |
| prospiciens. iamque ex oculis aufertur uterque, | |
| cum puerum instantem quadripes fessaque minantem | |
| tela manu procul ad nitidi spiracula fontis | |
| ducit et intactas levis ipse superfugit undas. | |
| hoc pueri spes lusa modo est nec tendere certat | 555 |
| amplius; utque artus et concita pectora sudor | |
| diluerat, gratos avidus procumbit ad amnes. | |
| stagna vaga sic luce micant ubi Cynthia caelo | |
| prospicit aut medii transit rota candida Phoebi, | |
| tale iubar diffundit aquis: nil umbra comaeque | 560 |
| turbavitque sonus surgentis ad oscula nymphae. | |
| illa avidas iniecta manus heu sera cientem | |
| auxilia et magni referentem nomen amici | |
| detrahit, adiutae prono nam pondere vires. | |
| Iam pater umbrosis Tirynthius arcibus ornum | 565 |
| depulerat magnoque iugi stridore revulsam | |
| terga super fulvi porrexerat horrida monstri | |
| litora curva petens; alio nam calle reversum | |
| credit Hylan captaque dapes auxisse ferina. | |
| sed neque apud socios structasque in litore mensas | 570 |
| unanimum videt aeger Hylan nec longius acrem | |
| intendens aciem. varios hinc excitat aestus | |
| nube mali percussus amor, quibus haeserit oris, | |
| quis tales impune moras casusve laborve | |
| attulerit. densam interea descendere noctem | 575 |
| iam maiore metu, tum vero et pallor et amens | |
| cum piceo sudore rigor. ceu pectora nautis | |
| congelat hiberni vultus Iovis agricolisve, | |
| cum coit umbra minax, comitis sic adficit error | |
| Alciden saevaeque monet meminisse novercae. | 580 |
| continuo, volucri ceu pectora tactus asilo | |
| emicuit Calabris taurus per confraga saeptis | |
| obvia quaeque ruens, tali se concitat ardens | |
| in iuga senta fuga. pavet omnis conscia late | |
| silva, pavent montes, luctu succensus acerbo | 585 |
| quid struat Alcides tantaque quid apparet ira. | |
| ille, velut refugi quem contigit improba Mauri | |
| lancea sanguineus vasto leo murmure fertur | |
| frangit et absentem vacuis sub dentibus hostem, | |
| sic furiis accensa gerens Tirynthius ora | 590 |
| fertur et intento decurrit montibus arcu. | |
| heu miserae quibus ille feris, quibus incidit usquam | |
| immeritis per lustra viris! volat ordine nullo | |
| cuncta petens, nunc ad ripas deiectaque saxis | |
| flumina, nunc notas nemorum procurrit ad umbras. | 595 |
| rursus Hylan et rursus Hylan per longa reclamat | |
| avia: responsant silvae et vaga certat imago. | |
| At sociis immota fides Austrisque secundis | |
| certa: morae nec parvus Hylas, quamquam omnibus aeque | |
| grata rudimenta, Herculeo sub nomine pendent. | 600 |
| illum omnes lacrimis maestisque reposcere votis | |
| incertique metu nunc longas litore voces | |
| spargere, nunc seris ostendere noctibus ignes. | |
| ipse vel excelsi cum densa silentia montis | |
| strata vel oblatis ductor videt aequora ventis | 605 |
| stat lacrimans magnoque viri cunctatur amore. | |
| illius incessus habilemque ad terga pharetram, | |
| illum inter proceres maestaeque silentia mensae | |
| quaerit inops quondam ingenti comprensa trahentem | |
| vina manu et durae referentem monstra novercae. | 610 |
| Nec minus interea crudelis Iapyga Iuno | |
| adsidue movet et primis cum solibus offert. | |
| iamque morae impatiens cunctantes increpat ausus | |
