Quae cum ita sint, iudices, primum rei publicae causa, 86.1
qua nulla res cuiquam potior debet esse, vos pro mea
summa et vobis cognita in re publica diligentia moneo,
pro auctoritate consulari hortor, pro magnitudine periculi
obtestor, ut otio, ut paci, ut saluti, ut vitae vestrae et 5
ceterorum civium consulatis; deinde ego idem et defensoris
et amici officio adductus oro atque obsecro, iudices, ut ne
hominis miseri et cum corporis morbo tum animi dolore
confecti, L. Murenae, recentem gratulationem nova lamen-
tatione obruatis. Modo maximo beneficio populi Romani 10
ornatus fortunatus videbatur, quod primus in familiam
veterem, primus in municipium antiquissimum consulatum
attulisset; nunc idem <in> squalore et sordibus, confectus
morbo, lacrimis ac maerore perditus vester est supplex,
iudices, vestram fidem obtestatur, <vestram> misericordiam 15
implorat, vestram potestatem ac vestras opes intuetur.
Nolite, per deos immortalis! iudices, hac eum cum re qua 87.1
se honestiorem fore putavit etiam ceteris ante partis
honestatibus atque omni dignitate fortunaque privare.
Atque ita vos L. Murena, iudices, orat atque obse-
crat, si iniuste neminem laesit, si nullius auris volun- 5
tatemve violavit, si nemini, ut levissime dicam, odio
nec domi nec militiae fuit, sit apud vos modestiae
locus, sit demissis hominibus perfugium, sit auxilium
pudori. Misericordiam spoliatio consulatus magnam ha-
bere debet, iudices; una enim eripiuntur cum con- 10
sulatu omnia; invidiam vero his temporibus habere
consulatus ipse nullam potest; obicitur enim contionibus
seditiosorum, insidiis coniuratorum, telis Catilinae, ad
omne denique periculum atque ad omnem iniuriam solus
opponitur. Qua re quid invidendum Murenae aut cuiquam 88.1
nostrum sit in hoc praeclaro consulatu non video, iudices;
quae vero miseranda sunt, ea et mihi ante oculos versantur
et vos videre et perspicere potestis. Si, quod Iuppiter omen
avertat! hunc vestris sententiis adflixeritis, quo se miser 5
vertet? domumne? ut eam imaginem clarissimi viri,
parentis sui, quam paucis ante diebus laureatam in sua
gratulatione conspexit, eandem deformatam ignominia
lugentemque videat? An ad matrem quae misera modo
consulem osculata filium suum nunc cruciatur et sollicita 10
est ne eundem paulo post spoliatum omni dignitate
conspiciat? Sed quid eius matrem aut domum appello 89.1
quem nova poena legis et domo et parente et omnium
suorum consuetudine conspectuque privat? Ibit igitur in
exsilium miser? Quo? ad Orientisne partis in quibus
annos multos legatus fuit, exercitus duxit, res maximas 5
gessit? At habet magnum dolorem, unde cum honore
decesseris, eodem cum ignominia reverti. An se in con-
trariam partem terrarum abdet, ut Gallia Transalpina, quem
nuper summo cum imperio libentissime viderit, eundem
lugentem, maerentem, exsulem videat? In ea porro 10
provincia quo animo C. Murenam fratrem suum aspiciet?
Qui huius dolor, qui illius maeror erit, quae utriusque
lamentatio, quanta autem perturbatio fortunae atque
sermonis, cum, quibus in locis paucis ante diebus factum
esse consulem Murenam nuntii litteraeque celebrassent et 15
unde hospites atque amici gratulatum Romam concurre-
rent, repente exstiterit ipse nuntius suae calamitatis! 90.1
Quae si acerba, si misera, si luctuosa sunt, si alienis-
sima <a> mansuetudine et misericordia vestra, iudices,
conservate populi Romani beneficium, reddite rei publicae
consulem, date hoc ipsius pudori, date patri mortuo, 5
date generi et familiae, date etiam Lanuvio, municipio
honestissimo, quod in hac tota <causa> frequens maestum-
que vidistis. Nolite a sacris patriis Iunonis Sospitae,
cui omnis consules facere necesse est, domesticum et
suum consulem potissimum avellere. Quem ego vobis, 10
si quid habet aut momenti commendatio aut auctoritatis
confirmatio mea, consul consulem, iudices, ita commendo
<ut> cupidissimum oti, studiosissimum bonorum, acerrimum
contra seditionem, fortissimum in bello, inimicissimum huic
coniurationi quae nunc rem publicam labefactat futurum 15
esse promittam et spondeam.