EPISTVLA MITHRIDATIS
|
|
Codex Vaticanus 3864
|
|
'Rex Mithridates regi Arsaci salutem. Omnes, qui se-
|
Mithr.1
|
cundis rebus suis ad belli societatem orantur, conside-
|
|
rare debent, liceatne tum pacem agere, dein, quod quae-
|
|
situr, satisne pium tutum gloriosum an indecorum sit.
|
|
tibi si perpetua pace frui licet, nisi hostes opportuni et
|
5
|
scelestissumi, egregia fama, si Romanos oppresseris, fu-
|
|
tura est, neque petere audeam societatem et frustra mala
|
|
mea cum bonis tuis misceri sperem. atque ea, quae te
|
|
morari posse videntur, ira in Tigranem recentis belli et
|
|
meae res parum prosperae, si vera existumare voles,
|
10
|
maxume hortabuntur. ille enim obnoxius qualem tu voles
|
|
societatem accipiet; mihi fortuna multis rebus ereptis
|
|
usum dedit bene suadendi et, quod florentibus optabile
|
|
est, ego non validissumus praebeo exemplum, quo rec-
|
|
tius tua conponas.
|
15
|
Namque Romanis cum nationibus populis regibus
|
|
cunctis una et ea vetus causa bellandi est: cupido pro-
|
|
funda imperi et divitiarum. qua primo cum rege Mace-
|
|
donum Philippo bellum sumpsere, dum a Carthaginien-
|
|
sibus premebantur, amicitiam simulantes. ei subvenien-
|
20
|
tem Antiochum concessione Asiae per dolum avortere,
|
|
ac mox fracto Philippo Antiochus omni cis Taurum agro
|
|
et decem milibus talentorum spoliatus est. Persen deinde,
|
|
Philippi filium, post multa et varia certamina apud Sa-
|
|
mothracas deos acceptum in fidem callidi et repertores
|
25
|
perfidiae, quia pacto vitam dederant, insomniis occidere.
|
|
Eumen<en>, quoius amicitiam gloriose ostentant, initio
|
|
prodidere Antiocho pacis mercedem; post, habitum cu-
|
|
stodiae agri captivi, sumptibus et contumeliis ex rege
|
|
miserrumum servorum effecere, simulatoque inpio te-
|
30
|
stamento filium eius Aristonicum, quia patrium regnum
|
|
petiverat, hostium more per triumphum duxere; Asia ab
|
|
ipsis obsessa est. postremo Bithyniam Nicomede mortuo
|
|
diripuere, quom filius Nysa, quam reginam appellaverat,
|
|
genitus haud dubie esset.
|
35
|
Nam quid ego me appellem? quem diiunctum undique
|
|
regnis et tetrarchiis ab imperio eorum, quia fama erat
|
|
divitem neque serviturum esse, per Nicomedem bello la-
|
|
cessiverunt, sceleris eorum haud ignarum et ea, quae
|
|
adcidere, testatum antea Cretensis, solos omnium liberos
|
40
|
ea tempestate, et regem Ptolemaeum. atque ego ultus
|
|
iniurias Nicomedem Bithynia expuli Asiamque, spolium
|
|
regis Antiochi, recepi et Graeciae dempsi grave servi-
|
|
tium. incepta mea postremus servorum Archelaus exer-
|
|
citu prodito inpedivit. illique, quos ignavia aut prava
|
45
|
calliditas, ut meis laboribus tuti essent, armis abstinuit,
|
|
acerbissumas poenas solvunt, Ptolemaeus pretio in dies
|
|
bellum prolatans, Cretenses inpugnati semel iam neque
|
|
finem nisi excidio habitur<i>. equidem quom mihi ob ip-
|
|
sorum interna mala dilata proelia magis quam pacem
|
50
|
datam intellegerem, abnuente Tigrane, qui mea dicta
|
|
sero probat, te remoto procul, omnibus aliis obnoxiis,
|
|
rursus tamen bellum coepi, Marcumque Cottam, Roma-
|
|
num ducem, apud Calchedona terra fudi, mari exui classe
|
|
pulcherruma. apud Cyzicum magno cum exercitu in ob-
|
55
|
sidio moranti frumentum defuit, nullo circum adnitente;
|
|
simul hiems mari prohibebat. ita sine vi hostium regredi
|
|
conatus in patrium regnum naufragiis apud Parium et
|
|
Heracleam militum optumos cum classibus amisi. re-
|
|
stituto deinde apud Caberam exercitu et variis inter me
|
60
|
atque Lucullum proeliis inopia rursus ambos incessit.
|
|
illi suberat regnum Ariobarzanis bello intactum, ego
|
|
vastis circum omnibus locis in Armeniam concessi. se-
|
|
cutique Romani non me, sed morem suom omnia regna
|
|
subvortundi, quia multitudinem artis locis pugna prohi-
|
65
|
buere, inprudentiam Tigranis pro victoria ostentant.
|
|
Nunc quaeso considera, nobis oppressis utrum firmio-
|
|
rem te ad resistundum an finem belli futurum putes? scio
|
|
equidem tibi magnas opes virorum, armorum et auri
|
|
esse; et ea re a nobis ad societatem, ab illis ad praedam
|
70
|
peteris. ceterum consilium est. Tigranis regno integro
|
|
meis militibus <belli prudentibus> procul ab domo [parvo
|
|
labore] per nostra corpora bellum conficere, quo[m] ne-
|
|
que vincere neque vinci sine tuo periculo possumus. an
|
|
ignoras Romanos, postquam ad occidentem pergentibus
|
75
|
finem Oceanus fecit, arma huc convortisse? neque quic-
|
|
quam a principio nisi raptum habere, domum coniuges
|
|
agros imperium? convenas olim sine patria parentibus,
|
|
peste conditos orbis terrarum; quibus non humana ulla
|
|
neque divina obstant, quin socios amicos, procul iuxta
|
80
|
sitos, inopes potentisque trahant excindant, omniaque
|
|
non serva et maxume regna hostilia ducant? namque
|
|
pauci libertatem, pars magna iustos dominos volunt; nos
|
|
suspecti sumus aemuli et in tempore vindices adfuturi.
|
|
tu vero, quoi Seleucea, maxuma urbium, regnumque
|
85
|
Persidis inclutis divitiis est, quid ab illis nisi dolum in
|
|
praesens et postea bellum expectas? Romani arma in
|
|
omnis habent, acerruma in eos, quibus victis spolia ma-
|
|
xuma sunt; audendo et fallundo et bella ex bellis serundo
|
|
magni facti: per hunc morem extinguent omnia aut occi-
|
90
|
dent . . . . quod haud difficile est. si tu Mesopotamia, nos
|
|
Armenia circumgredimur exercitum sine frumento, sine
|
|
auxiliis, fortuna aut nostris vitiis adhuc incolumem. te-
|
|
que illa fama sequetur, auxilio profectum magnis regibus
|
|
latrones gentium oppressisse. quod uti facias, moneo hor-
|
95
|
torque, neu malis pernicie nostra tuam prolatare quam
|
|
societate victor fieri.'
|
|