Igitur Marius cum aliquanto maiore numero, quam 86.4.1
decretum erat, in Africam profectus paucis diebus Uti-
cam advehitur. exercitus ei traditur a P. Rutilio legato; 5.1
nam Metellus conspectum Mari fugerat, ne videret ea,
quae audita animus tolerare nequiverat. sed consul ex- 87.1.1
pletis legionibus cohortibusque auxiliariis in agrum
fertilem et praeda onustum proficiscitur, omnia ibi capta
militibus donat; dein castella et oppida natura et viris
parum munita adgreditur, proelia multa, ceterum levia, 5
alia aliis locis facere. interim novi milites sine metu 2.1
pugnae adesse, videre fugientis capi aut occidi, fortissu-
mum quemque tutissumum, armis libertatem patriam
parentisque et alia omnia tegi, gloriam atque divitias
quaeri. sic brevi spatio novi veteresque coaluere, et vir- 3.1
tus omnium aequalis facta.
  At reges, ubi de adventu Mari cognoverunt, divorsi in 4.1
locos difficilis abeunt. ita Iugurthae placuerat, speranti
mox effusos hostis invadi posse, Romanos sicuti pleros-
que remoto metu laxius licentiusque futuros.
  Metellus interea Romam profectus contra spem suam 88.1.1
laetissumis animis accipitur, plebi patribusque, post-
quam invidia decesserat, iuxta carus.
  Sed Marius inpigre prudenterque suorum et hostium 2.1
res pariter adtendere: cognoscere, quid boni utrisque
aut contra esset, explorare itinera regum, consilia et in-
sidias eorum antevenire, nihil apud se remissum neque
apud illos tutum pati. itaque et Gaetulos et Iugurtham 3.1
ex sociis nostris praedas agentis saepe adgressus in
itinere fuderat ipsumque regem haud procul ab oppido
Cirta armis exuerat. quae postquam gloriosa modo ne- 4.1
que belli patrandi cognovit, statuit urbis, quae viris
aut loco pro hostibus et advorsum se opportunissumae
erant, singulas circumvenire: ita Iugurtham aut praesi-
diis nudatum <iri>, si ea pateretur, aut proelio certatu- 5
rum. nam Bocchus nuntios ad eum saepe miserat: velle 5.1
populi Romani amicitiam; ne quid ab se hostile timeret.
id simulaveritne, quo inprovisus gravior adcideret, an 6.1
mobilitate ingeni pacem atque bellum mutare solitus,
parum exploratum est. sed consul, uti statuerat, oppida 89.1.1
castellaque munita adire, partim vi, alia metu aut prae-
mia ostentando avortere ab hostibus. ac primo medio- 2.1
cria gerebat, existumans Iugurtham ob suos tutandos in
manus venturum. sed ubi illum procul abesse et aliis 3.1
negotiis intentum accepit, maiora et magis aspera ad-
gredi tempus visum est.