EPISTVLAE AD FAMILIARES
Id. Ian. 56 Romae
M. CICERO S. D. P. LENTULO PRO COS.
Ego omni officio ac potius pietate erga te ceteris satis facio 1.1.1.1
omnibus, mihi ipse numquam satis facio. tanta enim magni-
tudo est tuorum erga me meritorum ut, quoniam tu nisi
perfecta re de me non conquiesti, ego quia non idem in tua
causa efficio vitam mihi esse acerbam putem. in causa haec 5
sunt: Hammonius, regis legatus, aperte pecunia nos
oppugnat. res agitur per eosdem creditores per quos, cum tu
aderas, agebatur. regis causa si qui sunt qui velint, qui pauci
sunt, omnes rem ad Pompeium deferri volunt. senatus
religionis calumniam non religione sed malevolentia et illius 10
regiae largitionis invidia comprobat. Pompeium et hortari 2.1
et orare et iam liberius accusare et monere ut magnam
infamiam fugiat non desistimus. sed plane nec precibus
nostris nec admonitionibus relinquit locum. nam cum in
sermone cottidiano tum in senatu palam sic egit causam 5
tuam ut neque eloquentia maiore quisquam nec gravitate
nec studio nec contentione agere potuerit, cum summa
testificatione tuorum in se officiorum et amoris erga te sui.
Marcellinum tibi esse iratum sc<rib>is; is hac regia causa
excepta ceteris in rebus se acerrimum tui defensorem fore 10
ostendit. quod dat, accipimus; quod instituit referre de
religione et saepe iam rettulit, ab eo deduci non potest.
  Res ante Idus acta sic est (nam haec Idibus mane scripsi): 3.1
Hortensi et mea et Luculli sententia cedit religioni de
exercitu; teneri enim res aliter non potest. sed ex illo senatus
consulto quod te referente factum est tibi decernit ut regem
reducas, quod commodo rei <publicae> facere possis, ut 5
exercitum religio tollat, te auctorem senatus retineat. Crassus
tris legatos decernit nec excludit Pompeium; censet enim
etiam ex iis qui cum imperio sint. Bibulus tris legatos ex iis
qui privati sint. huic adsentiuntur reliqui consulares praeter
Servilium, qui omnino reduci negat oportere, et Volcacium, 10
qui Lupo referente Pompeio decernit, et Afranium, qui
adsentitur Volcacio. quae res auget suspicionem Pompei
voluntatis; nam <anim>advertebatur Pompei familiaris
adsentiri Volcacio. laboratur vehementer; inclinata res est.
Libonis et Hypsaei non obscura concursatio et contentio 15
omniumque Pompei familiarium studium in eam opinionem
rem adduxerunt ut Pompeius cupere videatur; cui qui
nolunt, idem tibi, quod eum ornasti, non sunt amici.
  Nos in causa auctoritatem eo minorem habemus quod 4.1
tibi debemus, gratiam autem nostram exstinguit hominum
suspicio, quod Pompeio se gratificari putant. ut in rebus
multo ante quam profectus es ab ipso rege et ab intimis ac
domesticis Pompei clam exulceratis, deinde palam a con- 5
sularibus exagitatis et in summam invidiam adductis, ita
versamur. nostram fidem omnes, amorem tu absens, prae-
sentes tui, cognoscent. si esset in iis fides in quibus summa
esse debebat, non laboraremus.