De scorpionibus et catapultis et ballistis etiamque testu- 10.16.1.1
dinibus et turribus, quae maxime mihi videbantur idonea
et a quibus essent inventa et quemadmodum fieri de-
berent, explicui. scalarum autem et carchesiorum et eorum,
quorum rationes sunt inbecilliores, non necesse habui 5
scribere. haec etiam milites per se solent facere. neque
ea ipsa omnibus locis neque eisdem rationibus possunt
utilia esse, quod differentes sunt munitiones munitionibus
nationumque fortitudines. namque alia ratione ad audaces
et temerarios, alia ad diligentes, aliter ad timidos machi- 10
nationes debent comparari. itaque his praescriptionibus 2.1
si qui attendere voluerit <et> ex varietate eorum eligendo
in unam comparationem conferre, non indigebit auxiliis,
sed quascumque res ex rationibus aut locis opus fuerit,
sine dubitatione poterit explicare. de repugnatoriis vero 5
non est scriptis explicandum. non enim ad nostra scripta
hostes comparant res oppugnatorias, sed machinationes
eorum ex tempore sollerti consiliorum celeritate sine ma-
chinis saepius evertuntur. quod etiam Rhodiensibus memo-
ratur usu venisse. Diognetus enim fuerat Rhodius archi- 3.1
tectus, et ei de publico quotannis certa merces pro artis
dignitate tribuebatur ad honorem. eo tempore quidam
architectus ab Arado nomine Callias Rhodum cum venisset,
acroasin fecit exemplarque protulit muri et supra id ma- 5
chinam in carchesio versatili constituit, quae helepolim
ad moenia accedentem corripuit et transtulit intra murum.
hoc exemplar Rhodii cum vidissent, admirati ademerunt
Diogneto, quod fuerat quotannis constitutum, et eum
honorem ad Calliam transtulerunt. interea rex Deme- 4.1
trius, qui propter animi pertinaciam Poliorcetes est appel-
latus, contra Rhodum bellum comparando Epimachum
Atheniensem nobilem architectum secum adduxit. is autem
comparavit helepolim sumptibus inmanibus industria labo- 5
reque summo, cuius altitudo fuerat pedum cxxxv, latitudo
pedum lx. ita eam ciliciis et coriis crudis confirmavit, ut
posset pati plagam lapidis ballista inmissi pondo ccclx;
ipsa autem machina fuerat milia pondo ccclx. cum autem
Callias rogaretur ab Rhodiis, contra eam helepolim ma- 10
chinam pararet, ut illam, uti pollicitus erat, transferret
intra murum, negavit posse. non enim omnia eisdem 5.1
rationibus agi possunt, sed sunt alia, quae exemplaribus
non magnis similiter magna facta habent effectus; alia
autem exemplaria non possunt habere, sed per se consti-
tuuntur; nonnulla vero sunt, quae in exemplaribus viden- 5
tur veri similia, cum autem crescere coeperunt, dilabantur.
ut etiam possumus sic animum advertere. terebratur
terebra foramen semidigitale, digitale, sesquidigitale. si
eadem ratione voluerimus palmare facere, non habet ex-
plicationem, semipedale autem <aut> maius ne cogitandum 10
quidem videtur omnino. sic item in nonnullis exemplaribus 6.1
videntur, quae admodum in minimis fieri videntur, absque
eodem modo in maioribus. ideo eodem modo Rhodii ea
de ratione decepti iniuriam cum contumelia Diogneto
fecerunt. itaque posteaquam viderunt hostem pertinaciter 5
infestum, machinationem ad capiendam urbem comparatam,
periculum servitutis, vastitatem civitatis expectandam, pro-
cubuerunt Diogneto rogantes, ut auxiliaretur patriae. is 7.1
primo negavit se facturum. posteaquam ingenuae virgines
et ephebi cum sacerdotibus venerunt ad deprecandum,
tunc est pollicitus his legibus, uti, si eam machinam ce-
pisset, sua esset. his ita constitutis, qua machina accessura 5
erat, ea regione murum pertudit et iussit omnes publice
et privatim quod quisque habuisset aquae, stercoris, luti
per eam fenestram per canales progredientes effundere
ante murum. cum ibi magna vis aquae, luti, stercoris
nocte profusa fuisset, postero die helepolis accedens, ante- 10
quam adpropinquaret ad murum, in umido voragine facta
consedit nec progredi nec egredi postea potuit. itaque
Demetrius, cum vidisset sapientia Diogneti se deceptum
esse, cum classe sua discessit. tunc Rhodii Diogneti sol- 8.1
lertia liberati bello publice gratias egerunt honoribusque
omnibus eum et ornamentis exornaverunt. Diognetus eam
helepolim reduxit in urbem et in publico conlocavit et
inscripsit 'Diognetus e manubiis id populo dedit munus'. 5
ita in repugnatoriis rebus non tantum machinae, sed etiam
maxime consilia sunt comparanda.