| Quae homines arant navigant aedificant, virtuti omnia | 2.7.1 |
| parent. sed multi mortales, dediti ventri atque somno, in- | 8.1 |
| docti incultique vitam sicuti peregrinantes transigere; | |
| quibus profecto contra naturam corpus voluptati, anima | |
| oneri fuit. eorum ego vitam mortemque iuxta aestumo, | |
| quoniam de utraque siletur. verum enim vero is demum | 9.1 |
| mihi vivere atque frui anima videtur, qui aliquo negotio | |
| intentus praeclari facinoris aut artis bonae famam | |
| quaerit. | |
| Sed in magna copia rerum aliud alii natura iter osten- | 5 |
| dit. pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene | 3.1.1 |
| dicere haud absurdum est; vel pace vel bello clarum | |
| fieri licet; et qui fecere et qui facta aliorum scripsere, | |
| multi laudantur. ac mihi quidem, tametsi haudquaquam | 2.1 |
| par gloria sequitur scriptorem et auctorem rerum, | |
| tamen in primis arduom videtur res gestas scribere: | |
| primum quod facta dictis exequenda sunt; dein quia | |
| plerique quae delicta reprehenderis malevolentia et | 5 |
| invidia dicta putant, ubi de magna virtute atque gloria | |
| bonorum memores, quae sibi quisque facilia factu putat, | |
| aequo animo accipit, supra ea veluti ficta pro falsis | |
| ducit. | |
| Sed ego adulescentulus initio, sicuti plerique, studio | 3.1 |
| ad rem publicam latus sum, ibique mihi multa advorsa | |
| fuere. nam pro pudore, pro abstinentia, pro virtute | |
| audacia largitio avaritia vigebant. quae tametsi animus | 4.1 |
| aspernabatur insolens malarum artium, tamen inter | |
| tanta vitia inbecilla aetas ambitione conrupta tenebatur; | |
| ac me, quom ab relicuorum malis moribus dissentirem, | 5.1 |
| nihilo minus honoris cupido eadem quae ceteros fama | |
| atque invidia vexabat. igitur ubi animus ex multis | 4.1.1 |
| miseriis atque periculis requievit et mihi relicuam | |
| aetatem a re publica procul habendam decrevi, non fuit | |
| consilium socordia atque desidia bonum otium con- | |
| terere, neque vero agrum colundo aut venando, ser- | 5 |
| vilibus officiis, intentum aetatem agere; sed a quo | 2.1 |
| incepto studioque me ambitio mala detinuerat, eodem | |
| regressus statui res gestas populi Romani carptim, ut | |
| quaeque memoria digna videbantur, perscribere, eo | |
| magis quod mihi a spe metu partibus rei publicae | 5 |
| animus liber erat. |