M. Horatius interfectae sororis crimine 8.1(absol).1.1
a Tullo rege damnatus ad populum prouocato iudi-
cio absolutus est. quorum alterum atrocitas necis
mouit, alterum causa flexit, quia inmaturum uir-
ginis amorem seuere magis quam impie punitum 5
existimabat. itaque forti punitione liberata fratris
dextera tantum consanguineo quantum hostili cruore
gloriae haurire potuit.
  Acrem se tunc pudicitiae custodem populus 2.1
Romanus, postea plus iusto placidum iudicem prae-
stitit. cum a Libone tribuno pl. Ser. Galba pro
rostris uehementer increparetur, quod Lusitanorum
magnam manum interposita fide praetor in Hispania 5
interemisset, actionique tribuniciae M. Cato ultimae
senectutis oratione sua, quam in Origines retulit,
suscriberet, reus pro se iam nihil recusans paruulos
liberos suos et Galli sanguine sibi coniunctum filium
flens conmendare coepit eoque facto mitigata con- 10
tione qui omnium consensu periturus erat paene
nullum triste suffragium habuit. misericordia ergo
illam quaestionem, non aequitas rexit, quoniam quae
innocentiae tribui nequierat absolutio, respectui pue-
rorum data est. 15
  Consentaneum quod sequitur. A. Gabinius 3.1
in maximo infamiae suae ardore suffragiis populi
<C.> Memmio accusatore subiectus abruptae esse spei
uidebatur, quoniam et accusatio partes suas plene
exhibebat et defensionis praesidia inualida fide nite- 5
bantur et qui iudicabant ira perciti poenam hominis
cupide expetebant. igitur uiator et carcer ante ocu-
los obuersabantur, cum interim omnia ista propitiae
fortunae interuentu dispulsa sunt: filius namque
Gabinii Sisenna consternationis inpulsu ad pedes se 10
Memmii supplex prostrauit, inde aliquod fomentum
procellae petens, unde totus impetus tempestatis
eruperat. quem truci uultu a se uictor insolens re-
pulsum excusso e manu anulo humi iacere aliquam-
diu passus est. quod spectaculum fecit ut Laelius 15
tribunus pl. adprobantibus cunctis Gabinium dimitti
iuberet ac documentum daretur neque secundarum
rerum prouentu insolenter abuti neque aduersis <prae>-
propere debilitari oportere: idque proximo exemplo
aeque patet. 20
  App. Claudius, nescio religionis maior an 4.1
patriae iniuria, si quidem illius uetustissimum mo-
rem neglexit, huius pulcherrimam classem amisit,
infesto populo obiectus, cum effugere debitam poe-
nam nullo modo posse crederetur, subito coorti 5
imbris beneficio tutus fuit a damnatione: discussa
enim quaestione aliam uelut dis interpellantibus de
integro instaurari non placuit. ita cui maritima
tempestas causae dictionem contraxerat, caelestis
salutem attulit. 10
  Eodem auxilii genere Tucciae uirginis Vesta- 5.1
lis incesti criminis reae castitas infamiae nube ob-
scurata emersit. quae conscientia certa sinceritatis
suae spem salutis ancipiti argumento ausa petere
est: arrepto enim cribro 'Vesta' inquit, 'si sacris 5
tuis castas semper admoui manus, effice ut hoc
hauriam e Tiberi aquam et in aedem tuam per-
feram'. audaciter et temere iactis uotis sacerdotis
rerum ipsa natura cessit.
  Item L. Piso a L. Claudio Pulchro accusatus, 6.1
quod graues et intolerabiles iniurias sociis intulisset,
haud dubiae ruinae metum fortuito auxilio uitauit:
namque per id ipsum tempus, quo tristes de eo sen-
tentiae ferebantur, repentina uis nimbi incidit, cum- 5
que prostratus humi pedes iudicum oscularetur, os
suum caeno repleuit. quod conspectum totam quae-
stionem a seueritate ad clementiam et mansuetudi-
nem transtulit, quia satis iam graues eum poenas
sociis dedisse arbitrati sunt huc deductum necessi- 10
tatis, ut abicere se tam suppliciter et attollere tam
deformiter cogeretur.
