ARGONAUTICON LIBER SECUNDUS
|
|
Interea scelerum luctusque ignarus Iason
|
2.1
|
alta secat. neque enim patrios cognoscere casus
|
|
Iuno sinit, mediis ardens ne flectat ab undis
|
|
ac temere in Pelian et adhuc obstantia regis
|
|
fata ruat placitosque deis ne deserat actus.
|
5
|
iamque fretis summas aequatum Pelion ornos
|
|
templaque Tisaeae mergunt obliqua Dianae,
|
|
iam Sciathos subsedit aquis, iam longa recessit
|
|
Sepias. attollit tondentes pabula Magnes
|
|
campus equos: vidisse putant Dolopeia busta
|
10
|
intrantemque Amyron curvas quaesita per oras
|
|
aequora, flumineo cuius redeuntia vento
|
|
vela legunt. remis insurgitur, inde salutant
|
|
Eurymenas. recipit velumque fretumque reversus
|
|
Auster et in nubem Minyis repe<te>ntibus altum
|
15
|
Ossa redit. metus ecce deum damnataque bello
|
|
Pallene circumque vident immania monstra
|
|
terrigenum caelo quondam adversata Gigantum,
|
|
quos scopulis trabibusque parens miserata iugisque
|
|
induit et versos exstruxit in aethera montes.
|
20
|
quisque suas in rupe minas pugnamque metusque
|
|
servat adhuc, quatit ipse hiemes et torquet ab alto
|
|
fulmina crebra pater, scopulis sed maximus illis
|
|
horror abest, Sicula pressus tellure Typhoeus.
|
|
hunc profugum et sacras revomentem pectore flammas,
|
25
|
ut memorant, prensum ipse comis Neptunus in altum
|
|
abstulit implicuitque vadis totiensque cruenta
|
|
mole resurgentem torquentemque anguibus undas
|
|
Sicanium dedit usque fretum cumque urbibus Aetnam
|
|
intulit ora premens. trux ille eiectat adesi
|
30
|
fundamenta iugi, pariter tunc omnis anhelat
|
|
Trinacria, iniectam fesso dum pectore molem
|
|
commovet experiens gemituque reponit inani.
|
|
Iamque Hyperionius metas maris urget Hiberi
|
|
currus et evectae prono laxantur habenae
|
35
|
aethere, cum palmas Tethys grandaeva sinusque
|
|
sustulit et rupto sonuit sacer aequore Titan.
|
|
auxerat hora metus, iam se vertentis Olympi
|
|
ut faciem raptosque simul montesque locosque
|
|
ex oculis circumque graves videre tenebras.
|
40
|
ipsa quies rerum mundique silentia terrent
|
|
astraque et effusis stellatus crinibus aether;
|
|
ac velut ignota captus regione viarum
|
|
noctivagum qui carpit iter non aure quiescit,
|
|
non oculis, noctisque metus niger auget utrimque
|
45
|
campus et occurrens umbris maioribus arbor,
|
|
haud aliter trepidare viri. sed pectora firmans
|
|
Hagniades 'non hanc' inquit 'sine numine pinum
|
|
derigimus nec me tantum Tritonia cursus
|
|
erudiit. saepe ipsa manu dignata carinam est.
|
50
|
an non experti, subitus cum luce fugata
|
|
horruit imbre dies? quantis, pro Iuppiter, Austris
|
|
restitimus, quanta quotiens et Pallados arte
|
|
in cassum decimae cecidit tumor arduus undae!
|
|
quin agite, o socii; micat immutabile caelum
|
55
|
puraque nec gravido surrexit Cynthia cornu
|
|
(nullus in ore rubor) certusque ad talia Titan
|
|
integer in fluctus et in uno decidit Euro.
|
|
adde quod in noctem venti veloque marique
|
|
incumbunt magis et tacitis ratis ocior horis.
|
60
|
atque adeo non illa sequi mihi sidera mens stat
|
|
quae delapsa polo reficit mare. tantus Orion
|
|
iam cadit, irato iam stridet in aequore Perseus:
|
|
sed mihi dux, vetitis qui numquam conditus undis
|
|
axe nitet, Serpens, septenosque implicat ignes.'
|
65
|
sic ait et certi memorat qui vultus Olympi
|
|
Pleiones Hyadumque locos, quo sidere vibret
|
|
Ensis et Actaeus niteat qua luce Bootes.
|
|
haec ubi dicta dedit, Cereris tum munere fessas
|
|
restituunt vires et parco corpora Baccho.
|
70
|
mox somno cessere, regunt sua sidera puppem.
|
|
Iamque sub Eoae dubios Atlantidis ignes
|
|
albet ager motisque truces ab ovilibus ursi
|
|
tuta domosque petunt, raras et litus in altum
|
|
mittit aves, cum primus equis erexit anhelis
|
75
|
Phoebus Athon mediasque diem dispersit in undas.
|
|
certatim remis agitur mare rostraque cursu
|
|
prima tremunt et iam summis Vulcania surgit
|
|
Lemnos aquis, tibi per varios defleta labores,
|
|
Ignipotens, nec te furiis et crimine matrum
|
80
|
terra fugat meritique piget meminisse prioris.
