De brassica pythagorea: quid in ea boni sit salubri-
|
157.1.1
|
tatisque. principium te cognoscere oportet, quae ge-
|
|
nera brassicae sint et cuius modi naturam habeant. omnia
|
|
ad salutem temperat commoetatque sese semper: cum
|
|
calore arido simul umida et dulci et amaro et acris:
|
5
|
sed quae uocatur 'septemfolia', in commixturam na-
|
|
tura omnia haec habet brassica. nunc, uti cognoscas na-
|
|
turam earum, prima est 'leuis' quae nominatur: ea est
|
|
grandis, latis foliis, caule magno, ualidam habet naturam
|
|
et uim magnam habet.
|
10
|
altera est crispa, 'apiacon'
|
2.1
|
uocatur: haec est natura et aspectu bona, ad cura-
|
|
tionem ualidior est quam quae supra scripta est. et
|
|
item est tertia, quae 'lenis' uocatur, minutis caulibus,
|
|
tenera, et acerrima omnium est istarum, tenui suco,
|
5
|
uehementissima: et primum scito, de omnibus brassicis
|
|
nulla est illius modi medicamento.
|
|
ad omnia uulnera,
|
3.1
|
tumores eam contritam imponito: haec omnia ulcera
|
|
purgabit sanaque faciet sine dolore; eadem tumida conco-
|
|
quit, eadem erumpit, eadem uulnera putida canceres-
|
|
que purgabit sanosque faciet quod medicamentum facere
|
5
|
non potest. uerum, prius quam id imponas, aqua calida
|
|
multa lauato: postea bis in die contritam imponito: ea
|
|
omnem putorem adimet. cancer ater, is olet et saniem
|
|
spurcam mittit, albus purulentus est, sed fistulosus et
|
|
subtus suppurat sub carne:
|
10
|
in ea uulnera huiusce
|
4.1
|
modi t[a]e[t]ras brassicam: sanum faciet; optima est
|
|
ad huiusce modi uulnus. et luxatum si quod est, bis die
|
|
aqua calida foueto, brassicam tritam opponito: cito
|
|
sanum faciet; bis die id opponito: dolores auferet. et si
|
5
|
quid contusum est, erumpet; brassicam tritam opponito:
|
|
sanum faciet. et si quid in mammis ulceris natum et car-
|
|
cinoma, brassicam tritam opponito: sanum faciet.
|
|
et
|
5.1
|
si ulcus acrimoniam eius ferre non poterit, farinam hordea-
|
|
ceam misceto, ita opponito: huiusce modi ulcera omnia
|
|
haec sanum faciet, quod aliud medicamentum facere
|
|
non potest neque purgare. et puero et puellae si ulcus
|
5
|
erit huiusce modi, farinam <h>ordeaceam addito. et si
|
|
uoles eam consectam, lautam, siccam, sale aceto sparsam
|
|
esse, salubrius nihil est:
|
|
quo libentius edis, aceto
|
6.1
|
mulso spargito; lautam, siccam et rutam, coriandrum
|
|
sectam sale sparsam paulo libentius edes. id bene faciet et
|
|
mali nihil sinet in corpore consistere et aluum bonam fa-
|
|
ciet. si quid antea mali intus erit, omnia sana faciet, et de
|
5
|
capite et de oculis omnia deducet et sanum faciet. hanc
|
|
mane esse oportet ieiunum.
|
|
et si bilis atra est et si
|
7.1
|
lienes turgent et si cor dolet et si iecur aut pulmones
|
|
aut praecordia: uno uerbo, omnia sana faciet, et intro
|
|
quae dolitabunt. eodem silpium inradito: bonum est.
|
|
nam uenae omnes, ubi sufflatae sunt ex cibo, non possunt
|
5
|
perspirare in toto corpore: inde aliqui morbus nasci-
|
|
tur. ubi ex multo cibo aluus non it, pro portione brassica si
|
|
uteris (id ut te moneo), nihil istorum usu ueniet morbis.
|
|
uerum morbum articularium nulla res tam purgat,
|
|
quam brassica cruda (si edes concisam et rutam et
|
10
|
coriandrum concisam siccam et sirpicium inrasum)
|
|
et brassica ex aceto oxymeli et sale sparsa.
|
|
haec
|
8.1
|
si[c] uteris, omnis articulos poteris experiri. nullus
|
|
sumptus est: et, si sumptus esset, tamen ualetudinis
|
|
causa experirus. hanc oportet mane ieiunum esse.
|
|
<ins>omnis uel si quis est seniosus, hac eadem
|
5
|
curatione sanum facies. uerum assam brassicam et unctam
|
|
caldam, salis paulum dato homini ieiuno: quam pluri-
|
|
mum ederit, tam citissime sanus fiet ex eo morbo.
