ille vides pvra ivvenis qvi nititvr hasta Aeneas, ut 6.760.1
Cato dicit, simul ac venit ad Italiam, Laviniam accepit uxorem.
propter quod Turnus iratus, tam in Latinum, quam in Aenean bella
suscepit a Mezentio impetratis auxiliis: quod et ipse ostendit dicens
"se satis ambobus Teucrisque venire Latinisque". 5
sed, ut supra diximus, primo bello periit Latinus, secundo
pariter Turnus et Aeneas, postea Mezentium interemit Ascanius et
Laurolavinium tenuit. cuius Lavinia timens insidias, gravida con-
fugit ad silvas et latuit in casa pastoris Tyrrhi: ad quod adludens
ait "Tyrrhusque pater, cui regia parent armenta": 10
et illic enixa est Silvium. sed cum Ascanius flagraret invidia, evo-
cavit novercam et ei concessit Laurolavinium, sibi vero Albam con-
stituit. qui quoniam sine liberis periit, Silvio, qui et ipse Ascanius
dictus est, suum reliquit imperium: unde apud Livium est error,
qui Ascanius Albam condiderit. postea Albani omnes reges Silvii 15
dicti sunt ab huius nomine, sicut hodieque Romani imperatores
Augusti vocantur, Aegyptii Ptolomaei, Persae Arsacidae, Latini
Murrani, ut "Murranum hic atavos et avorum anti-
qua sonantem nomina per regesque actum genus omne
Latinos". pvra ivvenis qvi nititvr hasta id est sine ferro: 20
nam hoc fuit praemium apud maiores eius qui tunc primum vicisset
in proelio, sicut ait Varro in libris de gente populi Romani.