ARGONAUTICON LIBER QUINTUS
|
|
Altera lux haud laeta viris emersit Olympo:
|
5.1
|
Argolicus morbis fatisque rapacibus Idmon
|
|
labitur extremi sibi tum non inscius aevi.
|
|
at memor Aesonides nimium iam vera locuti
|
|
Phineos hinc alios rapto pavet Idmone luctus.
|
5
|
tum comiti pia iusta tulit caelataque multa
|
|
arte Dolionii donat velamina regis,
|
|
hospes humum sedemque Lycus. flens arma revellit
|
|
Idmonis e celsa Mopsus rate. robora caedunt
|
|
pars silvis portantque arae, pars auguris alba
|
10
|
fronde <caput> vittisque ligant positumque feretro
|
|
congemuere; dies simul et suus admonet omnes.
|
|
Ecce inter lacrimas interque extrema virorum
|
|
munera, quem cursus penes imperiumque carinae,
|
|
Tiphyn agit violenta lues cunctique pavore
|
15
|
attoniti fundunt maestas ad sidera voces:
|
|
'arquipotens adverte, precor, nunc denique Apollo!
|
|
hoc, pater, hoc nobis refove caput, ulla laboris
|
|
si nostri te cura movet, qui cardine summo
|
|
vertitur atque omnis manibus nunc pendet ab unis!'
|
20
|
dicta dabant ventis nec debita fata movebant.
|
|
qualem praecipiti gravidum iam sorte parentem
|
|
natorum flet parva manus trepidique precantur
|
|
duret ut invalidis et adhuc genitoris egenis,
|
|
haud aliter socii supremo in tempore Tiphyn
|
25
|
ante alios superesse volunt. mors frigida contra
|
|
urget et ille recens oculis intervolat Idmon.
|
|
exanimum frustra Minyae clamore morantur
|
|
avellique negant: vix membra rigentia tandem
|
|
imposuere rogo lacrimasque et munera flammis
|
30
|
vana ferunt, crescit donis feralis acervus.
|
|
ut vero amplexus fessi rupere supremos
|
|
et rapidae sonuere faces, tunc ipsa cremari
|
|
visa ratis medioque viros deponere ponto.
|
|
non tulit Aesonius geminis flagrantia cernens
|
35
|
corpora cara rogis, sed pectore ductor ab imo
|
|
talia voce gemit: 'quid tantum infensa repente
|
|
numina? quas nostri poenas meruere labores?
|
|
bina (nefas) toto pariter mihi funera surgunt
|
|
litore. magna adeo comitum numerosaque pubes?
|
40
|
aut socios rapit atra dies aut ipse relinquo
|
|
sontibus impulsus Furiis. ubi Tiphys? ubi Idmon
|
|
fata canens? ubi monstriferae par ille novercae?
|
|
te sine, Thespiade, nos ulla movebimus ultra
|
|
aequora? nec summa speculantem puppe videbo
|
45
|
Pleiadumque globos et agentes noctibus Arctos?
|
|
cui Minyas caramque ratem, cui sidera tradis?
|
|
carpere securas quis iam iubet Aesona noctes?
|
|
hoc labor, hoc dulci totiens fraudata sopore
|
|
lumina et admotis nimium mens anxia Colchis
|
50
|
profuit? heu quantum Phasis, quantum Aea recessit!
|
|
nunc quoque, si tenui superant in imagine curae,
|
|
adsis umbra, precor, venturi praescia caeli
|
|
rectoremque tuae moneas ratis.' haec ubi fatus,
|
|
sola virum flammis vidit labentibus ossa.
|
55
|
'quod tamen externis unum solamen in oris
|
|
restat,' ait 'caras humus haec non dividat umbras
|
|
ossaque nec tumulo nec separe contegat urna,
|
|
sed simul, ut iunctis venistis in aequora fatis.'
|
|
haud mora, reliquias socii defletaque miscent
|
60
|
nomina. tum vivo frondens e caespite tellus
|
|
aggeritur cinerem Lyco commendat Iason.
|
|
Maesti omnes dubiique, ratem fidissima cuius
|
|
dextra regat. simul Ancaeus sollersque petebat
|
|
Nauplius. Erginum fato vocat ipsa monenti
|
65
|
quercus et ad tonsas victi rediere magistri.
|
|
ac velut i<lle>, gregis cessit cui regia, taurus
|
|
fertur ovans, hunc omnis honos, hunc omnis in unum
|
|
transit amor. primo laetus sic tempore rector
|
|
ingreditur cursus. etenim dat candida certam
|
70
|
nox Helicen. iam prora fretum commoverat et iam
|
|
puppe sedes < ⏔ ̄ > dimiserat ancora terras.
|
|
Inde premente noto tristes Acherusidos oras
|
|
praeterit et festa vulgatum nocte Lyaei
|
|
Callichoron. nec vana fides: his Bacchus in undis
|
75
|
abluit eoo rorantes sanguine thyrsos.
|
|
illum post acies rubrique novissima claustra
|
|
aequoris hic resides thiasos, hic aera moventem
|
|
udaque pampinea nectentem cornua vitta
|
|
nunc etiam meministis, aquae, Boeotia qualem
|
80
|
Thyias et infelix cuperet vidisse Cithaeron.
|
|
Fama per extremos quin iam volat improba manes
|
|
interea et magnis natorum laudibus implet,
|
|
addita <ia>mque fretis repetens freta iamque patentes
|
|
Cyaneas. ardent avidos attollere vultus
|
85
|
quos pietas vel tangit adhuc quos aemula virtus.