|
|
tormina quibus molesta erunt, sic facito: brassicam
|
9.1
|
macerato bene, postea in aulam coicito, deferuefacito
|
|
bene. ubi cocta erit bene, aquam defundito; eo addito
|
|
oleum bene et salis paululum et cuminum et pollinem
|
|
polentae. postea ferue bene facito: ubi feruerit, in cati-
|
5
|
num indito; dato edit, si poterit, sine pane: si non, dato
|
|
pane purum ibidem madefaciat. et si febrim non habe-
|
|
bit, dato uinum atrum bibat: cito sanus fiet.
|
|
et hoc
|
10.1
|
si quando usus uenerit, qui debilis erit, haec res sanum
|
|
facere potest: brassicam edit ita uti s. s. e. et, hoc am-
|
|
plius, lotium conseruato eius qui brassicam essitarit: id
|
|
calfacito, eo hominem demittito; cito sanum faciet hac
|
5
|
cura: expertum hoc est. item pueros pusillos si laues eo
|
|
lotio, numquam debiles fient. et quibus oculi parum clari
|
|
sunt, eo lotio inunguito: plus uidebunt. si caput aut
|
|
ceruices dolent, eo lotio caldo lauito: desinent dolere.
|
|
et si mulier eo lotio locos fouebit, numquam m(e)n(ses)
|
11.1
|
seri fient; et fouere sic oportet: ubi in scutra feruefe-
|
|
ceris, sub sellam supponito pertusam: eo mulier ad-
|
|
sidat, operito, circum uestimenta eam dato.
|
|
Brassica erratica maximam uim habet. eam arfa-
|
12.1
|
cere et conterere oportet bene minutam. si quem pur-
|
|
gare uoles, pridie ne cenet: mane ieiuno dato brassicam
|
|
tritam, aquae cyathos IIII. nulla res tam bene purgabit,
|
|
neque elleborum neque scamonium, et sine periculo; et
|
5
|
scito salubrem esse corpori.
|
|
quos diffidas sanos facere,
|
13.1
|
facies. qui hac purgatione purgatus erit, sic eum curato:
|
|
sorbitione liquida hoc per dies septem dato. ubi esse
|
|
uolet, carnem asin<in>am dato; si esse non uolet, dato
|
|
brassicam coctam et panem, et bibat uinum lene dilu-
|
5
|
tum, lauet raro, utatur unctione. qui sic purgatus erit,
|
|
diutina ualetudine utetur, neque ullus morbus ueniet
|
|
nisi sua culpa. et si quis ulcus t<a>etrum uel recens habe-
|
|
bit, hanc brassicam erraticam aqua spargito, opponito:
|
|
sanum facies.
|
10
|
et si fistula erit, turundam intro tru-
|
14.1
|
dito; si turundam non recipiet, diluito, indito in uesi-
|
|
cam, eo calamum alligato, ita premito, in fistulam in-
|
|
troeat: ea res sanum faciet cito. et ad omnia ulcera ue-
|
|
tera et noua contrita<m> cum melle opponito: sanum
|
5
|
faciet.
|
|
et si polypus in naso intro erit, brassicam erra-
|
15.1
|
ticam aridam tritam in malam conicito et ad nasum ad-
|
|
moueto, ita subducito susum animam quam plurimum
|
|
poteris: in triduo polypus excidet; et, ubi exciderit,
|
|
tamen aliquot dies idem facito, ut radices polypi per-
|
5
|
sanas facias.
|
|
auribus si parum audies, terito cum uino
|
16.1
|
brassicam, sucum exprimito, in aurem intro tepidum
|
|
instillato: cito te intelleges plus audire. depetigini
|
|
psor<i>cae brassicam opponito: sanam faciet et ulcus non
|
|
faciet.
|
5
|
CLXVI Aluum deicere hoc modo oportet
|
|
Aluum de[i]icere hoc modo oportet: si uis bene
|
158.1.1
|
tibi deicere, sume tibi ollam, addito eo aquae sexta-
|
|
rios sex et eo addito ungulam de perna; si ungulam non
|
|
habebis, addito de perna frustum p. S quam minime
|
|
pingue. ubi iam coctum incipit esse, eo addito brassicae
|
5
|
coliculos duos, betae coliculos II cum radice sua, feli-
|
|
culae pullum, herbae mercurialis non multum, mitu-
|
|
lorum L. II, piscem capitonem et scorpionem I, cochleas
|
|
sex et lentis pugillum.
|
|
haec omnia decoquito usque
|
2.1
|
ad sextarios III iuris. oleum ne addideris. indidem
|
|
sume tibi sextarium unum tepidum, adde uini coi cya-
|
|
thum I, bibe, interquiesce; deinde iterum eodem modo,
|
|
deinde tertium: purgabis te bene. et si uoles insuper
|
5
|
uinum coum mixtum bibere, licebit bibas. ex iis tot
|
|
rebus quod scriptum est unum, quod eorum uis, aluum
|
|
deicere potest. uerum ea re tot res sunt, uti bene de-
|
|
icias, et suaue est.
