Nam cunctas nationes et urbes populus aut primores 4.33.1
aut singuli regunt: delecta ex iis et consociata rei publicae
forma laudari facilius quam evenire, vel si evenit, haud
diuturna esse potest. igitur ut olim plebe valida, vel cum
patres pollerent, noscenda vulgi natura et quibus modis 5
temperanter haberetur, senatusque et optimatium ingenia
qui maxime perdidicerant, callidi temporum et sapientes
credebantur, sic converso statu neque alia re Romana quam
si unus imperitet, haec conquiri tradique in rem fuerit, quia
pauci prudentia honesta ab deterioribus, utilia ab noxiis 10
discernunt, plures aliorum eventis docentur. ceterum ut
profutura, ita minimum oblectationis adferunt. nam situs
gentium, varietates proeliorum, clari ducum exitus retinent
ac redintegrant legentium animum: nos saeva iussa, con-
tinuas accusationes, fallaces amicitias, perniciem innocen- 15
tium et easdem exitii causas coniungimus, obvia rerum
similitudine et satietate. tum quod antiquis scriptoribus
rarus obtrectator, neque refert cuiusquam Punicas Ro-
manasne acies laetius extuleris: at multorum qui Tiberio
regente poenam vel infamias subiere posteri manent. utque 20
familiae ipsae iam extinctae sint, reperies qui ob similitu-
dinem morum aliena malefacta sibi obiectari putent. etiam
gloria ac virtus infensos habet, ut nimis ex propinquo
diversa arguens. sed ad inceptum redeo.