|
|
fata immota manent; unum, qui litore in illo
|
|
conditus, ad carae mittunt spectacula turbae.
|
|
it Sthenelus. qualem Mavortia vidit Amazon
|
|
cumque suis comitem Alcides ut condidit armis,
|
90
|
talis ab aequorei consurgens aggere busti
|
|
emicuit. fulsere undae, sol magnus ut orbem
|
|
tolleret aut nubem quater<et> polus. atque ea vixdum
|
|
visa viris atra nox protinus abstulit umbra.
|
|
ille dolens altum repetit chaos. omina Mopsus
|
95
|
dum stupet, in prima tumulum procul aspicit acta
|
|
obnubensque caput cineri dat vina vocato.
|
|
carmina quin etiam visos placantia manes
|
|
Odrysius dux rite movet mixtoque sonantem
|
|
percutit ore lyram nomenque relinquit harenis.
|
100
|
Altius hinc ventos recipit ratis ac fugit omne
|
|
Crobiali latus et fatis tibi, Tiphy, negatum
|
|
Parthenium, ante alios Triviae qui creditur amnis
|
|
fidus et Inopi materna gratior unda.
|
|
mox etiam Cromnae iuga pallentem<que> Cytoron
|
105
|
te cita penitus condunt, Erythia, carina.
|
|
iamque reducebat noctem polus: alta Carambis
|
|
raditur et magnae pelago tremit umbra Sinopes.
|
|
Assyrios complexa sinus stat opima Sinope,
|
|
nympha prius blandosque Iovis quae luserat ignes
|
110
|
caelicolis immota procis: deceptus amatae
|
|
fraude deae nec solus Halys nec solus Apollo.
|
|
Addidit hic casu comites fortuna benigno
|
|
Autolycum Phlogiumque et Deileonta, secutos
|
|
Herculis arma viros. vagus hos ibi fixerat error.
|
115
|
ut Graiam videre manum puppemque Pelasgam
|
|
prima ruunt celeres ad litora seque precantur
|
|
accipiant socios. nova dux accedere gaudet
|
|
nomina desertos et iam sibi currere remos.
|
|
transit Halys longisque fluens anfractibus Iris
|
120
|
saevaque Thermodon medio sale murmura volvens,
|
|
Gradivo sacer et spoliis ditissimus amnis,
|
|
donat equos, donat votas cui virgo secures
|
|
cum redit ingenti per Caspia claustra triumpho
|
|
Massageten Medumque trahens. est vera propago
|
125
|
sanguinis, est ollis genitor deus. hinc magis alta
|
|
Haemonidae petere et monitus non temnere Phinei.
|
|
ipse autem comitum conversus ad ora novorum
|
|
'vos mihi nunc pugnas' ait 'et victricia' ductor
|
|
'Herculis arma mei vestrasque in litore Martis
|
130
|
interea memorate manus.' sic fatus et aegro
|
|
corde silens audit currus bellique labores
|
|
virginei, exciderit frenis quae prima remissis,
|
|
semianimem patrius quam sanguine vexerit amnis,
|
|
quae pelta latus atque umeros nudata pharetris
|
135
|
fugerit, Herculeae mox vulnere prensa sagittae,
|
|
utque securigeras stimulaverit Ira catervas
|
|
fleturusque pater, quantus duce terror in ipsa,
|
|
qui furor in signis, quo balteus arserit auro.
|
|
Nocte sub extrema clausis telluris ab antris
|
140
|
pervigil auditur Chalybum labor: arma fatigant
|
|
ruricolae, Gradive, tui; sonat illa creatrix
|
|
prima manus belli, terras crudelis in omnes.
|
|
nam prius ignoti quam dura cubilia ferri
|
|
eruerent ensesque darent, Odia aegra sine armis
|
145
|
errabant Iraeque inopes et segnis Erinys.
|
|
inde Genetaei rupem Iovis, hinc Tibarenum
|
|
dant virides post terga lacus, ubi deside mitra
|
|
feta ligat partuque virum fovet ipsa soluto.
|
|
vos quoque non notae mirati vela carinae,
|
150
|
Mossynoeci, et vos stabulis, Macrones, ab altis
|
|
Byzeresque vagi Philyraeque a nomine dicta
|
|
litora, quae cornu pepulit Saturnus equino.
|
|
Ultimus inde sinus saevumque cubile Promethei
|
|
cernitur, in gelidas consurgens Caucasus Arctos.
|
155
|
ille etiam Alciden Titania fata morantem
|
|
attulerat tum forte dies iamque aspera nisu
|
|
undique convellens veteris cum strage pruinae
|
|
vincula prensa manu saxis abduxerat imis
|
|
arduus et laevo gravior pede. consonat ingens
|
160
|
Caucasus et summo pariter cum monte secutae
|
|
incubuere trabes abductaque flumina ponto.
|
|
fit fragor, aetherias ceu Iuppiter arduus arces
|
|
impulerit imas manus aut Neptunia terras.
|
|
horruit immensum Ponti latus, horruit omnis
|
165
|
Armeniae praetentus Hiber penitusque recusso
|
|
aequore Cyaneas Minyae timuere relictas.
|
|
tum gemitu propiore chalybs densusque revulsis
|
|
rupibus audiri montis labor et grave Titan
|
|
vociferans, fixos scopulis dum vellitur artus.
|
170
|
contra autem ignari (quis enim nunc credat in illis
|
|
montibus Alciden dimissave vota retemptet?)