| Tiphys et oblato monet otia rumpere cursu. | |
| ergo animum flexus dictis instantis Iason | 615 |
| concedit sociosque simul sic fatur ad omnes: | |
| 'o utinam, Scythicis struerem cum funera terris, | |
| vox mihi mentitas tulerit Parnasia sortes, | |
| agmine de tanto socium qui maximus armis | |
| adforet, hunc Iovis imperiis fatoque teneri | 620 |
| ante procellosum scopulis errantibus aequor. | |
| necdum fama viri nec certior exstitit auctor. | |
| verum agite et, dubiis variant quae pectora curis, | |
| consulite et, motis seu vos via flatibus urget, | |
| pergite et inceptos mecum revocate labores, | 625 |
| seu pluris tolerare moras rursusque propinquis | |
| quaesivisse iugis, pretium haud leve temporis acti.' | |
| Dixerat. at studiis iamdudum freta iuventus | |
| orat inire vias: unum tanto afore coetu | |
| nec minus in sese generis dextrasque potentes | 630 |
| esse ferunt. tali mentem pars maxima flatu | |
| erigit et vana gliscunt praecordia lingua: | |
| saltibus ut mediis tum demum laeta reducit | |
| cerva gregem, tum gestit aper reboatque superbis | |
| comminus †ursa† lupis, cum sese Martia tigris | 635 |
| abstulit aut curvo tacitus leo condidit antro. | |
| At pius ingenti Telamon iam fluctuat ira | |
| cum fremitu saevisque serens fera iurgia dictis | |
| insequitur magnoque implorat numina questu. | |
| idem orans prensatque viros demissaque supplex | 640 |
| haeret ad ora ducis, nil se super Hercule fari, | |
| sed socio quocumque, gemens; quamquam aspera fama | |
| iam loca iamque feras per barbara litora gentes, | |
| non alium contra Alciden, non pectora tanta | |
| posse dari. rursum instimulat ducitque faventes | 645 |
| magnanimus Calydone satus, potioribus ille | |
| deteriora fovens semperque inversa tueri | |
| durus et haud ullis umquam superabilis aequis | |
| rectorumve memor. 'non Herculis' inquit 'adempti, | |
| sed tuus in seros haec nostra silentia questus | 650 |
| traxit honor, dum iura dares, dum tempora fandi. | |
| septimus hic celsis descendit montibus Auster | |
| iamque ratem Scythicis forsan statuisset in oris. | |
| nos patriae immemores, maneant ceu nulla revectos | |
| gaudia, sed duro saevae sub rege Mycenae, | 655 |
| ad medium cunctamur iter. si finibus ullis | |
| has tolerare moras et inania tempora possem, | |
| regna hodie et dulcem sceptris Calydona tenerem | |
| laetus opum pacisque meae tutusque manerem | |
| quis genitor materque locis. quid deside terra | 660 |
| haeremus, vacuos cur lassant aequora visus? | |
| tu comitem Alciden ad Phasidis amplius arva | |
| adfore, tu socias ultra tibi rere pharetras? | |
| non ea fax odiis oblitave numine fesso | |
| Iuno sui. nova Tartareo fors semine monstra | 665 |
| at<que> iterum Inachiis iam nuntius urget ab Argis. | |
| non datur haec magni proles Iovis, at tibi Pollux | |
| stirpe pares Castorque manent, at cetera divum | |
| progenies nec parva mihi fiducia gentis. | |
| en egomet quocumque vocas sequar, agmina ferro | 670 |
| plura metam, tibi dicta manus, tibi quicquid in ipso | |
| sanguine erit iamque hinc operum quae maxima posco. | |
| scilicet in solis profugi stetit Herculis armis | |
| nostra salus. nempe ora aeque mortalia cuncti | |
| ecce gerunt, ibant aequo nempe ordine remi. | 675 |
| ille vel insano iamdudum turbidus aestu | |
