C. Gracchus ad M. Pomponium scripsit duobus an- 2.62.9
guibus domi conprehensis haruspices a patre convo- 10
catos. Qui magis anguibus quam lacertis, quam mu-
ribus? Quia sunt haec cotidiana, angues non item;
quasi vero referat, quod fieri potest, quam id saepe
fiat. Ego tamen miror, si emissio feminae anguis
mortem adferebat Ti. Graccho, emissio autem maris 15
anguis erat mortifera Corneliae, cur alteram utram
emiserit; nihil enim scribit respondisse haruspices, si
neuter anguis emissus esset, quid esset futurum. At
mors insecuta Gracchum est. Causa quidem, credo,
aliqua morbi gravioris, non emissione serpentis; ne- 20
que enim tanta est infelicitas haruspicum, ut ne casu
quidem umquam fiat, quod futurum illi esse dixerint.
Nam illud mirarer, si crederem, quod apud Homerum 63.1
Calchantem dixisti ex passerum numero belli Troiani
annos auguratum; de cuius coniectura sic apud Ho-
merum, ut nos otiosi convertimus, loquitur Aga-
memnon: 5
    Ferte, viri, et duros animo tolerate labores,
    Auguris ut nostri Calchantis fata queamus
    Scire ratosne habeant an vanos pectoris orsus.
    Namque omnes memori portentum mente retentant,
    Qui non funestis liquerunt lumina fatis. 10
    Argolicis primum ut vestita est classibus Aulis,
    Quae Priamo cladem et Troiae pestemque ferebant,
    Nos circum latices gelidos fumantibus aris
    Aurigeris divom placantes numina tauris
    Sub platano umbrifera, fons unde emanat aquaï, 15
    Vidimus inmani specie tortuque draconem
    Terribilem, Iovis ut pulsu penetraret ab ara;
    Qui platani in ramo foliorum tegmine saeptos
    Corripuit pullos; quos cum consumeret octo,
    Nona super tremulo genetrix clangore volabat; 20
    Cui ferus inmani laniavit viscera morsu.
    Hunc, ubi tam teneros volucris matremque peremit, 64.1
    Qui luci ediderat, genitor Saturnius idem
    Abdidit et duro formavit tegmine saxi.
    Nos autem timidi stantes mirabile monstrum
    Vidimus in mediis divom versarier aris. 5
    Tum Calchas haec est fidenti voce locutus:
    'Quidnam torpentes subito obstipuistis, Achivi?
    Nobis haec portenta deum dedit ipse creator
    Tarda et sera nimis, sed fama ac laude perenni.
    Nam quot avis taetro mactatas dente videtis, 10
    Tot nos ad Troiam belli exanclabimus annos;
    Quae decumo cadet et poena satiabit Achivos'.
    Edidit haec Calchas; quae iam matura videtis.
Quae tandem ista auguratio est ex passeribus anno- 65.1
rum potius quam aut mensuum aut dierum? Cur au-
tem de passerculis coniecturam facit, in quibus nullum
erat monstrum, de dracone silet, qui, id quod fieri
non potuit, lapideus dicitur factus? postremo quid si- 5
mile habet passer annis? Nam de angue illo, qui
Sullae apparuit immolanti, utrumque memini, et Sullam,
cum in expeditionem educturus esset, immolavisse, et
anguem ab ara extitisse, eoque die rem praeclare esse
gestam non haruspicis consilio, sed imperatoris. 10