IV
|
|
[Meliboeus, Corydon, Amyntas]
|
|
Meliboeus Quid tacitus, Corydon, vultuque subinde minaci
|
4.1
|
quidve sub hac platano, quam garrulus astrepit umor,
|
|
insueta statione sedes? iuvat umida forsan
|
|
ripa levatque diem vicini spiritus amnis?
|
|
Corydon Carmina iam dudum, non quae nemorale resultent,
|
5
|
volvimus, o Meliboee; sed haec, quibus aurea possint
|
|
saecula cantari, quibus et deus ipse canatur,
|
|
qui populos urbesque regit pacemque togatam.
|
|
Meliboeus Dulce quidem resonas, nec te diversus Apollo
|
|
despicit, o iuvenis, sed magnae numina Romae
|
10
|
non ita cantari debent, ut ovile Menalcae.
|
|
Corydon Quidquid id est, silvestre licet videatur acutis
|
|
auribus et nostro tantum memorabile pago,
|
|
nunc mea rusticitas, si non valet arte polita
|
|
carminis, at certe valeat pietate probari.
|
15
|
rupe sub hac, eadem quam maxima pinus obumbrat,
|
|
haec eadem nobis frater meditatur Amyntas,
|
|
quem vicina meis natalibus admovet aetas.
|
|
Meliboeus Iam puerum calamos et odorae vincula cerae
|
|
iungere non cohibes, levibus quem saepe cicutis
|
20
|
ludere conantem vetuisti fronte paterna?
|
|
dicentem, Corydon, te non semel ista notavi:
|
|
'frange, puer, calamos et inanes desere Musas;
|
|
i, potius glandes rubicundaque collige corna,
|
|
duc ad mulctra greges et lac venale per urbem
|
25
|
non tacitus porta. quid enim tibi fistula reddet,
|
|
quo tutere famem? certe mea carmina nemo
|
|
praeter ab his scopulis ventosa remurmurat echo'.
|
|
Corydon Haec ego, confiteor, dixi, Meliboee, sed olim:
|
|
non eadem nobis sunt tempora, non deus idem.
|
30
|
spes magis arridet: certe ne fraga rubosque
|
|
colligerem viridique famem solarer hibisco,
|
|
tu facis et tua nos alit indulgentia farre;
|
|
tu nostras miseratus opes docilemque iuventam
|
|
hiberna prohibes ieiunia solvere fago.
|
35
|
ecce nihil querulum per te, Meliboee, sonamus;
|
|
per te secura saturi recubamus in umbra
|
|
et fruimur silvis Amaryllidos, ultima nuper
|
|
litora, terrarum, nisi tu, Meliboee, fuisses,
|
|
ultima visuri, trucibusque obnoxia Mauris
|
40
|
pascua Geryonis, liquidis ubi cursibus ingens
|
|
dicitur occiduas impellere Baetis harenas.
|
|
scilicet extremo nunc vilis in orbe iacerem,
|
|
a dolor! et pecudes inter conductus Hiberas
|
|
irrita septena modularer sibila canna;
|
45
|
nec quisquam nostras inter dumeta Camenas
|
|
respiceret; non ipse daret mihi forsitan aurem,
|
|
ipse deus vacuam longeque sonantia vota
|
|
scilicet extremo non exaudiret in orbe.
|
|
sed nisi forte tuas melior sonus advocat aures
|
50
|
et nostris aliena magis tibi carmina rident,
|
|
vis, hodierna tua subigatur pagina lima?
|
|
nam tibi non tantum venturos dicere ventos
|
|
agricolis qualemque ferat sol aureus ortum
|
|
attribuere dei, sed dulcia carmina saepe
|
55
|
concinis, et modo te Baccheis Musa corymbis
|
|
munerat et lauro modo pulcher obumbrat Apollo.
|
|
quod si tu faveas trepido mihi, forsitan illos
|
|
experiar calamos, here quos mihi doctus Iollas
|
|
donavit dixitque: 'truces haec fistula tauros
|
60
|
conciliat nostroque sonat dulcissima Fauno.
|
|
Tityrus hanc habuit, cecinit qui primus in istis
|
|
montibus Hyblaea modulabile carmen avena'.
|
|
Meliboeus Magna petis, Corydon, si Tityrus esse laboras.
|
|
ille fuit vates sacer et qui posset avena
|
65
|
praesonuisse chelyn, blandae cui saepe canenti
|
|
adlusere ferae, cui substitit advena quercus.
|
|
quem modo cantantem rutilo spargebat acantho
|
|
Nais et implicitos comebat pectine crines.
|
|
Corydon Est, fateor, Meliboee, deus: sed nec mihi Phoebus
|
70
|
forsitan abnuerit; tu tantum commodus audi:
|
|
scimus enim, quam te non aspernetur Apollo.
|
|
Meliboeus Incipe, nam faveo; sed prospice, ne tibi forte
|
|
tinnula tam fragili respiret fistula buxo,
|
|
quam resonare solet, si quando laudat Alexin.
|
75
|
hos potius, magis hos calamos sectare, canales
|
|
exprime, qui dignas cecinerunt consule silvas.
|
|
incipe, ne dubita. venit en et frater Amyntas:
|
|
cantibus iste tuis alterno succinet ore.
|
|
ducite, nec mora sit, vicibusque reducite carmen;
|
80
|
tuque prior, Corydon, tu proximus ibis, Amynta.
|
|
Corydon Ab Iove principium, si quis canit aethera, sumat,
|
|
si quis Atlantiaci pondus molitur Olympi:
|
|
at mihi, qui nostras praesenti numine terras
|
|
perpetuamque regit iuvenili robore pacem,
|
85
|
laetus et augusto felix arrideat ore.