|
|
Tempore quo primum fremitus insurgere opertos
|
|
caelicolum et regni sensit novitate tumentes
|
|
Iuppiter aetheriae nec stare silentia pacis,
|
|
Iunonem volucri primam suspendit Olympo
|
85
|
horrendum chaos ostendens poenasque barathri.
|
|
mox etiam pavidae temptantem vincula matris
|
|
solvere praerupti Vulcanum vertice caeli
|
|
devolvit. ruit ille polo noctemque diemque
|
|
turbinis in morem, Lemni dum litore tandem
|
90
|
insonuit. vox inde repens ut perculit urbem,
|
|
adclinem scopulo inveniunt miserentque foventque
|
|
alternos aegro cunctantem poplite gressus.
|
|
hinc, reduci superas postquam pater adnuit arces,
|
|
Lemnos cara deo nec fama notior Aetne
|
95
|
aut Lipares domus. has epulas, haec templa peracta
|
|
aegide et horrifici formatis fulminis alis
|
|
laetus adit. contra Veneris stat frigida semper
|
|
ara loco, meritas postquam dea coniugis iras
|
|
horruit et tacitae Martem tenuere catenae.
|
100
|
quocirca struit illa nefas Lemnoque merenti
|
|
exitium furiale movet. neque enim alma videri
|
|
tantum: eadem tereti crinem subnectitur auro
|
|
sidereos diffusa sinus, eadem effera et ingens
|
|
et maculis suffecta genas pinumque sonantem
|
105
|
virginibus Stygiis nigramque simillima pallam.
|
|
Iamque dies aderat. Thracas qui fuderat armis
|
|
dux Lemni puppes tenui contexere canna
|
|
ausus et inducto cratem defendere tergo
|
|
laeta mari tum signa refert plenasque movebant
|
110
|
armentis nuribusque rates (et barbara vestis
|
|
et torques insigne loci). sonat aequore clamor
|
|
'o patria, o variis coniunx nunc anxia curis,
|
|
has agimus longi famulas tibi praemia belli.',
|
|
cum dea se piceo per sudum turbida nimbo
|
115
|
praecipitat Famamque vaga vestigat in umbra,
|
|
quam pater omnipotens digna atque indigna canentem
|
|
spargentemque metus placidis regionibus arcet
|
|
aetheris. illa fremens habitat sub nubibus imis,
|
|
non Erebi, non diva poli, terrasque fatigat
|
120
|
quas datur. audentem primi spernuntque foventque
|
|
mox omnes agit et motis quatit oppida linguis.
|
|
talem diva sibi scelerisque dolique ministram
|
|
quaerit avens. videt illa prior iamque advolat ultro
|
|
impatiens iamque ora parat, iam suscitat aures.
|
125
|
hanc super incendit Venus atque his vocibus implet:
|
|
'vade age et aequoream, virgo, delabere Lemnon
|
|
et cunctas mihi verte domos, praecurrere qualis
|
|
bella soles, cum mille tubas armataque campis
|
|
agmina et innumerum flatus cum fingis equorum.
|
130
|
adfore iam luxu turpique cupidine captos
|
|
fare viros carasque toris inducere Thressas.
|
|
haec tibi principia, hinc rabidas dolor undique matres
|
|
instimulet. mox ipsa adero ducamque paratas.'
|
|
Illa abit et mediam gaudens defertur in urbem
|
135
|
et primam Eurynomen ad proxima limina Codri
|
|
occupat exesam curis castumque cubile
|
|
servantem. manet illa viro famulasque fatigat
|
|
litoribus, tardi reputant quae tempora belli
|
|
ante torum et longo mulcent insomnia penso.
|
140
|
huic dea cum lacrimis et nota veste Neaerae
|
|
icta genas 'utinam non hic tibi nuntius essem,
|
|
o soror, aut nostros' inquit 'prius unda dolores
|
|
obruat, in tali quoniam tibi tempore coniunx
|
|
sic meritae, votis quem tu fletuque requiris,
|
145
|
heu furit et captae indigno famulatur amore.
|
|
iamque aderunt thalamisque tuis Threissa propinquat,
|
|
non forma, non arte colus, non laude pudoris
|
|
par tibi. nec magni proles praeclara Dorycli,
|
|
picta manus usto<que> placet sed barbara mento.
|
150
|
ac tamen hos aliis forsan solabere casus
|
|
tu thalamis fatoque leges meliore penates.
|
|
me tua matris egens damnataque paelice proles
|
|
exanimat, quam iam miseros transversa tuentem
|
|
letalesque dapes infectaque pocula cerno.
|
155
|
scis simile ut flammis simus genus, adde cruentis
|
|
quod patrium saevire Dahis. iam lacte ferino,
|
|
iam veniet durata gelu. sed me quoque pulsam
|
|
fama viro nostrosque toros virgata tenebit
|
|
et plaustro derepta nurus.' sic fata querellas
|
160
|
abscidit et curis pavidam lacrimisque relinquit.
|
|
transit ad Iphinoen isdemque Amythaonis implet
|
|
Oleniique domum furiis, totam inde per urbem
|
|
personat ut cunctas agitent expellere Lemno,
|
|
ipsi urbem Thressaeque regant. dolor iraque surgit,
|
165
|
obvia quaeque eadem traditque auditque neque ulli
|
|
vana fides. tum voce deos, tum questibus implent,
|
|
oscula iamque toris atque oscula postibus ipsis
|
|
ingeminant lacrimisque iterum visuque morantur.
