| M. FRONTONIS AD VERUM IMPERATOREM | |
| AURELIUM CAESAREM | |
| Domino meo Vero Aug. sal. | |
| Iam iam, imperator, esto erga me ut voles utque tuus animus | 2.1.1.1 |
| feret; vel tu me neglegito vel etiam spernito, nihil denique honoris | |
| inpertito, <in> postremis, si videbitur, habeto. Nihil est ita durum | |
| aut ita iniurium, quod <me> facere adversum, si maxime velis, | |
| possis, quin ego ex te gaudiis amplissimis abundem. | 5 |
| Virtutes tuas bellicas et militaria facinora tua atque consulta | 2.1 |
| me nunc laudare tu forsitan putes. Quibus ego rebus, tametsi | |
| sunt pulcherrimae in rem publicam imperiumque populi Romani, | |
| optimae amplissimae, tam iis ego rebus laetandis virilem cum | |
| ceteris portionem voluptatis capio. Ex eloquentia autem tua, | 5 |
| quam scriptis ad senatum litteris declarasti, ego iam hic triumpho. | |
| Recepi recepi habeoque teneoque omnem abs te cumulatam | 3.1 |
| parem gratiam: possum iam de vita laeto animo excedere magno | |
| operae meae pretio percepto magnoque monumento ad aeternam | |
| gloriam relicto. Magistrum me tuum fuisse aut sciunt omnes homines | |
| aut opinantur aut vobis credunt. Quod equidem parcius mihimet | 5 |
| adrogarem, nisi vos ultro praedicaretis: <id> quoniam <vos | |
| praedicatis>, ego nequeo negare. | |
| Bellicae igitur tuae laudis et adoriae multos habes administros | 4.1 |
| multaque armatorum milia undique gentium accita victoriam tibi | |
| adnituntur et adiuvant, eloquentiae vir<tus>, ausim dicere, | |
| meo ductu, Caesar, meoque auspicio parta est. * * * | |
| * * * | 5 |
| * * * | |
| * * * spolia * * * et Parthorum prompte et graviter | 5.1 |
| respondisti. Scilicet hoc te a centurionibus vel primipilaribus, ele- | |
| gantissimis altercatoribus, didicisse? Dausara et Nicephorum et | |
| Artaxata ductu auspicioque tuo armis capta sunt, sed arcem muni- | |
| tam et invictam et inexpugnabilem, quae in fratris tui pectore | 5 |
| sita est, adnomen Armeniaci quod recusaverat sumendum, quis | |
| alius quam tu aut quibus aliis tu quam eloquentiae copiis adortus | |
| es? Comitem tibi ad impetrandum adscisti exercitum, sed loquentem | |
| exercitum oratione pugnantem. In ea tu parte litterarum tuarum, | |
| ut fratrem amantem decuit, sententiis magis crebris et dulcibus | 10 |
| usus es et verba modulatius collocasti; quae cum legerem (in senatu | |
| enim per valetudinem non potui adesse), cum eloquentia tua | |
| fratrem tuum urgeri viderem, ita eum tacitis cogitationibus meis | |
| compellabam: Quid hoc rei est, Antonine? Nam tibi video nomen | |
| quod recusaveras accipiendum esse et de sententia decedendum. | 15 |
| Quid nunc meae, quid philosophorum litterae agunt? Litteris mili- | |
| tis vincimur. Ecquid autem pulchre scripsisse videtur? Num quod | |
| verbum insolens aut intempestivum? Aut num ego tibi videor | |
| 'gloriosum militem' erudisse? Quin, quod votis omnibus expetisti, | |
| habes fratrem fortem, "virum bonum dicendi peritum": eadem | 20 |
| enim dicit ille quae tu, sed ea minus multis ille quam tu. | |
| Cum maxime haec ego mecum agitabam, orationi tuae suc- | 6.1 |
| cessit Antonini oratio, di boni, quam pulchra, quam vera multa! | |
| Plane dicta omnia et verba delenifica pietate et fide et amore et | |
| desiderio delibuta. Quid ....... inter duos ambos meos, petito- | |
| remne an unde peteretur magis laudarem? Antoninus erat quom | 5 |
| imperio obsequens, tu autem, Luci, cum obsequio eras prae amore | |