  Subnectam duos accusatorum suorum culpa 7.1
absolutos. Q. Flauius a C. Valerio aedile apud
populum reus actus, cum xiiii tribuum suffragiis
damnatus esset, proclamauit se innocentem opprimi.
cui Valerius aeque clara uoce respondit nihil sua 5
interesse nocensne an innoxius periret, dummodo
periret. qua uiolentia dicti reliquas tribus aduersario
donauit. abiecerat inimicum, eundem, dum pro
certo pessum datum credit, erexit uictoriamque in
ipsa uictoria perdidit. 10
  C. etiam Cosconium Seruilia lege reum, propter 8.1
plurima et euidentissima facinora sine ulla dubita-
tione nocentem, Valeri Valentini accusatoris eius
recitatum in iudicio carmen, quo puerum praetexta-
tum et ingenuam uirginem a se corruptam poetico 5
ioco significauerat, erexit, si quidem iudices inicum
rati sunt eum uictorem dimittere, qui palmam non
ex alio ferre, sed de se dare merebatur. magis
uero Valerius in Cosconii absolutione damnatus
quam Cosconius in sua causa liberatus est. 10
  Attingam eos quoque, quorum salus propriis 9.1
obruta criminibus proximorum claritati donata est.
A. Atilium Calatinum Soranorum oppidi proditione
reum admodum infamem imminentis damnationis
periculo pauca uerba Q. Maximi soceri subtraxerunt, 5
quibus adfirmauit, si in eo crimine sontem illum ipse
conperisset, dirempturum se fuisse adfinitatem: con-
tinuo enim populus paene iam exploratam senten-
tiam suam unius iudicio concessit, indignum ratus eius
testimonio non credere, cui difficillimis rei publicae 10
temporibus bene se exercitus credidisse meminerat.
  M. quoque Aemilius Scaurus repetundarum 10.1
reus adeo perditam et conploratam defensionem in
iudicium attulit, ut, cum accusator diceret lege sibi
centum atque xx hominibus denuntiare testimonium
licere seque non recusare quominus absolueretur, 5
si totidem nominasset, quibus in prouincia nihil abs-
tulisset, tam bona condicione uti non potuerit.
tamen propter uetustissimam nobilitatem et recentem
memoriam patris absolutus est.
  Sed quem ad modum splendor amplissimo- 11.1
rum uirorum in protegendis reis plurimum ualuit,
ita <in> opprimendis non sane multum potuit: quin
etiam euidenter noxiis, dum eos acrius inpugnat,
profuit. P. Scipio Aemilianus Cottam apud populum 5
accusauit. cuius causa, quamquam grauissimis cri-
minibus erat confossa, septies ampliata et ad ulti-
mum octauo iudicio absoluta est, quia homines
uerebantur ne praecipuae accusatoris amplitudini
damnatio eius donata existimaretur. quos haec se- 10
cum locutos crediderim: 'nolumus caput alterius pe-
tentem in iudicium triumphos et tropaea spoliaque
et deuictarum nauium rostra deferre: terribilis sit
his aduersus hostem, ciuis uero salutem tanto fra-
gore gloriae subnixus ne insequatur'. 15
  Tam uehementes iudices aduersus excellen- 12.1
tissimum accusatorem quam mites in longe inferioris
fortunae reo. Calidius Bononiensis in cubiculo ma-
riti noctu deprehensus, cum ob id causam adulterii
diceret, inter maximos et grauissimos infamiae fluctus 5
emersit, tamquam fragmentum naufragii leue admo-
dum genus defensionis amplexus: adfirmauit enim
se ob amorem pueri serui eo esse perductum. su-
spectus erat locus, suspectum tempus, suspecta ma-
tris familiae persona, suspecta etiam adulescentia 10
ipsius, sed crimen libidinis confessio intemperantiae
liberauit.
  Remissioris hoc, illud aliquanto grauioris 13.1
materiae exemplum. cum parricidii causam fratres
Caelii dicerent splendido Tarracinae loco nati, quo-
rum pater T. Caelius in cubiculo quiescens, filiis
altero cubantibus lecto erat interemptus, neque aut 5
seruus quisquam aut liber inueniretur, ad quem su-
spicio caedis pertineret, hoc uno nomine absoluti
sunt, quia iudicibus planum factum est illos aperto
ostio inuentos esse dormientes. somnus innoxiae
securitatis certissimus index miseris opem tulit: iudi- 10
catum est enim rerum naturam non recipere ut
occiso patre supra uulnera et cruorem eius quietem
capere potuerint.