|
|
pergere iter socii. tantum mirantur ab alto
|
|
litora discussa sterni nive ruptaque saxa
|
|
et simul ingentem moribundae desuper umbram
|
175
|
alitis atque atris rorantes imbribus auras.
|
|
Sol propius flammabat aquas extremaque fessis
|
|
coeperat optatos iam lux ostendere Colchos,
|
|
magnus ubi adversum spumanti Phasis in aequor
|
|
ore ruit. cuncti pariter loca debita noscunt
|
180
|
signaque commemorant emensasque ordine gentes
|
|
dantque ratem fluvio. simul aethere plena corusco
|
|
Pallas et alipedum Iuno iuga sistit equorum.
|
|
Ac dum prima gravi ductor subit ostia pulsu
|
|
populeos flexus tumulumque virentia supra
|
185
|
flumina cognati medio videt aggere Phrixi,
|
|
quem comes infelix Pario de marmore iuxta
|
|
stat soror, hinc saevae formidine maesta novercae,
|
|
inde maris, pecudique timens imponere palmas.
|
|
sistere tum socios iubet atque hinc prima ligari
|
190
|
vincula, ceu Pagasas patriumque intraverit amnem.
|
|
ipse gravi patera sacri libamina Bacchi
|
|
rite ferens umbram vocat et sic fatur ad aras:
|
|
'per genus atque pares tecum mihi, Phrixe, labores,
|
|
tu precor orsa regas meque his tuteris in oris
|
195
|
tot freta, tot †durae properanti† sidera passum.
|
|
Phrixe, fave et patrias < ⏔ ̄ > reminiscere terras.
|
|
tu quoque nunc, tumulo nequiquam condita inani,
|
|
adnue, diva maris, numeroque accede tuorum.
|
|
quando egomet rursus per te vehar? aurea quando
|
200
|
Seston et infaustos agnoscent vellera fluctus?
|
|
vos etiam, silvae, vos, Colchidos hospitis orae,
|
|
pandite dives ubi pellis micet arbore sacra.
|
|
tunc tibi, fecundi proles Iovis, orte nivali
|
|
Arcados axe deae, fluvio modo, Phasi, quieto
|
205
|
Palladiam patiare ratem. nec dona nec arae
|
|
defuerint tellure mea: veneranda fluentis
|
|
effigies te, Phasi, manet, quam magnus Enipeus
|
|
et pater aurato quantus iacet Inachus antro.'
|
|
dixerat atque illi dextra sine versa magistri
|
210
|
protinus in proram rediit ratis omine certo
|
|
fluminis os pontumque tuens. 'promittis ut ecce
|
|
utque vocas, revehemur!' ait. sic deinde precatus
|
|
arma iubet celsa socios depromere puppe.
|
|
dona dehinc Bacchi casusque ut firmet in omnes
|
215
|
rapta Ceres viridesque premunt longo ordine ripas.
|
|
Incipe nunc cantus alios, dea, visaque vobis
|
|
Thessalici da bella ducis. non mens mihi, non haec
|
|
ora satis. ventum ad furias infandaque natae
|
|
foedera et horrenda trepidam sub virgine puppem;
|
220
|
impia monstriferis surgunt iam proelia campis.
|
|
ante dolos, ante infidi tamen exsequar astus
|
|
Soligenae falli meriti meritique relinqui,
|
|
inde canens: Scythica senior iam Solis in urbe
|
|
fata laborati Phrixus compleverat aevi.
|
225
|
illius extremo sub funere mira repente
|
|
flamma poli magnoque aries apparuit astro
|
|
aequora cuncta movens. at vellera Martis in umbra
|
|
ipse sui Phrixus monumentum insigne pericli
|
|
liquerat ardenti quercum complexa metallo.
|
230
|
quondam etiam tacitae visus per tempora noctis
|
|
effigie vasta socerumque exterruit ingens
|
|
prodita vox: '<o> qui patria tellure fugatum
|
|
quaerentemque domos his me considere passus
|
|
sedibus, oblata generum mox prole petisti,
|
235
|
tunc tibi regnorum labes luctusque supersunt
|
|
rapta soporato fuerint cum vellera luco.
|
|
praeterea infernae quae nunc sacrata Dianae
|
|
fert castos Medea choros, quemcumque procorum
|
|
pacta petat, maneat regnis ne virgo paternis.'
|
240
|
dixit et admota pariter fatalia visus
|
|
tradere terga manu, tum falso fusus ab auro
|
|
currere per summi fulgor laquearia tecti.
|
|
membra toris rapit ille tremens patriumque precatur
|
|
numen et eoo surgentes litore currus:
|
245
|
'haec tibi fatorum, genitor, tutela meorum,
|
|
omnituens, tua nunc terris, tua lumina toto
|
|
sparge mari. seu nostra dolos molitur opertos
|
|
sive externa manus, primus mihi nuntius esto.
|
|
tu quoque, sacrata rutilant cui vellera quercu,
|
250
|
excubias, Gradive, tene. praesentia luco
|
|
arma tubaeque sonent, vox et tua noctibus exstet.'
|
|
vix ea, Caucaseis cum lapsus montibus anguis
|
|
haud sine mente dei spiris nemus omne refusis
|
|
implicuit Graiumque procul respexit ad orbem.
|
255
|
ergo omnes prohibere minas praedictaque Phrixi
|
|
invigilat, plena necdum Medea iuventa
|
|
adnuitur thalamis Albani virgo tyranni.
|
|
Interea auguriis monstrisque minacibus urbem
|
|
territat ante monens semper deus et data seri
|
260
|
signa mali, reddi iubet exitiale sacerdos
|
|
vellus et Haemoniis infaustum mittere terris.