|
|
prosiliunt nec tecta virum thalamosque revisunt
|
170
|
amplius, adglomerant sese nudisque sub astris
|
|
condensae fletus acuunt ac dira precantur
|
|
coniugia et Stygias infanda ad foedera taedas.
|
|
Has inter medias Dryopes in imagine maestae
|
|
flet Venus et saevis ardens dea planctibus instat
|
175
|
primaque: 'Sarmaticas utinam fortuna dedisset
|
|
insedisse domos tristesque habitasse pruinas,
|
|
plaustra sequi vel iam patriae vidisse per ignes
|
|
culmen agi stragemque deum. nam cetera belli
|
|
perpetimur. mene ille novis, me destinat amens
|
180
|
servitiis? urbem aut fugiens natosque relinquam?
|
|
non prius ense manus raptoque armabimus igne
|
|
dumque silent ducuntque nova cum coniuge somnos,
|
|
magnum aliquid spirabit amor?' tunc ignea torquens
|
|
lumina praecipites excussit ab ubere natos.
|
185
|
ilicet arrectae mentes evictaque matrum
|
|
corda sacer Veneris gemitus rapit. aequora cunctae
|
|
prospiciunt simulantque choros delubraque festa
|
|
fronde tegunt laetaeque viris venientibus adsunt.
|
|
iamque domos mensasque petunt, discumbitur altis
|
190
|
porticibus, sua cui<que> furens infestaque coniunx
|
|
adiacet, inferni qualis sub nocte barathri
|
|
accubat attonitum Phlegyan et Thesea iuxta
|
|
Tisiphone saevasque dapes et pocula libat,
|
|
tormenti genus, et nigris amplectitur hydris.
|
195
|
Ipsa Venus quassans undantem turbine pinum
|
|
adglomerat tenebras pugnaeque accincta trementem
|
|
desilit in Lemnon. nimbis et luce fragosa
|
|
prosequitur polus et tonitru pater auget honoro.
|
|
inde novam pavidas vocem furibunda per auras
|
200
|
congeminat, qua primus Athos et pontus et ingens
|
|
Thraca palus pariterque toris exhorruit omnis
|
|
mater et adstricto riguerunt ubere nati.
|
|
accelerat Pavor et Geticis Discordia demens
|
|
e stabulis atraeque genis pallentibus Irae
|
205
|
et Dolus et Rabies et Leti maior imago
|
|
visa truces exserta manus, ut prima vocatu
|
|
intonuit signumque dedit Mavortia coniunx.
|
|
Hic aliud Venus et multo magis ipsa tremendum
|
|
orsa nefas gemitus fingit vocesque cadentum
|
210
|
inrupitque domos et singultantia gestans
|
|
ora manu taboque sinus perfusa recenti
|
|
arrectasque comas: 'meritos en prima revertor
|
|
ulta toros, premit ecce dies.' tum verbere victas
|
|
in thalamos agit et cunctantibus ingerit enses.
|
215
|
Unde ego tot scelerum facies, tot fata iacentum
|
|
exsequar? heu vatem monstris quibus intulit ordo,
|
|
quae se aperit series! o qui me vera canentem
|
|
sistat et hac nostras exsolvat imagine noctes!
|
|
Invadunt aditus et quondam cara suorum
|
220
|
corpora, pars ut erant dapibus vinoque soporos,
|
|
pars conferre manus etiam magnisque paratae
|
|
cum facibus quosdam insomnes et cuncta tuentes,
|
|
sed temptare fugam prohibetque capessere contra
|
|
arma metus, adeo ingentes inimica videri
|
225
|
diva dabat, notaque sonat vox coniuge maior;
|
|
tantum oculos pressere < ̆ ̄ > velut agmina cernant
|
|
Eumenidum ferrumve super Bellona coruscet.
|
|
hoc soror, hoc coniunx propiorque hoc nata parensque
|
|
saeva valet prensosque toris mactatque trahitque
|
230
|
femineum genus, immanes quos sternere Bessi
|
|
nec Geticae potuere manus aut aequoris irae.
|
|
his cruor in thalamis et anhela in pectore fumant
|
|
vulnera seque toris misero luctamine trunci
|
|
devolvunt. diras aliae ad fastigia taedas
|
235
|
iniciunt adduntque domos. pars ignibus atris
|
|
effugiunt propere, sed dura in limine coniunx
|
|
obsidet et viso repetunt incendia ferro.
|
|
ast aliae Thressas labem causamque furorum
|
|
diripiunt: mixti gemitus clamorque precantum
|
240
|
barbarus ignotaeque implebant aethera voces.
|
|
Sed tibi nunc quae digna tuis ingentibus ausis
|
|
orsa feram, decus et patriae laus una ruentis,
|
|
Hypsipyle? non ulla meo te carmine dictam
|
|
abstulerint, durent Latiis modo saecula fastis
|
245
|
Iliacique lares tantique palatia regni.
|
|
inruerant actae pariter nataeque nurusque
|
|
totaque iam sparsis exarserat insula monstris;
|
|
illa pias armata manus 'fuge protinus urbem
|
|
meque, pater! non hostis,' ait 'non moenia laesi
|
250
|
Thraces habent; nostrum hoc facinus. ne quaere, quis auctor!