|
|
Amyntas Me quoque facundo comitatus Apolline Caesar
|
|
respiciat, montes neu dedignetur adire,
|
|
quos et Phoebus amat, quos Iuppiter ipse tuetur:
|
|
in quibus Augustos visurae saepe triumphos
|
90
|
laurus fructificant vicinaque nascitur arbos.
|
|
Corydon Ipse polos etiam qui temperat igne geluque,
|
|
Iuppiter ipse parens, cui tu iam proximus, ecce,
|
|
Caesar, abes, posito paulisper fulmine saepe
|
|
Cresia rura petit viridique reclinis in antro
|
95
|
carmina Dictaeis audit Curetica silvis.
|
|
(amyntas) * * *
|
96a
|
* * *
|
|
* * *
|
|
* * *
|
|
* * *
|
|
Corydon Aspicis, ut virides audito Caesare silvae
|
97
|
conticeant? memini, quamvis urgente procella
|
|
sic nemus immotis subito requiescere ramis,
|
|
et dixi: 'deus hinc, certe deus expulit Euros'.
|
100
|
nec mora; Parrhasiae solverunt sibila cannae.
|
|
Amyntas Aspicis, ut teneros subitus vigor excitet agnos?
|
|
utque superfuso magis ubera lacte graventur
|
|
et nuper tonsis exundent vellera fetis?
|
|
hoc ego iam, memini, semel hac in valle notavi
|
105
|
et venisse Palen pecoris dixisse magistros.
|
|
Corydon Scilicet omnis eum tellus, gens omnis adorat,
|
|
diligiturque deis, quem sic taciturna verentur
|
|
arbuta, cuius iners audito nomine tellus
|
|
incaluit floremque dedit; cui silva vocato
|
110
|
densat odore comas, stupefacta regerminat arbos.
|
|
Amyntas Illius ut primum senserunt numina terrae,
|
|
coepit et uberior, sulcis fallentibus olim,
|
|
luxuriare seges tandemque legumina plenis
|
|
vix resonant siliquis; nec praefocata malignum
|
115
|
messis habet lolium nec inertibus albet avenis.
|
|
Corydon Numine Caesareo securior ipse Lycaeus
|
132
|
Pan recolit silvas et amoena Faunus in umbra
|
|
securus recubat placidoque in fonte lavatur
|
|
Nais et humanum non calcatura cruorem
|
135
|
per iuga siccato velox pede currit Oreas.
|
|
Amyntas Iam neque damnatos metuit iactare ligones
|
117
|
fossor et invento, si fors dedit, utitur auro;
|
|
nec timet, ut nuper, dum iugera versat arator,
|
|
ne sonet offenso contraria vomere massa,
|
120
|
iamque palam presso magis et magis instat aratro.
|
|
Corydon Ille dat, ut primas Cereri dare cultor aristas
|
|
possit et intacto Bromium perfundere vino,
|
|
ut nudus ruptas saliat calcator in uvas
|
|
utque bono plaudat paganica turba magistro,
|
125
|
qui facit egregios ad pervia compita ludos.
|
|
Amyntas Ille meis pacem dat montibus: ecce per illum,
|
|
seu cantare iuvat seu ter pede lenta ferire
|
|
gramina, nullus obest: licet et cantare choreis
|
|
et cantus viridante licet mihi condere libro,
|
130
|
turbida nec calamos iam surdant classica nostros.
|
|
Corydon Di, precor, hunc iuvenem, quem vos (neque fallor) ab ipso
|
137
|
aethere misistis, post longa reducite vitae
|
|
tempora vel potius mortale resolvite pensum
|
|
et date perpetuo caelestia fila metallo:
|
140
|
sit deus et nolit pensare palatia caelo!
|
|
Amyntas Tu quoque mutata seu Iuppiter ipse figura,
|
|
Caesar, ades seu quis superum sub imagine falsa
|
|
mortalique lates (es enim deus); hunc, precor, orbem,
|
|
hos, precor, aeternum populos rege! sit tibi caeli
|
145
|
vilis amor coeptamque, pater, ne desere pacem!
|
|
Meliboeus Rustica credebam nemorales carmina vobis
|
|
concessisse deas et obesis auribus apta;
|
|
verum, quae paribus modo concinuistis avenis,
|
|
tam liquidum, tam dulce canunt, ut non ego malim
|
150
|
quod Peligna solent examina lambere nectar.
|
|
Corydon Olim quam tereti decurrent carmina versu
|
|
* * *
|
152a
|
nunc, Meliboee, sonant, si quando montibus istis
|
153
|
dicar habere Larem, si quando nostra videre
|
|
pascua contingat! vellit nam saepius aurem
|
155
|
invida Paupertas et dicit: 'ovilia cura!'
|
|
at tu, si qua tamen non aspernanda putabis,
|
|
fer, Meliboee, deo mea carmina: nam tibi fas est
|
|
sacra Palatini penetralia visere Phoebi.
|
|
tum mihi talis eris, qualis qui dulce sonantem
|
160
|
Tityron e silvis dominam deduxit in urbem
|
|
ostenditque deis et 'spreto' dixit 'ovili
|
|
Tityre, rura prius, sed post cantabimus arma'.
|
|
Amyntas Respiciat nostros utinam fortuna labores
|
|
pulcrior et meritae faveat deus ipse iuventae!
|
165
|
nos tamen interea tenerum mactabimus haedum
|
|
et pariter subitae peragemus fercula cenae.
|
|
Meliboeus Nunc ad flumen oves deducite: iam fremit aestas,
|
|
iam sol contractas pedibus magis admovet umbras.
|
|