|
|
contra Sole satus Phrixi praecepta volutans
|
|
aegro corde negat nec vulgi cura tyranno
|
|
dum sua sit modo tuta salus. tunc ordine regi
|
265
|
proximus et frater materno sanguine Perses
|
|
increpitare virum, sequitur duce turba reperto.
|
|
ille furens ira solio se proripit alto
|
|
praecipitatque patres ipsumque ut talibus ausis
|
|
spem sibi iam rerum vulgi levitate serentem
|
270
|
ense petit. rapit inde fugam crudelia Perses
|
|
signa gerens omnemque quatit rumoribus Arcton.
|
|
iamque aderat magnis regum cum milibus urbi
|
|
primaque in adversos frustratus proelia muros
|
|
constiterat. datus et sociis utrimque cremandis
|
275
|
ille dies alterque dies, cum Marte remisso
|
|
debitus Aeaeis dux Thessalus adpulit oris.
|
|
Nox hominum genus et duros mi<se>rata labores
|
|
rettulerat fessis optata silentia terris.
|
|
at Iuno et summi virgo Iovis intima secum
|
280
|
consilia et varias sociabant pectore curas.
|
|
virgo prior 'magna pariter quos mole petamus?
|
|
cernis,' ait 'Colchos habeant quae proelia quique
|
|
nunc status. hinc Perses, illinc non viribus aequis
|
|
apparat Aeetes aciem. quibus addimur armis?'
|
285
|
cui Iuno: 'dimitte metus, ne proelia forte
|
|
hinc tibi grata negem. < ⏔ ̄ > manet aegida sudor
|
|
et nostros iam sudor equos. stat pectore fixum
|
|
Aeetae sociare manus. scio perfida regis
|
|
corda quidem, nullos Minyis exsolvet honores.
|
290
|
verum alios tunc ipsa dolos, alia orsa movebo.'—
|
|
'sint precor haec; tua namque mihi comitanda potestas,'
|
|
Pallas ait 'liceat Grais ut reddere terris
|
|
Aesonium caput et puppem, quam struximus ipsae,
|
|
iactatam tandem nostro componere caelo.'
|
295
|
talia tunc hominum superi pro laude movebant.
|
|
Tristior at numquam tantove paventibus ulla
|
|
nox Minyis egesta metu. nil quippe reperto
|
|
Phaside, nil domitis actum Symplegados undis
|
|
cunctaque adhuc, magni veniant dum regis ad urbem,
|
300
|
ambigua et dubia rerum pendentia summa.
|
|
praecipue Aesoniden varios incerta per aestus
|
|
mens rapit undantem curis ac multa novantem.
|
|
qualiter ex alta cum Iuppiter arce coruscat
|
|
Pliadas ille movens mixtumque sonoribus imbrem
|
305
|
horriferamve nivem, canis ubi tollitur omnis
|
|
campus aquis, aut sanguinei magna ostia belli
|
|
aut alios duris fatorum gentibus ortus,
|
|
sic tum diversis hinc atque hinc motibus anceps
|
|
pectora dux crebro gemitu quatit, optat et almum
|
310
|
iam iubar et certi tandem discriminis horas.
|
|
tunc defixa solo coetuque intenta silenti
|
|
versus ad ora virum 'quod primum ingentibus ausis
|
|
optavistis' ait 'veterumque quod horruit aetas,
|
|
adsumus en tantumque fretis enavimus orbem.
|
315
|
nec pelagi nos mille viae nec fama fefellit
|
|
Soligenam Aeeten media regnare sub Arcto.
|
|
ergo ubi lux altum sparget mare, tecta petenda
|
|
urbis et ignoti mens experienda tyranni.
|
|
adnuet ipse, reor, neque <in>exorabile certe
|
320
|
quod petimus. sin vero preces et dicta superbus
|
|
respuerit, iam nunc animos firmate repulsae
|
|
quaque via patriis referamus vellera terris,
|
|
stet potius: rebus semper pudor absit in artis.'
|
|
dixerat et Scythicam qui se comitentur ad urbem
|
325
|
sorte petit numeroque novem ducuntur ab omni.
|
|
inde viam, qua Circaei plaga proxima campi,
|
|
corripiunt regemque petunt iam luce reducta.
|
|
Forte deum variis per noctem territa monstris
|
|
senserat ut pulsas tandem Medea tenebras
|
330
|
rapta toris primi iubar ad placabile Phoebi
|
|
ibat et horrendas lustrantia flumina noctes.
|
|
namque soporatos tacitis in sedibus artus
|
|
dum premit alta quies nullaeque in virgine curae,
|
|
visa pavens castis Hecates excedere lucis,
|
335
|
dumque pii petit ora patris, stetit arduus inter
|
|
pontus et ingenti circum stupefacta profundo
|
|
fratre tamen conante sequi. mox stare paventes
|
|
viderat intenta pueros nece seque trementem
|
|
spargere caede manus et lumina rumpere fletu.
|
340
|
his turbata minis fluvios ripamque petebat
|
|
Phasidis aequali Scythidum comitante caterva.
|
|
florea per verni qualis iuga duxit Hymetti
|
|
aut Sicula sub rupe choros hinc gressibus haerens
|
|
Pallados, hinc carae Proserpina iuncta Dianae,
|
345
|
altior ac nulla comitum certante, priusquam
|
|
palluit et viso pulsus decor omnis Averno;
|
|
talis et in vittis geminae cum lumine taedae
|
|
Colchis erat nondum miseros exosa parentes.