|
|
CLXVII Intertrigini remedium si uia ibis
|
|
Intertrigini remedium. in uiam cum ibis, apsin-
|
159.1.1
|
thi pontici surculum sub anulo habeto.
|
|
CLXVIII Luxum ut excantes
|
|
Luxum si quod est, hac cantione sanum fiet. harun-
|
160.1.1
|
dinem prende tibi uiridem p. IIII aut quinque longam,
|
|
mediam diffinde, et duo homines teneant ad coxendices.
|
|
incipe cantare [in alio s. f. 'moetas uaeta daries dar-
|
|
daries asiadarides una pe tes' usque dum coeant]:
|
5
|
'motas uaeta daries dardares astataries dissunapiter',
|
|
usque dum coeant. ferrum insuper iactato. ubi coierint
|
|
et altera alteram tetigerint, id manu prehende et dex-
|
|
tera sinistra praecide; ad luxum aut ad fracturam alli-
|
|
ga: sanum fiet. et tamen cotidie cantato [in alio s. f. uel
|
10
|
luxato uel hoc modo 'huat hauat huat ista pista sista
|
|
dannabo dannaustra'] †et luxato† uel hoc modo: 'hu-
|
|
at haut haut istasis tarsis ardannabou dannaustra'.
|
|
CLXIX Asparagus quo modo seratur
|
|
<Asparagus quo modo seratur.> locum subigere opor-
|
161.1.1
|
tet bene, qui habeat [h]umorem, aut loco crasso. ubi erit
|
|
subactus, areas facito, ut possis dextra sinistraque sarire,
|
|
runcare, ne calcetur. cum areas deformabis, inter-
|
|
uallum facito inter areas semipedem latum in omnes par-
|
5
|
tes. deinde serito, ad lineam palo grana bina aut terna
|
|
demittito et eodem palo cauum terrae operito. deinde
|
|
supra areas stercus spargito bene. serito secundum ae-
|
|
quinoctium uernum.
|
|
ubi erit natum, herbas crebro
|
2.1
|
purgato cauetoque ne asparagus una cum herba uellatur.
|
|
quo anno seueris, sum stramentis per hiemem operito,
|
|
ne praeuratur; deinde primo uere aperito, sarito run-
|
|
catoque; post annum tertium, quam seueris, incendito
|
5
|
uere primo. deinde ne ante sarueris, quam asparagus na-
|
|
tus erit, ne in sariendo radices laedas.
|
|
tertio aut quarto
|
3.1
|
anno asparagum uellito ab radice: nam si defringes,
|
|
stirpes fient et intermorientur; usque licebit uellas, doni-
|
|
cum in semen uideris ire. semen maturum fit ad autum-
|
|
num. ita, cum sumpseris semen, incendito, et, cum coe-
|
5
|
perit asparagus nasci, sarito et stercorato. post annos
|
|
VIII aut nouem, cum iam est uetus, digerito et in quo
|
|
loco posturus eris terram bene subigito et stercerato.
|
|
deinde fossulas facito, qua radices asparagi demittas.
|
4.1
|
interuallum sit ne minus pedes singulos inter radices
|
|
asparagi. euellito, sic circumfodito, ut facile uellere
|
|
possis: caueto ne frangatur. stercus ouillum quam pluri-
|
|
mum fac ingeras: id est optimum ad eam rem; aliut ster-
|
5
|
cus herbas creat.
|
|
CLXX Salsura[m] pernarum ofellae puteolanae
|
|
<Salsura pernarum, ofellae puteolanae.> Pernas sal-
|
162.1.1
|
lire sic oportet in dolio aut in seria: cum pernas eme-
|
|
ris, ungulas earum praecidito. salis romaniensis moliti in
|
|
singulas semodios. in fundo dolii aut seriae sale sterni-
|
|
to: deinde pernam ponito, cutis deosum spectet, sale ob-
|
5
|
ruito totam.
|
|
deinde alteram insuper ponito: eodem
|
2.1
|
modo obruito, caueto ne caro carnem tangat. ita omnes
|
|
obruito. ubi iam omnes composueris, sale insuper obrue,
|
|
ne caro appareat: aequale facito. ubi iam dies quinque
|
|
in sale fuerint, eximito omnis cum suo sale: quae tum
|
5
|
summae fuerint, imas facito eodemque modo obruito et
|
|
componito.
|
|
post diem omnino XII pernas eximito
|
3.1
|
et salem omnem detergeto et suspendito in uento bidu-
|
|
um; die tertio extergito spongea bene, perunguito oleo,
|
|
suspendito in fumo biduo. tertio die demito, perun-
|
|
guito oleo et aceto commixto, suspendito in carna-
|
5
|
rio: nec tinia nec uermes tangent.
|
|