|
|
iam fuge, iam dubiae donum rape mentis et ensem
|
|
tu potius, miser, oro, tene!' tunc excipit artus
|
|
obnubitque caput tacitumque ad conscia Bacchi
|
|
templa rapit primoque manus a limine tendens
|
255
|
'exime nos sceleri, pater, et miserere piorum
|
|
rursus!' ait. tacita pavidum tunc sede locavit
|
|
sub pedibus dextraque dei. latet ille receptus
|
|
veste sacra. voces chorus et trieterica reddunt
|
|
aera sonum fixaeque fremunt in limine tigres.
|
260
|
regina ut roseis Auroram surgere bigis
|
|
vidit et insomni lassatas turbine tandem
|
|
conticuisse domos, stabilem quando optima facta
|
|
dant animum maiorque piis audacia coeptis,
|
|
serta patri iuvenisque comam vestesque Lyaei
|
265
|
induit et medium curru locat aeraque circum
|
|
tympanaque et plenas tacita formidine cistas.
|
|
ipsa sinus hederisque ligat famularibus artus
|
|
pampineamque quatit ventosis ictibus hastam,
|
|
respiciens teneat virides velatus habenas
|
270
|
ut pater, <e> nivea tumeant ut cornua mitra
|
|
et sacer ut Bacchum referat scyphus. impulit acri
|
|
tum validas stridore fores rapiturque per urbem
|
|
talia voce canens: 'linque o mihi caede madentem,
|
|
Bacche, domum! sine foedatum te funere pontus
|
275
|
expiet et referam lotos in templa dracones!'
|
|
sic medios egressa metus, facit ipse verendam
|
|
nam deus et flatu non inscia gliscit anhelo.
|
|
iamque senem tacitis saeva procul urbe remotum
|
|
occulerat silvis, ipsam sed conscius ausi
|
280
|
nocte dieque pavor fraudataque turbat Erinys.
|
|
non similes iam ferre choros (semel orgia fallunt)
|
|
audet, non paribus furiis accendere saltus,
|
|
et fuga diversas misero quaerenda per artes.
|
|
visa ratis saevae defecta laboribus undae
|
285
|
quam Thetidi longinqua dies Glaucoque repostam
|
|
solibus et canis urebat luna pruinis.
|
|
huc genitorem altae per opaca silentia noctis
|
|
praecipitem silvis rapit et sic maesta profatur:
|
|
'quam, genitor, patriam, quantas modo linquis inanes
|
290
|
pube domos! pro dira lues, pro noctis acerbae
|
|
exitium! talin possum te credere puppi,
|
|
care parens? possum tantis retinere periclis?
|
|
solvimus heu serum Furiis scelus. adnue votis,
|
|
diva, soporiferas quae nunc trahis aequore bigas!
|
295
|
non populos, non dite solum, non ulla parenti
|
|
regna peto: patria liceat decedere terra.
|
|
quando ego servato mediam genitore per urbem
|
|
laeta ferar? quando hic lacrimas planctusque videbo?'
|
|
dixerat. ille procul trunca fugit anxius alno
|
300
|
Taurorumque locos delubraque saeva Dianae
|
|
advenit. hic illum tristi, dea, praeficis arae
|
|
ense dato: mora nec terris tibi longa cruentis;
|
|
iam nemus Egeriae, iam te ciet altus ab Alba
|
|
Iuppiter et soli non mitis Aricia regi.
|
305
|
Arcem nata petit, quo iam manus horrida matrum
|
|
congruerat. rauco fremitu sedere parentum
|
|
natorumque locis vacuaeque in moenibus urbis
|
|
iura novant. donant solio sceptrisque paternis
|
|
ut meritam redeunt<que> piae sua praemia menti.
|
310
|
Ecce procul validis Lemnon tendentia remis
|
|
arma notant, rapitur subito regina tumultu
|
|
conciliumque vocat. non illis obvia tela
|
|
ferre nec infestos derat furor improbus ignes,
|
|
ni Veneris saevas fregisset Mulciber iras.
|
315
|
tunc etiam vates Phoebo dilecta Polyxo
|
|
(non patriam, non certa genus, sed maxima cete
|
|
Proteaque ambiguum Pharii se patris ab antris
|
|
huc rexisse vias iunctis super aequora phocis;
|
|
saepe imis se condit aquis cunctataque paulum
|
320
|
surgit ut auditas referens in gurgite voces)
|
|
'portum demus' ait '< ⏔ ̄ > haec, credite, puppis
|
|
advenit et levior Lemno deus aequore flexit
|
|
huc Minyas. Venus ipsa volens dat tempore iungi,
|
|
dum vires utero maternaque sufficit aetas.'
|
325
|
dicta placent portatque preces ad litora Grais
|
|
Iphinoe. nec turba nocens scelerisque recentis
|
|
signa movent tollitque loco Cytherea timorem.
|
|
protinus ingentem procerum dux nomine taurum
|
|
deicit, insuetis et iam pia munera templis
|
330
|
reddit et hac prima Veneris calet ara iuvenca.
|
|
Ventum erat ad rupem, cuius pendentia nigris
|
|
fumant saxa iugis coquiturque vaporibus aer.
