| Reliquum est ut de felicitate quam praestare de se ipso | 47.1 |
| nemo potest, meminisse et commemorare de altero possumus, | |
| sicut aequum est homines de potestate deorum, timide et | |
| pauca dicamus. Ego enim sic existimo, Maximo, Marcello, | |
| Scipioni, Mario ceterisque magnis imperatoribus non solum | 5 |
| propter virtutem sed etiam propter fortunam saepius im- | |
| peria mandata atque exercitus esse commissos. Fuit enim | |
| profecto quibusdam summis viris quaedam ad amplitudinem | |
| et ad gloriam et ad res magnas bene gerendas divinitus | |
| adiuncta fortuna. De huius autem hominis felicitate quo | 10 |
| de nunc agimus hac utar moderatione dicendi, non ut in | |
| illius potestate fortunam positam esse dicam sed ut praete- | |
| rita meminisse, reliqua sperare videamur, ne aut invisa dis | |
| immortalibus oratio nostra aut ingrata esse videatur. Itaque | 48.1 |
| non sum praedicaturus quantas ille res domi militiae, terra | |
| marique quantaque felicitate gesserit, ut eius semper volun- | |
| tatibus non modo cives adsenserint, socii obtemperarint, | |
| hostes oboedierint, sed etiam venti tempestatesque obse- | 5 |
| cundarint; hoc brevissime dicam, neminem umquam tam | |
| impudentem fuisse qui ab dis immortalibus tot et tantas res | |
| tacitus auderet optare quot et quantas di immortales ad | |
| Cn. Pompeium detulerunt. Quod ut illi proprium ac per- | |
| petuum sit, Quirites, cum communis salutis atque imperi | 10 |
| tum ipsius hominis causa, sicuti facitis, et velle et optare | |
| debetis. | |
| Qua re cum et bellum sit ita necessarium ut neglegi non | 49.1 |
| possit, ita magnum ut accuratissime sit administrandum, et | |
| cum ei imperatorem praeficere possitis in quo sit eximia | |
| belli scientia, singularis virtus, clarissima auctoritas, egregia | |
| fortuna, dubitatis, Quirites, quin hoc tantum boni quod | 5 |
| vobis ab dis immortalibus oblatum et datum est in rem | |
| publicam conservandam atque amplificandam conferatis? | |
| Quod si Romae Cn. Pompeius privatus esset hoc tempore, | 50.1 |
| tamen ad tantum bellum is erat deligendus atque mittendus; | |
| nunc cum ad ceteras summas utilitates haec quoque oppor- | |
| tunitas adiungatur ut in eis ipsis locis adsit, ut habeat | |
| exercitum, ut ab eis qui habent accipere statim possit, quid | 5 |
| exspectamus? aut cur non ducibus dis immortalibus eidem | |
| cui cetera summa cum salute rei publicae commissa sunt | |
| hoc quoque bellum regium commendamus? |