|
|
ut procul extremi gelidis a fluminis undis
|
350
|
prima viros tacito vidit procedere passu,
|
|
substitit ac maesto nutricem adfata timore est:
|
|
'quae manus haec, certo ceu me petat agmine, mater,
|
|
advenit haud armis, haud umquam cognita cultu?
|
|
quaere fugam, precor, et tutos circumspice saltus.'
|
355
|
audit virginei custos grandaeva pudoris
|
|
Henioche, cultus primi cui creditus aevi,
|
|
tum trepidam dictis firmans hortatur alumnam.
|
|
'non tibi ab hoste minae nec vis' ait 'ulla propinquat
|
|
nec [te] metus: externo iam flammea murice cerno
|
360
|
tegmina, iam vittas frondemque imbellis olivae.
|
|
Graius adest, Graio sic cuncta simillima Phrixo.'
|
|
Sic ait. at Iuno, pulchrum longissima quando
|
|
robur cura ducis magnique edere labores,
|
|
mole nova et roseae perfudit luce iuventae.
|
365
|
iam Talaum iamque Ampyciden astroque comantes
|
|
Tyndaridas ipse egregio supereminet ore.
|
|
non secus autumno quam cum magis asperat ignes
|
|
Sirius et saevo cum nox accenditur auro
|
|
luciferas crinita faces, hebet Arcas et ingens
|
370
|
Iuppiter. ast illum tanto non gliscere caelo
|
|
vellet ager, vellent calidis iam fontibus amnes.
|
|
regina, attonito quamquam pav<or> ore silentem
|
|
exanimet, mirata tamen paulumque reductis
|
|
passibus in solo stupuit duce. nec minus inter
|
375
|
ille tot ignoti socias gregis haeret in una
|
|
defixus sentitque ducem dominamque catervae.
|
|
'si dea, si magni decus huc ades' inquit 'Olympi,
|
|
has ego credo faces, haec virginis ora Dianae,
|
|
teque renodatam pharetris ac pace fruentem
|
380
|
ad sua Caucaseae producunt flumina nymphae.
|
|
si domus in terris atque hinc tibi gentis origo,
|
|
felix prole parens olimque beatior ille,
|
|
qui tulerit longis et te sibi iunxerit annis.
|
|
sed fer opem, regina, viris! nos hospita pubes
|
385
|
advehimur, Graium proceres [ta] tua tecta petentes.
|
|
duc, precor, ad vestri quicumque est ora tyranni
|
|
ac tu prima doce fandi tempusque modumque.
|
|
nam mihi sollicito deus ignaroque locorum
|
|
te dedit, in te animos atque omnia nostra repono.'
|
390
|
Dixit et opperiens trepidam stetit. illa parumper
|
|
virgineo cunctata metu sic orsa vicissim:
|
|
'quem petis Aeeten genitor meus ipsaque iuxta
|
|
moenia, si vivos possis discernere calles.
|
|
hac adeo duce ferte gradus! ingentia namque
|
395
|
castra alios aditus atque impius obsidet hostis.'
|
|
dixerat haec patrium<que> viam detorquet ad amnem
|
|
sacraque terrificae supplex movet inrita Nocti.
|
|
Ille autem inceptum famula duce protinus urget
|
|
aere saeptus iter, patitur nec regia cerni
|
400
|
Iuno virum, prior Aeetae ne nuntius adsit.
|
|
iamque inerat populo mediaeque incognitus urbi
|
|
cum comes orsa loqui: 'Phoebi genitoris ad aras
|
|
ventum.' ait 'huc adytis iam se de more paternis
|
|
rex feret, hic proceres audit populosque precantes
|
405
|
adloquiis facilis: praesens pater admonet aequi.'
|
|
Dixerat. ast illi propere monstrata capessunt
|
426
|
limina. non aliter quam si radiantis adirent
|
407
|
ora dei verasque aeterni luminis arces,
|
|
tale iubar <per> tecta micat. stat ferreus Atlans
|
|
Oceano genibusque tumens infringitur unda.
|
410
|
at medii per terga senis rapit ipse nitentes
|
|
altus equos curvoque diem subtexit Olympo.
|
|
pone rota breviore soror densaeque sequuntur
|
|
Pliades et madidis rorantes crinibus ignes.
|
|
nec minus hinc varia dux laetus imagine templi
|
415
|
ad geminas fert ora fores cunabula gentis
|
|
Colchidos hic ortusque tuens, ut prima Sesostris
|
|
intulerit rex bella Getis, ut clade suorum
|
|
territus hos Thebas patriumque reducat ad amnem,
|
|
Phasidis hos imponat agris Colchosque vocari
|
420
|
imperet. Arsinoen illi tepidaeque requirunt
|
|
otia laeta Phari pinguemque sine imbribus annum
|
|
et iam Sarmaticis permutant carbasa bracis.
|
|
barbarus in patriis sectatur montibus Aean
|
|
Phasis amore furens. pavidas iacit illa pharetras
|
425
|
virgineo turbata metu, discursibus et iam
|
427
|
deficit ac volucri victam deus alligat unda.
|
|
flebant populeae iuvenem Phaethonta sorores
|
|
ater et Eridani trepidum globus ibat in amnem.
|
430
|
at iuga vix Tethys sparsumque recolligit axem
|
|
et formidantem patrios Pyroenta dolores.
|
|
aurea quin etiam praesaga Mulciber arte
|
|
vellera venturosque olim caelarat Achivos.
|
|
texitur Argea pinus Pagasaea securi
|
435
|
iamque eadem remos, eadem dea flectit habenas,
|
|
ipsa subit nudaque vocat dux agmina dextra.