|
|
substitit Aesonides atque hic regina precari
|
|
hortatur causasque docens 'haec antra videtis
|
335
|
Vulcanique' ait 'ecce domos: date vina precesque.
|
|
forsitan hoc factum taceat iam fulmen in antro;
|
|
nox dabit ipsa fidem, clausae cum murmura flammae,
|
|
hospes, et incussae sonitum mirabere massae.'
|
|
moenia tum viresque loci veteresque parentum
|
340
|
iactat opes. mediis famulae convivia tectis
|
|
expediunt, Tyrio vibrat torus igneus ostro.
|
|
stat maerens atavos reges regesque maritos
|
|
Thressa manus, quaecumque faces timuisse iugales
|
|
credita nec dominae sanctum tetigisse cubile.
|
345
|
iam medio Aesonides, iam se regina locavit,
|
|
post alii proceres. sacris dum vincitur extis
|
|
prima fames circum pateris it Bacchus et omnis
|
|
aula silet. dapibus coeptis mox tempora fallunt
|
|
noctis et in seras durant sermonibus umbras
|
350
|
praecipueque ducis casus mirata requirit
|
|
Hypsipyle, quae fata trahant, quae regis agat vis
|
|
aut unde Haemoniae molem ratis. unius haeret
|
|
adloquio et blandos paulatim colligit ignes,
|
|
iam non dura toris Veneri nec iniqua reversae
|
355
|
et deus ipse moras spatiumque indulget amori.
|
|
Pliada lege poli nimboso moverat astro
|
|
Iuppiter aeternum volvens opus et simul undis
|
|
cuncta ruunt unoque dei Pangaea sub ictu
|
|
Gargaraque et maesti steterant formidine luci.
|
360
|
saevior haud alio mortales tempore gentes
|
|
terror agit. tunc urget enim, tunc flagitat iras
|
|
in populos Astraea Iovem terrisque relictis
|
|
invocat adsiduo Saturnia sidera questu.
|
|
insequitur niger et magnis cum fratribus Eurus
|
365
|
intonat Aegaeo tenditque ad litora pontus.
|
|
et lunam quarto densam videt imbribus ortu
|
|
Thespiades, longus coeptis et fluctibus arcet
|
|
qui metus. usque novos divae melioris ad ignes
|
|
urbe sedent laeti Minyae viduisque vacantes
|
370
|
indulgent thalamis nimbosque educere luxu
|
|
nec iam velle vias Zephyrosque audire vocantes
|
|
dissimulant, donet resides Tirynthius heros
|
|
non tulit ipse rati invigilans atque integer urbis:
|
|
invidisse deos tantum maris aequor adortis
|
375
|
desertasque domos fraudataque tempore segni
|
|
vota patrum; quid et ipse viris cunctantibus adsit?
|
|
'o miseri quicumque tuis accessimus actis!
|
|
Phasin et Aeeten Scythicique pericula ponti
|
|
redde,' ait, 'Aesonide! me tecum solus in aequor
|
380
|
rerum traxit amor, dum spes mihi sistere montes
|
|
Cyaneos vigilemque alium spoliare draconem.
|
|
si sedet Aegaei scopulos habitare profundi,
|
|
hoc mecum Telamon peraget meus.' haec ubi dicta
|
|
haud secus Aesonides monitis accensus amaris
|
385
|
quam bellator equus, longa quem frigida pace
|
|
terra iuvat—vix in laevos piger angitur orbes—,
|
|
frena tamen dominumque velit si Martius aures
|
|
clamor et obliti rursus fragor impleat aeris.
|
|
tunc Argum Tiphynque vocat pelagoque parari
|
390
|
praecipitat. petit ingenti clamore magister
|
|
arma viros pariter sparsosque in litore remos.
|
|
Exoritur novus urbe dolor planctusque per omnes
|
|
et facies antiqua domos: sibi moenia linqui
|
|
en iterum et quando natorum tempora, gentem
|
395
|
qui recolant, qui sceptra gerant? nunc triste nefandae
|
|
noctis opus, vidui nunc illa silentia tecti
|
|
saeva ma<gis>, thalamos excussaque vincla quod ausae
|
|
induere atque iterum tales admittere curas.
|
|
ipsa quoque Hypsipyle, subitos per litora cursus
|
400
|
ut vidit totaque viros decedere Lemno,
|
|
ingemit et tali compellat Iasona questu:
|
|
'iamne placet primo deducere vela sereno,
|
|
carius o mihi patre caput? modo saeva quierunt
|
|
aequora. sic portus fugeret ratis, aspera si te
|
405
|
Plias in adversae tenuisset litore Thraces.
|
|
ergo moras caelo cursumque tenentibus undis
|
|
debuimus?' dixit lacrimans haesuraque caro
|
|
dona duci promit chlamydem textosque labores.
|
|
illic servati genitoris conscia sacra
|
410
|
pressit acu currusque pios: stant saeva paventum
|
|
agmina dantque locum; viridi circum horrida tela
|
|
silva tremit; mediis refugit pater anxius umbris.
|
|
pars et frondosae raptus expresserat Idae
|
|
inlustremque fugam pueri, mox aethere laetus
|
415
|
adstabat mensis, quin et Iovis armiger ipse
|
|
accipit a Phrygio iam pocula blanda ministro.
