BUCOLICA
I
[Corydon, Ornytus]
Corydon Nondum Solis equos declinis mitigat aestas, 1.1
quamvis et madidis incumbant prela racemis
et spument rauco ferventia musta susurro.
cernis ut ecce pater quas tradidit, Ornyte, vaccae
molle sub hirsuta latus explicuere genista? 5
nos quoque vicinis cur non succedimus umbris?
torrida cur solo defendimus ora galero?
Ornytus Hoc potius, frater Corydon, nemus, antra petamus
ista patris Fauni, graciles ubi pinea denset
silva comas rapidoque caput levat obvia soli, 10
bullantes ubi fagus aquas radice sub ipsa
protegit et ramis errantibus implicat umbras.
Corydon Quo me cumque vocas, sequor, Ornyte; nam mea Leuce,
dum negat amplexus nocturnaque gaudia nobis,
pervia cornigeri fecit sacraria Fauni. 15
prome igitur calamos et si qua recondita servas;
nec tibi defuerit mea fistula, quam mihi nuper
matura docilis compegit arundine Ladon.
Ornytus Et iam captatae pariter successimus umbrae.
sed quaenam sacra descripta est pagina fago, 20
quam modo nescio quis properanti falce notavit?
aspicis ut virides etiam nunc littera rimas
servet et arenti nondum se laxet hiatu?
Corydon Ornyte, fer propius tua lumina: tu potes alto
cortice descriptos citius percurrere versus; 25
nam tibi longa satis pater internodia largus
procerumque dedit mater non invida corpus.
Ornytus Non pastor, non haec triviali more viator,
sed deus ipse canit: nihil armentale resultat,
nec montana sacros distinguunt iubila versus. 30
Corydon Mira refers; sed rumpe moras oculoque sequaci
quam primum nobis divinum perlege carmen.
Ornytus 'Qui iuga, qui silvas tueor, satus aethere Faunus,
haec populis ventura cano: iuvat arbore sacra
laeta patefactis incidere carmina fatis. 35
vos o praecipue nemorum gaudete coloni,
vos populi gaudete mei: licet omne vagetur
securo custode pecus nocturnaque pastor
claudere fraxinea nolit praesaepia crate,
non tamen insidias praedator ovilibus ullas 40
afferet aut laxis abiget iumenta capistris.
aurea secura cum pace renascitur aetas
et redit ad terras tandem squalore situque
alma Themis posito iuvenemque beata sequuntur
saecula, maternis causam qui vicit Iulis. 45
dum populos deus ipse reget, dabit impia victas
post tergum Bellona manus spoliataque telis
in sua vesanos torquebit viscera morsus
et modo quae toto civilia distulit orbe,
secum bella geret: nullos iam Roma Philippos 50
deflebit, nullos ducet captiva triumphos;
omnia Tartareo subigentur carcere bella
inmergentque caput tenebris lucemque timebunt.
candida Pax aderit, nec solum candida vultu,
qualis saepe fuit, quae libera Marte professo, 55
quae domito procul hoste, tamen grassantibus armis
publica diffudit tacito discordia ferro:
omne procul vitium simulatae cedere pacis
iussit et insanos Clementia contudit enses.
nulla catenati feralis pompa senatus 60
carnificum lassabit opus, nec carcere pleno
infelix raros numerabit curia patres.
plena quies aderit, quae stricti nescia ferri
altera Saturni referet Latialia regna,
altera regna Numae, qui primus ovantia caede 65
agmina, Romuleis et adhuc ardentia castris,
pacis opus docuit iussitque silentibus armis
inter sacra tubas, non inter bella, sonare.
iam nec adumbrati faciem mercatus honoris
nec vacuos tacitus fasces et inane tribunal 70
accipiet consul; sed legibus omne reductis
ius aderit moremque fori vultumque priorem
reddet et afflictum melior deus auferet aevum.
exsultet quaecumque Notum gens ima iacentem
erectumve colit Boream, quaecumque vel ortu 75
vel patet occasu mediove sub aethere fervit.
cernitis ut puro nox iam vicesima caelo
fulgeat et placida radiantem luce cometem
proferat? ut liquidum niteat sine vulnere sidus?
numquid utrumque polum, sicut solet, igne cruento 80
spargit et ardenti scintillat sanguine lampas?
at quondam non talis erat, cum Caesare rapto
indixit miseris fatalia civibus arma.
scilicet ipse deus Romanae pondera molis
fortibus excipiet sic inconcussa lacertis, 85
ut neque translati sonitu fragor intonet orbis
nec prius ex meritis defunctos Roma penates
censeat, occasus nisi cum respexerit ortus'.
Corydon Ornyte, iam dudum velut ipso numine plenum
me quatit et mixtus subit inter gaudia terror. 90
sed bona facundi veneremur numina Fauni.
Ornytus Carmina, quae nobis deus obtulit ipse canenda,
dicamus teretique sonum modulemur avena:
forsitan Augustas feret haec Meliboeus ad aures.