|
|
exoritur Notus et toto ratis una profundo
|
|
cernitur, Odrysio gaudebant carmine phocae.
|
|
apparent trepidi <per> Phasidis ostia Colchi
|
440
|
clamantemque procul linquens regina parentem.
|
|
urbs erat hinc contra gemino circumflua ponto,
|
|
ludus ubi et cantus taedaeque in nocte iugales
|
|
regalique toro laetus gener; ille priorem
|
|
deserit: ultrices spectant a culmine Dirae.
|
445
|
deficit in thalamis turbataque paelice coniunx
|
|
pallam et gemmiferae donum exitiale coronae
|
|
apparat ante omnes secum dequesta labores.
|
|
munere quo patrias paelex ornatur ad aras
|
|
infelix et iam rutilis correpta venenis
|
450
|
implicat igne domos. haec tum miracula Colchis
|
|
struxerat Ignipotens nondum noscentibus, ille
|
|
quis labor, aligeris aut quae secet anguibus auras
|
|
caede madens. odere tamen visusque reflectunt.
|
|
Quin idem Minyas operum defixerat error,
|
455
|
cum se Sole satus patriis penetralibus infert.
|
|
filius hunc iuxta primis Absyrtus in annis,
|
|
dignus avo quemque insontem meliora manerent.
|
|
tum gener Albanis Styrus qui advenerat oris,
|
|
distulerant sed bella toros. tum Phrontis et Argus
|
460
|
Aeolidae fraterque Melas, quos advena Phrixus
|
|
progenuit, pariterque levi Cytisorus in hasta.
|
|
post alii, quos praecipuo Titania tellus
|
|
legit honore patres, motique ad proelia reges.
|
|
admonet hic socios nebulamque erumpit Iason
|
465
|
sideris ora ferens; nova lux offusa Cytaeis.
|
|
conveniunt †rogitant†que viros rogitantque, quid ausi
|
|
quidve ferant. postquam primis inhiantia dictis
|
|
agmina suppressumque videt iam murmur Iason
|
|
talia miranti propius tulit orsa tyranno:
|
470
|
'rex Hyperionide, quem per freta tanta petendum
|
|
caelicolae et prima dignum statuere carina,
|
|
siquando hic aliquam nostro satus orbe solebat
|
|
Thessaliam, siquos Phrixus memorare Pelasgos,
|
|
hi tibi tot casus, horrenda tot avia mensi
|
475
|
cernimur. ipse egomet proprio de sanguine Phrixi:
|
|
namque idem Cretheus ambobus et Aeolus auctor
|
|
cum Iove Neptunoque et cum Salmonide nympha.
|
|
me neque nunc enses araeque egere paternae
|
|
nec tua Thessalicis quamquam inclita nomina terris
|
480
|
sponte sequor. cui non iusso tot adire voluptas
|
|
monstra maris, cui Cyaneos intrare fragores?
|
|
sceptra tui toto Pelias sub numine Phoebi
|
|
maxima sorte tenens totque illa †cremantia† clivos
|
|
oppida, tot vigili pulcherrima flumina cornu,
|
485
|
ille meum imperiis urget caput, ille labores
|
|
dat varios, suus ut magnum rex spargit ab Argis
|
|
Alciden, Sthenelo ipse satus. tamen aspera regum
|
|
perpetimur iuga nec melior parere recuso.
|
|
hic sibi me auratae pecudis quiscumque periclis
|
490
|
exuvias perferre iubet. tibi gratia nostri
|
|
sit precor haec meritique locus, quod iussa recepi
|
|
teque alium quam quem Pelias speratque cupitque
|
|
promisi et meliora tuae mihi foedera dextrae.
|
|
si petere hoc saevi statuissem sanguine belli,
|
495
|
Ossa dabat Pindusque rates quotque ante secuti
|
|
inde nec audacem Bacchum nec Persea reges.
|
|
sed me nuda fides sanctique potentia iusti
|
|
huc tulit ac medii sociatrix gratia Phrixi
|
|
iamque tibi nostra geniti de stirpe nepotes.
|
500
|
nec tamen aut Phrygios reges aut arva furentis
|
|
Bebryciae spernendus adi: seu fraude petivit
|
|
seu quis honore meos, sua reddita dona deumque
|
|
nos genus atque ratem magnae sensere Minervae.
|
|
vix tandem longis quaesitam Colchida votis
|
505
|
contigimus qualemque dabat te fama videmus.
|
|
tu modo ne claros Minyis invideris actus!
|
|
non aliena peto terrisve indebita nostris
|
|
(siquis et in precibus vero locus) atque ea Phrixo
|
|
crede dari, Phrixum ad patrios ea ferre penates.
|
510
|
munera tu contra victum mihi vecta per aequor
|
|
accipe, Taenarii chlamydem de sanguine aeni
|
|
frenaque et accinctum gemmis fulgentibus ensem:
|
|
hoc patrium decus, haec materni texta laboris,
|
|
his Lapithes adsuerat eques. da iungere dona,
|
515
|
da Scythicas sociare domos. sciat effera regis
|
|
ira mei, quem te horrifero sortitus in axe
|
|
Caucasus atque tuis quantum mitescat habenis.'
|
|
Talibus orantem vultu gravis ille minaci
|
|
iamdudum premit et furiis ignescit opertis.