| imperiosus. Eas ego orationes ambas cum dextra laevaque manu | |
| mea gestarem, amplior mihi et ornatior videbar daduchis Eleu- | |
| sinae faces gestantibus et regibus sceptra tenentibus et quinde- | |
| cimviris libros adeuntibus; deosque patrios ita comprecatus | 10 |
| sum: Hammo Iuppiter ..... * * * deorum etiam partim elo- | |
| quentes se quam tacitos coli maluerunt * * * contumacia | |
| ego * * * sint * * * pervicacibus eloquentia incutiatur. Ne fulmen | |
| quidem aeque terreret nisi cum tonitru caderet. Ea ipsa to- | |
| nandi potestas non Diti patri neque Neptuno neque dis ceteris, | 15 |
| sed imperatori summo Iovi tradita est, ut fragoribus nubium et | |
| sonoribus procellarum, velut quibusdam caelestibus vocibus, altis- | |
| simum imperium a contemptu vindicaret. | |
| Igitur si verum imperatorem generis humani quaeritis, elo- | 7.1 |
| quentia vestra imperat, eloquentia mentibus dominatur. Ea | |
| metum incutit, amorem conciliat, industriam excitat, inpudentiam | |
| extinguit, virtutem cohortatur, vitia comfutat, suadet, mulcet, | |
| docet, consolatur. Denique provoco audacter et condicione vetere: | 5 |
| omittite eloquentiam et imperate; orationes in senatu habere | |
| omittite et Armeniam subigite. Alii quoque duces ante vos Ar- | |
| meniam subegerunt, sed una meHercules tua epistula, una tui | |
| fratris de te tuisque virtutibus oratio nobilior ad gloriam et ad | |
| posteros celebratior erit quam plerique principum triumphi. Ven- | 10 |
| tidius ille, postquam Parthos fudit fugavitque, ad victoriam suam | |
| praedicandam orationem a G. Sallustio mutuatus est, et Nerva | |
| facta sua in senatu verbis rogaticiis commendavit. Item plerique | |
| ante parentes vestros prope modum infantes et elingues principes | |
| fuerunt, qui de rebus militiae a se gestis nihil magis loqui possent | 15 |
| quam galeae loquuntur. | |
| Postquam res p. a magistratibus annuis ad G. Caesarem | 8.1 |
| et mox ad Augustum tralata est, Caesari quidem facultatem di- | |
| cendi video imperator<iam> fuisse, Augustum vero saeculi re- | |
| sid<ui> elegantia et Latinae linguae etiam tum integro lepore | |
| potius quam dicendi ubertate praeditum puto. Post Augustum | 5 |
| non nihil reliquiarum iam et vietarum et tabescentium Tiberio | |
| illi superfuisse. Imperatores autem deinceps ad Vespasianum usque | |
| eius modi omnes ut non minus verborum puderet quam pigeret | |
| morum et misereret facinorum. | |
| Quod quis dicat: 'Non enim didicerant', cur ergo imperabant? | 9.1 |
| Aut imperarent gestu censeo ut histriones, aut nutu ut muti, aut | |
| per interpretem ut barbari. Quis eorum oratione sua populum aut | |
| senatum adfari, quis edictum, quis epistulam suismet verbis com- | |
| ponere potuit? Quasi phrenitis morbus quibus implicitus est, aliena | 5 |
| eloquentes imperitabant; ut tibiae sine ore alieno mutae erant. | |
| Imperium autem non potestatis tantum modo vocabulum | 10.1 |
| sed etiam orationis est. Quippe vis imperandi iubendo vetando- | |
| que exercetur. Nisi bene facta laudet, nisi perperam gesta repre- | |
| hendat, nisi hortetur ad virtutem, nisi a vitiis deterreat, nomen | |
| suum deserat et imperator frustra appelletur * * * | 5 |
| * * * partum subdere nefarium, falsam pugnam deferre mili- | 11.1 |
| tare flagitium, testimonium falsum dicere capital visum est. * * * | |
| * * * scilicet de facundiae mulo taceo: lyrae impar appel- | 12.1 |
