{⁴³res rapvisse] veteres laedere 'res rapere' dicebant, etiamsi 10.14.1
rapinae nullum crimen existeret; similiter satis facere 'res reddere'
dicebant.}⁴³ res rapvisse licebit clarigationem exercere, hoc est
per fetiales bellum indicere: nam Ancus Marcius cum videret popu-
lum Romanum, ardentem amore bellorum, et plerumque inferre bella 5
gentibus nulla iusta extante ratione, et exinde pericula creari, misit
ad gentem Aequiculanam et accepit iura fetialia, per quae bellum
indicebatur hoc modo, sicut etiam de Albanis retulit Livius.
nam siquando homines vel animalia ab aliqua gente rapta essent
populo Romano, cum fetialibus, id est sacerdotibus qui faciendis 10
praesunt foederibus, proficiscebatur etiam pater patratus et ante
fines stans clara voce dicebat belli causam, et nolentibus res raptas
restituere vel auctores iniuriae tradere, iaciebat hastam, quae res
erat pugnae principium, et iam sic licebat more belli res rapere.
clarigatio autem dicta est aut a clara voce, qua utebatur pater 15
patratus, aut a κλήρῳ, hoc est sorte: nam per bellicam sortem in-
vadebant agros hostium: unde et κληρονόμοι dicuntur Graece qui
iure sortiuntur bona defuncti.