|
520
|
ceu tumet atque imo sub gurgite concipit austros
|
|
unda silens, trahit ex alto sic barbarus iras
|
|
et nunc ausa viri, nunc heu sua prodita Grais
|
|
regna fremit. quin et facili sibi mente receptum
|
|
iam Phrixum dolet et Scythiae periisse timores.
|
525
|
nunc quassat caput ac iuvenis spes ridet inanes,
|
|
quid vesanus agat, quod vellera poscat ab angue.
|
|
urit et antiquae memorem vox praescia sortis:
|
|
cur simul ac Persen illinc sibi moverit atque hinc
|
|
Thessalicam fortuna ratem, num debitus ista
|
530
|
finis agat saevaeque petant iam vellera Parcae.
|
|
interea quoniam belli pugnaeque propinquae
|
|
cura prior, fingit placidis fera pectora dictis
|
|
reddit et haec: 'cuperem haut tali vos tempore tectis
|
|
advenisse meis, quo me gravis adsidet hostis.
|
535
|
frater enim—sceptri sic omnibus una cupido—
|
|
excidium parat et castris me ingentibus urget.
|
|
quare age cognatas primum defendite sedes
|
|
nec decus oblati dimiseris advena belli;
|
|
namque virum trahit ipse chalybs. tum vellera victor
|
540
|
tam meritis nec sola dabo.' contra inscius astus
|
|
'ergo nec hic nostris derat labor arduus actis'
|
|
excipit Aesonides 'et ceu nihil aequore passis
|
|
additus iste dies? veniant super haec quoque fato
|
|
bella meo? non hunc parva mihi caede dolorem
|
545
|
quasque dedit luet ille moras.' tum Castora mittit,
|
|
qui ferat Aeaei sociis responsa tyranni.
|
|
acribus ast illos curis mora saeva trahebat
|
|
ac simul ut medio viderunt Castora campo
|
|
crebrior incussit mentem pavor. 'o Iovis alma
|
550
|
progenies, fare an patriam spes ulla videndi,
|
|
fare!' omnes, ille in mediis sic orsus Achivis:
|
|
'nec ferus Aeetes, ut fama, nec aurea nobis
|
|
terga negat, bello interea sed pressus iniquo
|
|
auxilium petit: armatos dux protinus omnes
|
555
|
accelerare iubet, longo nam tuta recessu
|
|
puppis et apposita fluvius defenditur urbe.'
|
|
Haud mora. prosiliunt quos nec Rhipaea iuventus
|
|
quos nec Hiber aut tota suis Aurora pharetris
|
|
sustineat. stetit explicito prius agmine pubes
|
560
|
expertique simul si tela artusque sequantur.
|
|
nec quisquam freta nec patrias iam respicit urbes,
|
|
sed magis ad praesens itur decus. incita cristas
|
|
aura quatit, variis floret via discolor armis,
|
|
qualis ab Oceano nitidum †chorus† aethera vestit,
|
565
|
qualibus adsurgens nox aurea cingitur astris.
|
|
illos Sole satus tacita maestissimus ira
|
|
miratur temere adsumptos nec talia mallet
|
|
robora quam medios hostem subiisse penates.
|
|
interea laeto patitur convivia cultu
|
570
|
et iuxta Aesoniden magno cratere lacessit
|
|
nunc sibi monstrantem natos Iovis oraque iuxta
|
|
Aeacidum, nunc ingentes Calydonis alumnos.
|
|
audit et Alciden infando errore relictum
|
|
defletosque duces terraeque marisque labores.
|
575
|
ipse autem tantis concita furoribus arma
|
|
expetit Aesonides et amicos ordine reges.
|
|
'quis procul ille virum nobis, quem balteus asper
|
|
subligat et stricto stat proximus armiger arcu
|
|
ceu pugnam paret et positas confundere mensas?'
|
580
|
contra flammigeri proles Perseia Solis
|
|
'quem rogitas, Carmeius.' ait. 'mos comminus arma
|
|
semper habere viro, semper meminisse pharetrae.'
|
|
'illum' ait Aesonides 'pariter refer, horrida signis
|
587
|
cui chlamys et multa spirat coma flexilis aura.'
|
|
respicit Aeetes atque hunc quoque nomine reddit:
|
|
'dives Aron. croceos sic illius omnis odores
|
590
|
iactat eques, cunctis sic est coma culta maniplis;
|
|
sed ne sperne virum et comptis diffide capillis.
|
|
Campesus hic spoliis in tigri<di>s. ille profundo
|
|
incumbens Odrussa mero; viden alta comantem
|
|
pectora et ingenti turbantem pocula barba?'
|
595
|
hic et Iaxarten dictis stupet hospes acerbis
|
|
immodicum linguaque gravem, cui nulla minanti
|
|
non superum, non praesentis reverentia belli.
|
|
contra autem Aeetes 'non frustra magna superbo
|
|
dicta volant' ait 'et vocem paria arma sequuntur
|
600
|
nec requies quin Marte diem noctemque fatiget.
|
|
atque ubi Rhipaea stupuerunt flumina bruma
|
|
iam pavidi cum prole Getae, iam pervigil illum
|
|
Medus et oppositis exspectat Hiberia claustris.
|
|
quid Latagum, quid si amnigenam mirere Choaspen?
|
584
|
bellatoris equi potantem cerne cruores
|
585
|
nec tamen immissis hic segnior ibit habenis.
|
|
hos autem quae quemque manus, <quae> signa sequantur
|
605
|
si memorem, prius umentem lux solverit umbram.
