Non minus Chio cum supra naves sambucarum machi- 10.16.9.1
nas hostes comparavissent, noctu Chii terram, harenam,
lapides progesserunt in mare ante murum. ita illi postero
die cum accedere voluissent, naves supra aggerationem,
quae fuerat sub aqua, sederunt nec ad murum accedere 5
nec retrorsus se recipere potuerunt, sed ibi malleolis con-
fixae incendio sunt conflagratae. Apollonia quoque cum
circumsederetur et specus hostes fodiendo cogitarent sine
suspicione intra moenia penetrare, id autem a speculato-
ribus esset Apolloniatibus renuntiatum, perturbati nuntio 10
propter timorem consiliis indigentes animis deficiebant,
quod neque tempus neque certum locum scire poterant,
quo emersum facturi fuissent hostes. tum vero Trypho 10.1
Alexandrinus ibi fuerat architectus. <is> intra murum plu-
res specus designavit et fodiendo terram progrediebatur
extra murum dumtaxat extra sagittae missionem et in
omnibus vasa aenea suspendit. ex his in una fossura, quae 5
contra hostium specus fuerat, vasa pendentia ad plagas
ferramentorum sonare coeperunt. ita ex eo intellectum
est, qua regione adversarii specus agentes intra penetrare
cogitabant. sic lineatione cognita temperavit aenea aquae
ferventis et picis de superne contra capita hostium et 10
stercoris humani et harenae coctae candentis. dein noctu
pertudit crebra foramina et per ea repente perfundendo
qui in eo opere fuerunt hostes omnes necavit. item 11.1
Massilia cum oppugnaretur et numero supra xxx specus
tum agerent, Massilitani suspicati totam quae fuerat ante
murum fossam altiore fossura depresserunt. ita specus
omnes exitus in fossam habuerunt. quibus autem locis 5
fossa non potuerat fieri, intra murum barathrum amplissima
longitudine et amplitudine uti piscinam fecerunt contra
eum locum, qua specus agebantur, eamque e puteis et e
portu impleverunt. itaque cum specus esset repente nari-
bus apertis, vehemens aquae vis inmissa supplantavit ful- 10
turas, quique intra fuerunt, et ab aquae multitudine et ab
ruina specus omnes sunt oppressi. etiam cum agger ad 12.1
murum contra eos compararetur et arboribus excisis eoque
conlocatis locus operibus exaggeraretur, ballistis vectes
ferreos candentes in id mittendo totam munitionem coege-
runt conflagrare. testudo autem arietaria cum ad murum 5
pulsandum accessisset, permiserunt laqueum et eo ariete
constricto, per tympanum ergata circumagentes suspenso
capite eius non sunt passi tangi murum. denique totam
machinam malleolis candentibus et ballistarum plagis dissi-
paverunt. ita eae [victoriae civitatum] <civitates> non 10
machinis, sed contra machinarum rationem architectorum
sollertia sunt liberatae.