|
|
tunc ensem notumque ferens insigne Thoantis
|
|
'accipe,' ait 'bellis mediaeque ut pulvere pugnae
|
|
sim comes, Aetnaei genitor quae flammea gessit
|
420
|
dona dei, nunc digna tuis adiungier armis.
|
|
i, memor i terrae, quae vos amplexa quieto
|
|
prima sinu, refer et domitis a Colchidos oris
|
|
vela per hunc utero quem linquis Iasona nostro.'
|
|
sic ait Haemonii labens in colla mariti
|
425
|
nec minus Orphea tristis cervice tuaque,
|
|
Aeacide, et gemino coniunx a Castore pendet.
|
|
Has inter lacrimas legitur piger uncus harenis,
|
|
iam remi rapuere ratem, iam flamina portant;
|
|
spumea subsequitur fugientis semita clavi.
|
430
|
tunc tenuis Lemnos transitque Electria tellus
|
|
Threiciis arcana sacris. hic numinis ingens
|
|
horror et incautis decreta piacula linguis.
|
|
hanc demissa Iovi non umquam laedere fluctu
|
|
audet hiems, sponte ipse deus tunc asperat undas
|
435
|
cum vetat infidos sua litora tangere nautas.
|
|
obvius at Minyas terris adytisque sacerdos
|
|
excipit hospitibus reserans secreta Thyotes.
|
|
hactenus in populos vati, Samothraca, diem<que>
|
|
missa mane sacrisque metum servemus opertis.
|
440
|
illi sole novo laeti plenique deorum
|
|
considunt transtris. iam quas praeviderat urbes
|
|
navita condebat proraeque accesserat Imbros
|
|
et sol aetherias medius conscenderat arces.
|
|
Thessala Dardaniis tunc primum puppis harenis
|
445
|
adpulit et fatis Sigeo litore sedit.
|
|
desiliunt, pars hinc levibus candentia velis
|
|
castra levat, tracto pars frangit adorea saxo
|
|
farra, citum strictis alius de cautibus ignem
|
|
obtendit foliis et sulphure pascit amico.
|
450
|
Alcides Telamonque comes dum litora blando
|
|
anfractu sinuosa legunt, vox accidit aures
|
|
flebile succedens cum fracta remurmurat unda.
|
|
attoniti pressere gradum vacuumque sequuntur
|
|
vocis iter. iam certa sonat desertaque durae
|
455
|
virgo neci quem non hominum superumque vocabat?
|
|
acrius hoc instare viri succurrere certi,
|
|
qualiter, implevit gemitu cum taurus acerbo
|
|
avia frangentem morsu super alta leonem
|
|
terga ferens, coit e sparso concita mapali
|
460
|
agrestum manus et caeco clamore coloni.
|
|
constitit Alcides visuque enisus in alta
|
|
rupe truces manicas defectaque virginis ora
|
|
cernit et ad primos surgentia lumina fluctus,
|
|
exanimum veluti multa tamen arte coactum
|
465
|
maeret ebur, Pariusve notas et nomina sumit
|
|
cum lapis aut liquidi referunt miranda colores.
|
|
ductor ait: 'quod, virgo, tibi nomenque genusque,
|
|
quae sors ista, doce, tendunt cur vincula palmas?'
|
|
illa tremens tristique oculos deiecta pudore
|
470
|
'non ego digna malis.' inquit. 'suprema parentum
|
|
dona vides ostro scopulos auroque frequentes.
|
|
nos Ili felix quondam genus, invida donec
|
|
Laomedonteos fugeret fortuna penates.
|
|
principio morbi caeloque exacta sereno
|
475
|
temperies, arsere rogis certantibus agri,
|
|
tum subitus fragor et fluctus Idaea moventes
|
|
cum stabulis nemora. ecce repens consurgere ponto
|
|
belua, monstrum ingens. hanc tu nec montibus ullis
|
|
nec nostro metire mari. primaeva furenti
|
480
|
huic manus amplexus inter planctusque parentum
|
|
deditur. hoc sortes, hoc corniger imperat Hammon
|
|
virgineam damnare animam sortitaque Lethen
|
|
corpora. crudelis scopulis me destinat urna.
|
|
verum o iam redeunt Phrygibus si numina tuque
|
485
|
ille ades, auguriis promisse et sorte deorum,
|
|
iam cui candentes votivo in gramine pascit
|
|
cornipedes genitor, nostrae stata dona salutis,
|
|
adnue meque, precor, defectaque Pergama monstris
|
|
eripe, namque potes. neque enim tam lata videbam
|
490
|
pectora, Neptunus muros cum iungeret astris,
|
|
nec tales umeros pharetramque gerebat Apollo.'
|
|
auxerat haec locus et facies maestissima capti
|
|
litoris et tumuli caelumque quod incubat urbi,
|
|
quale laborantis Nemees iter aut Erymanthi
|
495
|
vidit et infectae miseratus flumina Lernae.
|
|
Dat procul interea signum Neptunus et una
|
|
monstriferi mugire sinus Sigeaque pestis
|
|
adglomerare fretum, cuius stellantia glauca
|
|
lumina nube tremunt atque ordine curva trisulco
|
500
|
fulmineus quatit ora fragor pelagoque remenso
|
|
cauda redit passosque sinus rapit ardua cervix.