| latur * * * apparem, non darem deus emem ....... | |
| at allatum est. | |
| Plerisque etiam indignis paternus <lo>cus imperi<um> | 13.1 |
| per manus detulit; hau<d s>ec<us> quam pullis, quibus omnia | |
| generis insignia ab ovo iam insita sunt, cristae et pluma et cantus | |
| et vigiliae, regum pueris in utero matris summa iam potestas | |
| destinata est: opstetricis manu imperium adipis<cuntur> ....... | 5 |
| C.....tus......agria est cere............h.................. | |
| l..................patus r.............rum................ | |
| pli.cc.........d.......... priorem nemo ................... | |
| .....l................erses................m Ex............ | |
| ..tiam ............... centa .............. paratus non ... | 10 |
| ..... aquilae et ........................ non si ....... | |
| Insidiis saepe aliorum et coniurationibus ademptum aliis | 14.1 |
| imperium ad alios delatum scimus. Sed neque inventa eloquentia | |
| potest adimi neque morte adempta in alium transferri. | |
| Tecum frater tuus iuste probatis facta Romuli * * * | 15.1 |
| * * * | |
| * * * | |
| * * * Sallustius ........ | 16.1 |
| .......................................................... | |
| vellet, Cicero autem modulatius. Vos u<t>riusque gratiam | |
| sectantes me<am> moder<ant>is viam v<a>ditis. | |
| Ex<s>tant epistulae utraque lingua partim ab ipsis ducibus | 17.1 |
| conscriptae, partim a scriptoribus historiarum vel annalium com- | |
| positae, ut illa Thucydidi nobilissima Niciae ducis epistula ex | |
| Sicilia missa; item apud C. Sallustium ad Arsacen regem Mithri- | |
| datis auxilium inplorantis litterae criminosae et Cn. Pompei ad | 5 |
| senatum de stipendio litterae graves et Adherbalis apud Cirtas | |
| ast<u o>bsessi invidiosae litterae; verum omnes, uti res postu- | |
| labat, breves nec ullam rerum gestarum expeditionem continen- | |
| tes. In hunc autem modum, quo scripsisti tu, extant Catuli litterae, | |
| quibus res a se iacturis atque damnis sane gestas at lauro merendas | 10 |
| histo<rici exe>mplo exposuit; ve<rum> turgent elate <p>ro- | |
| lata teneris prope <v>erbis. Historia tamen potius splendide | |
| perscribenda; si ad senatum scriberetur, etiam caute. Pollio | |
| As<ini>os iubilatus Consiliorum suorum si in formam epistulae | |
| contulisset, necessario brevius et expeditius et densius (si quod | 15 |
| interdum respondit inornatius), scripsisset melius. | |
| Tuae litterae et eloquentes sunt ut oratoris, strenuae ut | 18.1 |
| ducis, graves ut ad senatum, ut de re militari non redundantes. | |
| Nam neque * * * eius * * * de * * * brevitatis * * * coartatis * * * fuit. | |
| Quis imperator quid ad senatum <quom> debet loqui, epistulam | |
| scriberet? Eaque tibi * * * cultas * * * de quibus scribendum erat cum | 5 |
| * * * dum * * * se denique cum iam .... vita sicut prius quamquam | |
| prov * * * ad populum <di>cere et crim * * * quod * * * vos * * * ignaro | |
| et inermi exercitu insup<er> aut * * * meo non ipse * * * vel quod | |
| * * * nostros * * * nolui * * * aperire acerbareque iterum * * * vel quod | |
| Sohaemo potius quam Vologaeso regnum Armeniae dedisset; aut | 10 |
| quod Pacorum regno privasset; nonne oration<e hu>ius modi | |
| explicarei vis ut Nepos de re Numantina epistulam eo minore de | |
| bello innectit: "Undique viri e nationibus adducti Hispaniae ade- | |
| rant operam gestantes" * * * scriptae * * * | |
| * * * | 15 |
| * * * | |
| * * * | |