| vel parta iam laude tumens consortia famae | |
| despicit ac nostris ferri comes abnuit actis. | |
| vos, quibus et virtus et spes in limine primo, | |
| tendite, dum rerum patiens calor et rude membris | 680 |
| robur inest; nec enim solis dare funera Colchis | |
| sit satis et tota pelagus lustrasse iuventa. | |
| spes mihi quae tali potuit longissima casu | |
| esse fuit: quiscumque virum perquirere silvis | |
| egit amor, loca vociferans non ulla reliqui. | 685 |
| nunc quoque, dum vario nutat sententia motu, | |
| cernere devexis redeuntem montibus opto. | |
| sat lacrimis comitique datum, quem sortibus aevi | |
| crede vel in mediae raptum tibi sanguine pugnae!' | |
| Talibus Oenides urget, simul incita dictis | 690 |
| heroum manus. ante omnes Argoa iubebat | |
| vincla rapi Calais. furias miratur ovantum | |
| Aeacides multusque viri cunctantia corda | |
| fert dolor, an sese comitem tam tristibus actis | |
| abneget et celsi maerens petat ardua montis. | 695 |
| non tamen et gemitus et inanes desinit iras | |
| fundere. 'quis terris pro Iuppiter' inquit 'Achaeis | |
| iste dies! saevi capient quae gaudia Colchi! | |
| non hi tum flatus, non ista superbia dictis, | |
| litore cum patrio iam vela petentibus Austris | 700 |
| cunctus ad Alciden versus favor: ipse iuvaret, | |
| ipse ducis curas meritosque subiret honores. | |
| iamne animis, iam[ne] gente pares? aeque inclita vulgi | |
| dextera? nulla fides, nulli super Hercule fletus? | |
| nunc Porthaonides, nunc dux mihi Thracia proles? | 705 |
| aspera nunc pavidos contra ruit agna leones? | |
| hanc ego magnanimi spolium Didymaonis hastam, | |
| quae neque iam frondes virides nec proferet umbras, | |
| ut semel est evulsa iugis ac matre perempta | |
| fida ministeria et duras obit horrida pugnas, | 710 |
| testor et hoc omni, ductor, tibi numine firmo: | |
| saepe metu, saepe in tenui discrimine rerum | |
| Herculeas iam serus opes spretique vocabis | |
| arma viri nec nos tumida haec tum dicta iuvabunt.' | |
| Talibus Aeacides socios terroribus urgens | 715 |
| inlacrimat multaque comas deformat harena. | |
| fata trahunt raptusque virum certamine ductor | |
| ibat et obtenta mulcebat lumina palla. | |
| hic vero ingenti repetuntur pectora luctu, | |
| ut socii sedere locis nullaeque leonis | 720 |
| exuviae tantique vacant vestigia transtri. | |
| flet pius Aeacides, maerent Poeantia corda, | |
| ingemit et dulci frater cum Castore Pollux. | |
| omnis adhuc vocat Alciden fugiente carina, | |
| omnis Hylan, medio pereunt iam nomina ponto. | 725 |
| Dat procul interea toto pater aequore signum | |
| Phorcys et immanes intorto murice phocas | |
| contrahit antra petens. simul et Massylus et una | |
| Lyctius et Calabris redit armentarius arvis. | |
| ilicet extremi nox litore Solis Hiberas | 730 |
| condidit alta domos et sidera sustulit axis. | |
| flumina conticuere, iacet cum flatibus aequor. | |
| Amphitryoniades nec quae nova lustra requirat | |
| nec quo temptet iter comitis nec fata parenti | |
| quae referat videt aut socios qua mente revisat. | 735 |
| urit amor solisque negat decedere silvis. | |
| non aliter gemitu quondam lea prolis ademptae | |
| terga dedit: sedet inde viis inclusaque longo | |
| pervigilant castella metu, dolor attrahit orbes | |
| interea et misero manat iuba sordida luctu. | 740 |