|
|
illam incumbentem per mille volumina pontus
|
|
prosequitur lateri adsultans trepidisque ruentem
|
|
litoribus sua cogit hiems. non fluctibus aequis
|
505
|
nubiferi venit unda Noti, non Africus alto
|
|
tantus ovat patriisque manus cum plenus habenis
|
|
Orion bipedum flatu mare tollit equorum.
|
|
ecce ducem placitae furiis crudescere pugnae
|
|
surgentemque toris stupet immanemque paratu
|
510
|
Aeacides pulsentque graves ut terga pharetrae.
|
|
ille patrem pelagique deos suaque arma precatus
|
|
insiluit scopulo motumque e sedibus aequor
|
|
horruit et celsi spatiosa volumina monstri,
|
|
qualis ubi a gelidi Boreas convallibus Hebri
|
515
|
tollitur et volucres Rhipaea per ardua nubes
|
|
praecipitat. piceo nox tum tenet omnia caelo.
|
|
illa simul molem horrificam scopulosaque terga
|
|
promovet ingentique umbra subit, intremere Ide
|
|
inlidique †ates† pronaeque resurgere turres.
|
520
|
occupat Alcides arcu totaque pharetrae
|
|
nube premit. non illa magis quam sede movetur
|
|
magnus Eryx, deferre velint quem vallibus imbres.
|
|
iam brevis et telo volucri non utilis aer,
|
|
tum vero fremitus vanique insania coepti
|
525
|
et tacitus pudor et rursus pallescere virgo.
|
|
proicit arma manu, scopulos vicinaque saxa
|
|
respicit et quantum ventis adiuta vetustas
|
|
impulerat po[te]ntive fragor, tantum abscidit imi
|
|
concutiens a sede maris. iamque agmine toto
|
530
|
pistris adest miseraeque inhiat iam proxima praedae.
|
|
stat mediis elatus aquis recipitque ruentem
|
|
Alcides saxoque prior surgentia colla
|
|
obruit. hinc vastos nodosi roboris ictus
|
|
congeminat. fluctus < ⏔ ̄ > defertur in imos
|
535
|
iam totis resoluta vadis. Idaeaque mater
|
|
et chorus et summis ulularunt collibus Amnes.
|
|
protinus e scopulis et opaca valle resurgunt
|
|
pastores magnisque petunt clamoribus urbem.
|
|
nuntius hinc socios Telamon vocat ac simul ipsi
|
540
|
horrescunt subitoque vident in sanguine puppem.
|
|
nec minus in scopulos crudique cacumina saxi
|
|
emicat Alcides vinclisque tenentibus aufert
|
|
virgineas de rupe manus aptatque superbis
|
|
arma umeris. regem inde petens superabat ovanti
|
545
|
litora tuta gradu, qualis per pascua victor
|
|
ingreditur, tum colla tumens, tum celsior armis
|
|
taurus, ubi adsueti pecoris stabula alta revisit
|
|
et patrium nemus et bello quos ultus amores.
|
|
Obvia cui contra longis emissa tenebris
|
550
|
turba Phrygum parvumque trahens cum coniuge natum
|
|
Laomedon. iam maestus equos, iam debita posci
|
|
dona gemit. pars aerii fastigia muri
|
|
cingit et ignotis iuvenem miratur in armis.
|
|
illum torva tuens atque acri lubricus astu
|
555
|
rex subit et patrio fatur male laetus amore.
|
|
'maxime Graiugenum, quem non Sigea petentem
|
|
litora nec nostrae miserantem funera Troiae
|
|
adpulit his Fors ipsa locis, si vera parentem
|
|
fama Iovem summique tibi genus esse Tonantis,
|
560
|
noster ades iunctisque venis. sator unus et idem
|
|
stirpis honos, quamquam longis disiungimur oris.
|
|
quot mihi post lacrimas, post quanta piacula patrum
|
|
serus ades, quam parva tuis iam gloria factis!
|
|
verum age nunc socios fraternis moenibus infer,
|
565
|
ut tibi, servata statui quae munera prole,
|
565a
|
crastina lux biiuges stabulis ostendat apertis.'
|
566
|
dixerat haec tacitusque dolos dirumque volutat
|
|
corde nefas, clausum ut thalamis somnoque gravatum
|
|
immolet ereptaque luat responsa pharetra.
|
|
namque bis Herculeis deberi Pergama telis
|
570
|
audierat. Priami sed quis iam vertere regnis
|
|
fata queat? manet immotis nox duria lustris
|
|
et genus Aeneadum et Troiae melioris honores.
|
|
'nos' ait 'ad Scythici' Tirynthius 'ostia ponti
|
|
raptat iter. mox huc vestras revehemur ad oras
|
575
|
donaque dicta feram.' tum vero plura vocatis
|
|
adnuit ille deis. promissa infida tyranni
|
|
iam Phryges et miserae flebant discrimina Troiae.
|
|
Panditur hinc totis in noctem carbasus alis
|
|
litoraque et veteris tumulos praelabitur Ili
|
580
|
Dardaniumque patrem: vigili simul omnia ludo
|
|
festa vident. hinc unda, sacris hic ignibus Ide
|
|
vibrat et horrisonae respondent Gargara buxo.
