Qua re, id quod extremum est in haruspicum responso, 60.1
providete Ne rei pvblicae statvs commvtetvr; etenim
vix haec, si undique fulciamus iam labefacta, vix, inquam,
nixa in omnium nostrum umeris cohaerebunt. Fuit quon-
dam ita firma haec civitas et valens ut neglegentiam senatus 5
vel etiam iniurias civium ferre posset. Iam non potest.
Aerarium nullum est, vectigalibus non fruuntur qui redeme-
runt, auctoritas principum cecidit, consensus ordinum est
divulsus, iudicia perierunt, suffragia descripta tenentur a
paucis, bonorum animus ad nutum nostri ordinis expeditus 10
iam non erit, civem qui se pro patriae salute opponat invi-
diae frustra posthac requiretis. Qua re hunc statum qui 61.1
nunc est, qualiscumque est, nulla alia re nisi concordia
retinere possumus; nam ut meliore simus loco ne optandum
quidem est illo impunito; deteriore autem statu ut simus,
unus est inferior gradus aut interitus aut servitutis; quo ne 5
trudamur di immortales nos admonent, quoniam iam pridem
humana consilia ceciderunt. Atque ego hanc orationem,
patres conscripti, tam tristem, tam gravem non suscepissem,
non quin hanc personam et has partis, honoribus populi
Romani, vestris plurimis ornamentis mihi tributis, deberem 10
et possem sustinere, sed tamen facile tacentibus ceteris reti-
cuissem; sed haec oratio omnis fuit non auctoritatis meae,
sed publicae religionis. Mea fuerunt verba fortasse plura,
sententiae quidem omnes haruspicum, ad quos aut referri
nuntiata ostenta non convenit aut eorum responsis commo- 15
veri necesse est. Quod si cetera magis pervulgata nos saepe 62.1
et leviora moverunt, vox ipsa deorum immortalium non
mentis omnium permovebit? Nolite enim id putare accidere
posse quod in fabulis saepe videtis fieri, ut deus aliqui dela-
psus de caelo coetus hominum adeat, versetur in terris, cum 5
hominibus conloquatur. Cogitate genus sonitus eius quem
Latinienses nuntiarunt, recordamini illud etiam quod non-
dum est relatum, quod eodem fere tempore factus in agro
Piceno Potentiae nuntiatur terrae motus horribilis cum qui-
busdam †multis metuendisque rebus: haec eadem profecto 10
quae prospicimus impendentia pertimescetis. Etenim haec 63.1
deorum immortalium vox, haec paene oratio iudicanda est,
cum ipse mundus, cum maria atque terrae motu quodam
novo contremiscunt et inusitato aliquid sono incredibilique
praedicunt. In quo constituendae nobis quidem sunt pro- 5
curationes et obsecratio, quem ad modum monemur. Sed
faciles sunt preces apud eos qui ultro nobis viam salutis
ostendunt: nostrae nobis sunt inter nos irae discordiaeque
placandae.