Atticvs Ita mehercule attendi, nec satis intel- 3.33.3
lexi quid sibi lex aut quid uerba ista uellent.
  Marcvs Dicam, Tite, et uersabor in re difficili 5
ac multum et saepe quaesita, <utrum> suffragia in magis-
tratu mandando ac de reo iudicando <sciscenda>que
in lege aut rogatione clam an palam ferri melius esset.
  Qvintvs An etiam id dubium est? Vereor ne
a te rursus dissentiam. 10
  Marcvs Non facies, Quinte. Nam ego in ista
sum sententia qua te fuisse semper scio, nihil ut fuerit
in suffragiis uoce melius; sed obtineri <num> possit, ui-
dendum est.
  Qvintvs Qua<nquam>, frater, bona tua uenia 34.1
dixerim, ista sententia maxime et fallit imperitos, et
obest saepissime rei publicae, cum aliquid uerum et
rectum esse dicitur, sed obtineri, id est obsisti posse
populo, negatur. Primum enim obsistitur cum agitur 5
seuere; deinde ui opprimi in bona causa est melius
quam malae cedere. Quis autem non sentit omnem
auctoritatem optimatium tabellariam legem abstu-
lisse? Quam populus liber numquam desiderauit,
idem oppressus dominatu ac potentia principum flagi- 10
tauit. Itaque grauiora iudicia de potentissimis homi-
nibus extant uocis quam tabellae. Quam ob rem
suffragandi nimia libido in non bonis causis eripienda
fuit potentibus, non latebra danda populo, in qua
bonis ignorantibus quid quisque sentiret, tabella uitio- 15
sum occultaret suffragium. Itaque isti r<og>ationi
neque lator quisquam est inuentus nec auctor um-
quam bonus.
  Sunt enim quattuor leges tabellariae, 35.1
quarum prima de magistratibus mandandis: ea est
Gabinia, lata ab homine ignoto et sordido. Secuta
biennio post Cassia est de populi iudiciis, a nobili
homine lata L. Cassio, sed, pace familiae dixerim, 5
dissidente a bonis atque omnis rumusculos populari
ratione aucupante. Carbonis est tertia de iubendis
legibus ac uetandis, seditiosi atque inprobi ciuis, cui
ne reditus quidem ad bonos salutem a bonis potuit
adferre. 10
Vno in genere relinqui uidebatur uocis 36.1
suffragium, quod ipse Cassius exceperat, perduel-
lionis. Dedit huic quoque iudicio C. Coelius tabellam,
doluitque, quoad uixit, se, ut opprimeret C. Popil-
lium, nocuisse rei publicae. Et auus quidem noster 5
singulari uirtute in hoc municipio, quoad uixit, resti-
tit M. Gratidio, cuius in matrimonio sororem auiam
nostram habebat, ferenti legem tabellariam. Excitabat
enim fluctus in simpulo, ut dicitur, Gratidius, quos
post filius eius Marius in Aegaeo excitauit mari. Ac 10
nostro quidem <auo>, cum res esset ad <senatum> delata,
M. Scaurus consul: 'Vtinam, inquit, M. Cicero, isto
animo atque uirtute in summa re publica nobiscum
uersari quam in municipali maluisses!'
Quam ob 37.1
rem, quoniam non recognoscimus nunc leges populi
Romani, sed aut repetimus ereptas, aut nouas scri-
bimus, non quid hoc populo obtineri possit, sed quid
optimum sit, tibi dicendum puto. Nam Cassiae legis 5
culpam Scipio tuus sustinet, quo auctore lata esse
dicitur; tu si tabellariam tuleris, ipse praestabis. Nec
enim mihi placet nec Attico nostro, quantum e uultu
eius intellego.