| Ego hac re * * * vi cum * * * ubi * * * eos aput * * * rum * * * abelo | 19.1 |
| * * * viso * * * neque officii obses * * * quam philosopham * * * cioni potes | |
| in isto que * * * altius non * * * cae * * * here * * * nihil * * * ent * * * ercet | |
| * * * quidem * * * sumpsit se * * * modo fata decorare valeat, quae hinc | |
| quadamtenus magis minusve depicta sint: ut principio ingredien- | 5 |
| dum, ut post principia ordo hastandus, ubi gravis per ballistam | |
| urguendum, ubi salubribus argumentis res redintegranda, ubi | |
| gravioribus comfligendum, ubi immissis habenis eloquentia per- | |
| cursandum, quando orationi finiendae receptui canendum. | |
| Etiam Viriathus, etiam Spartacus belli scientes et manu | 20.1 |
| prompti fuere. Sed enim omnes universos quicumque post Romam | |
| conditam oratores extiterunt, illos etiam quos in Bruto Cicero | |
| eloquentiae civitate gregatim donavit, si numerare velis, vix tre- | |
| centorum numerum conplebis, quom ex una Fabiorum familia | 5 |
| trecenti milites fortissimi pro patria dimicantes uno die occubue- | |
| rint. Non gentium multa milia sub pellibus * * * unum etiam * * * | |
| vium quem tu prae * * * | |
| * * * | |
| * * * frustra sed ad * * * us fidei commemoratae. Ceteros ars ac * * * | 10 |
| das re * * * ac me * * * opes * * * quo * * * coniu * * * binos egenum memi- | |
| nisse. | |
| His te consiliis, imperator, a prima pueritia tua non circus | 21.1 |
| profecto nec lorica sed libri et litterarum disciplinae inbuebant. | |
| Cum multa eius modi consiliosa exempla in historiis et in orati- | |
| onibus lectitares, ad rem militarem magistra eloquentia usus es. | |
| Exercitus tibi traditus erat luxuria et lascivia et otio diutino | 22.1 |
| corruptus. Milites Antiochiae adsidue plaudere histrionibus con- | |
| sueti, saepius in nemore vicinae ganeae quam sub signis habiti. | |
| Equi incuria horridi, equites volsi; raro brachium aut crus militum | |
| hirsutum. Ad hoc vestiti melius quam armati, adeo ut vir gravis | 5 |
| et veteris disciplinae Laelianus Pontius loricas partim eorum digi- | |
| tis primoribus scinderet, equos pulvillis instratos animadverteret; | |
| iussu eius cornicula consecta, a sedilibus equitum pluma quasi | |
| anseribus devolsa. Pauci militum equum sublimitus insilire, ceteri | |
| aegre calce genu poplite repere; haud multi vibrantis hastas, pars | 10 |
| maior sine vi et vigore tamquam lan<c>eas iacere. Alea in | |
| castris frequens, somnus pernox aut in vino vigilia. | |
| Huiusce modi milites quibus imperiis contineres et ad frugem | 23.1 |
| atque industriam converteres, nonne te Hannibalis duritia, Afri- | |
| cani disciplina, Metelli exempla historiis perscripta docuerunt? | |
| Ipsum hoc tuum a te diu<ti>na prudentia consultum, quod non | |
| ante signis conlatis manum cum hostibus conseruisti quam levibus | 5 |
| proeliis et minutis victoriis militem imbueres, nonne Cato docuit, | |
| orator idem et imperator summus? Ipsa subieci Catonis verba, | |
| in quibus consiliorum tuorum expressa vestigia cerneres: "Interea | |
| unamquamque turmam manipulum cohortem temptabam, quid | |
| facere possent; proeliis levibus spectabam cuius modi quisque | 10 |
| esset; si quis strenue fecerat, donabam honeste, ut alii idem | |
| vellent facere, atque in contione verbis multis laudabam. Interea | |
| aliquot <p>au<ca> castra feci, sed ubi anni tempus venit, | |
| castra hiberna" * * * | |
| * * * | 15 |
| * * * | |
| * * * |