|
|
inde ubi iam medii tenuere silentia ponti
|
|
stridentesque iuvant aurae, Phrixea subibant
|
585
|
aequora et angustas quondam sine nomine fauces.
|
|
ecce autem prima volucrem sub luce dehiscens
|
|
terruit unda ratem vittataque constitit Helle,
|
|
iam Panopes Thetidisque soror iamque aurea laeva
|
|
sceptra tenens, dum sternit aquas proceresque ducemque
|
590
|
aspicit et placidis compellat Iasona dictis:
|
|
'te quoque ab Haemoniae ignota per aequora terris
|
|
regna infesta domus fatisque simillima nostris
|
|
fata ferunt. iterum Aeolios fortuna nepotes
|
|
spargit et infelix Scythicum gens quaeritis amnem.
|
595
|
vasta super tellus, longum (ne defice coeptis!)
|
|
aequor et ipse procul, verum dabit ostia, Phasis.
|
|
hic nemus arcanum geminaeque virentibus arae
|
|
stant tumulis, hic prima pia sollemnia Phrixo
|
|
ferte manu cinerique, precor, mea reddite dicta:
|
600
|
"non ego per Stygiae, quod rere, silentia ripae,
|
|
frater, agor. frustra vacui scrutaris Averni,
|
|
care, vias neque enim scopulis me et fluctibus actam
|
|
frangit hiems. celeri extemplo subiere ruentem
|
|
Cymothoe Glaucusque manu. pater ipse profundi
|
605
|
has etiam sedes, haec numine tradidit aequo
|
|
regna nec Inois noster sinus invidet undis."'
|
|
dixerat et maestos tranquilla sub aequora vultus
|
|
cum gemitu tulit, ut patrii rediere dolores.
|
|
tum pelago vina invergens dux talibus infit:
|
610
|
'undarum decus et gentis, Cretheia virgo,
|
|
pande viam cursuque tuos age, diva, secundo!'
|
|
immittitque ratem mediasque intervolat urbes
|
|
qua brevibus furit aestus aquis Asiamque prementem
|
|
effugit abruptis Europa immanior oris.
|
615
|
has etiam terras consertaque gentibus arva
|
|
sic pelago pulsante, reor, Neptunia quondam
|
|
cuspis et adversi longus labor abscidit aevi
|
|
ut Siculum Libycumque latus, stupuitque fragore
|
|
Ianus et occiduis regnator montibus Atlans.
|
620
|
iam iuga Percotes Pariumque infame fragosis
|
|
exsuperant Pityamque vadis transmissaque puppi
|
|
Lampsacus, Ogygii quam nec trieterica Bacchi
|
|
sacra neque arcanis Phrygius furor invehit antris,
|
|
sed suus in Venerem raptat deus. illius aras
|
625
|
urbe super celsique vident velamina templi.
|
|
Rarior hinc tellus atque ingens undique caelum
|
|
rursus et incipiens alium prospectus in orbem.
|
|
terra sinu medio Pontum iacet inter et Hellen
|
|
ceu fundo prolata maris. namque improba caecis
|
630
|
intulit arva vadis longoque sub aequora dorso
|
|
litus agit, tenet hinc veterem confinibus oris
|
|
pars Phrygiam, pars discreti iuga pinea montis.
|
|
nec procul ad tenuis surgit confinia ponti
|
|
urbs placidis demissa iugis. rex divitis agri
|
635
|
Cyzicus. Haemoniae qui tum nova signa carinae
|
|
ut videt, ipse ultro primas procurrit ad undas
|
|
miraturque viros dextramque amplexus et haerens
|
|
incipit: 'o terris nunc primum cognita nostris
|
|
Emathiae manus et fama mihi maior imago,
|
640
|
non tamen haec adeo semota neque ardua tellus
|
|
†longaque† iam populis impervia lucis eoae,
|
|
cum tales intrasse duces, tot robora cerno.
|
|
nam licet hinc saevas tellus alat horrida gentes
|
|
meque fremens tumido circumfluat ore Propontis,
|
645
|
vestra fides ritus<que> pares et mitia cultu
|
|
his etiam mihi corda locis. procul effera virtus
|
|
Bebrycis et Scythici procul inclementia sacri.'
|
|
sic memorat laetosque rapit, simul hospita pandi
|
|
tecta iubet templisque sacros largitur honores.
|
650
|
stant gemmis auroque tori mensaeque paratu
|
|
regifico centumque pares primaeva ministri
|
|
corpora; pars epulas manibus, pars aurea gestant
|
|
pocula bellorum casus expressa recentum.
|
|
atque ea prima duci porgens carchesia Graio
|
655
|
Cyzicus 'hic portus' inquit 'mihi territat hostis,
|
|
has acies sub nocte refert, haec versa Pelasgum
|
|
terga vides, meus hic ratibus qui pascitur ignis.'
|
|
subicit Aesonides: 'utinam nunc ira Pelasgos
|
|
adferat et solitis temptet concurrere furtis
|
660
|
cunctaque se ratibus fundat manus. arma videbis
|
|
hospita nec post hanc ultra tibi proelia noctem.'
|
|
sic ait hasque inter variis nox plurima dictis
|
|
rapta vices nec non simili lux postera tractu.
|
|