|
|
cras acies atque illa ducum cras regna videbis
|
|
dissona, saxiferae surgat quibus imber habenae,
|
|
quae iaculo gens apta levi, quae picta pharetris
|
|
venerit. ingentes animo iam prospice campos
|
610
|
atque hanc alipedi pulsantem corpora curru
|
|
Euryalen, quibus exsultet Mavortia turmis
|
|
et quantum elata valeat peltata securi,
|
|
cara mihi et veras inter non ultima natas.'
|
|
fatur et occiduo libat cratera parenti.
|
615
|
quisque suis tum vota deis et pocula fundit,
|
|
dent aciem, dent belligeros superare labores.
|
|
Ecce autem Geticis veniens Gradivus ab antris
|
|
ingentemque trahens Arctoa per aequora nubem
|
|
aspicit Aeaea Minyas stupefactus in urbe
|
620
|
ambitumque senem promissaque vellera puppi
|
|
Thessalicae. citus ad summi stellantia patris
|
|
tecta ruit questuque Iovem testatur acerbo:
|
|
'quae studiis, rex magne, quies? iam mutua divi
|
|
exitia in solos hominum molimur honores
|
625
|
teque ea cuncta iuvant, rabidam qui Pallada caelo
|
|
non abigis neque femineis ius obicis ausis.
|
|
non queror exstructa quod vexerit ipsa carina
|
|
vellera sacra meis sperantem avertere lucis
|
|
quodque palam tutata viros. sic cetera pergat,
|
630
|
si valet. insidiis quid nunc fallacibus ambit,
|
|
nostra ut Phrixeo spolientur templa metallo?
|
|
non opus auxilio Colchis nec foedere vestro:
|
|
et Persen simul et Minyas deposcimus hostes.
|
|
quin age (quid tantae coeunt in proelia gentes,
|
635
|
quid tuus Aesonides?) imus nos, protinus imus
|
|
in nemus auriferum et sumptis decernimus armis?
|
|
vel tu sola polo tacitis inopina tenebris
|
|
labere: quantus ibi deus experiere nec illas
|
|
adstiteris impune trabes. an Martia templa
|
640
|
intemeranda minus, tantum mihi lucus et agger
|
|
quod rudis et sola colimur si gentibus umbra?
|
|
est amor et rerum cunctis tutela suarum.
|
|
et tibi, magne pater, terris donaria certant;
|
|
est honor his etiam silvis. ego cara Mycenes
|
645
|
culmina, virgineas praeder si Cecropis arces,
|
|
iam coniunx, iam te gemitu lacrimisque tenebit
|
|
nata querens. metuant ergo nec talia possint.'
|
|
Non tulit haec animis quin longa silentia Pallas
|
|
rumperet inridens strepitumque minasque Gradivi.
|
650
|
'non tibi Aloidae quibus haec fera <mur>mura iactes,
|
|
non Lapithae, sed Pallas' ait 'neque ego aegide digna
|
|
nec vocer ulterius proles Iovis, excidat iste
|
|
ni tibi corde tumor: lituos miser armaque faxo
|
|
oderis et primis adimam tua nomina bellis.
|
655
|
quin simili matrem demens gravitate secutus?
|
|
digna quidem, monstrum superis quae tale crearit.
|
|
quod tamen adgressae scelus aut quo crimine sontes
|
|
si iuvenem, qui iussa sui tam dira tyranni
|
|
impavidus maria et nondum qui nota subibat,
|
660
|
iuvimus et magnis aliquam spem movimus ausis?
|
|
an nullas praeferre preces nec foedera regis
|
|
ulla sequi, caeca sed cuncta impellere pugna
|
|
debuimus? sic Thraces agunt, sic turbidus iste
|
|
siqua petit. cuperem haec etiamnum bella remitti
|
665
|
nec socias armare manus. da vellera, rector,
|
|
et medio nos cerne mari. quod sin ea Mavors
|
|
abnegat et solus nostris sudoribus obstat,
|
|
ibimus indecores frustraque tot aequora vectae?'—
|
|
'fas aliquid nequeat sit femina—' coeperat ardens
|
670
|
hic iterum alternis Mavors insurgere dictis.
|
|
excipit hinc contra pater et sic voce coercet:
|
|
'quid, vesane, fremis? cum vos iam paenitet acti
|
|
peccatumque satis, tunc ad mea iura venitis.
|
|
quolibet ista modo quacumque impellite pugna,
|
675
|
quae coepistis, habent quoniam sua fata furores.
|
|
te tamen hoc, coniunx, et te, mea nata, monebo:
|
|
sit Persen pepulisse satis nec vana retentet
|
|
spes Minyas finemve velint imponere bello.
|
|
illum etenim talis rerum manet, accipite, ordo:
|
680
|
victa retro nunc castra dabit bellumque remittet
|
|
territus adventu ducis et virtute Pelasgi.
|
|
mox ubi Thessalicis referent hos flamina terris,
|
|
tunc aderit victorque domos et sceptra tenebit,
|
|
donec et Aeeten inopis post longa senectae
|
685
|
exilia, heu magnis quantum licet, impia, fatis,
|
|
nata iuvet Graiusque nepos in regna reponat.
|
|
hic labor amborum<que> haec sunt discrimina fratrum.
|
|
vadite et adversis, ut quis volet, inruat armis.'
|
|
Dixerat. instaurat mensas pacemque reducit
|
690
|
et iam sidereo noctem demittit Olympo.
|
|
tunc adsuetus adest Phlegraeas [qui] reddere pugnas
|
|
Musarum chorus et citharae pulsator Apollo
|
|
fertque gravem Phrygius circum cratera minister.
|
|
surgitur in somnos seque ad sua limina flectunt.
|
695
|