De situ horti
|
|
Locum autem prius eligi conueniet, si permittit agri
|
11.3.8.3
|
situs, iuxta uillam praecipue pinguem quique adueniente
|
|
riuo uel, si non sit fluens aqua, fonte puteali possit rigari.
|
5
|
sed ut certam perennitatis puteus habeat fidem, tum demum
|
|
effodiendus est, cum sol ultimas partes Virginis obtinebit,
|
|
id est mense Septembri ante aequinoctium autumnale, si-
|
|
quidem maxime explorantur uires fontium, cum ex longa
|
|
siccitate aestatis terra caret umore pluuiatili. prouidendum
|
9.1
|
est autem, ne hortus areae subiaceat neue per trituram
|
|
uenti possint paleas aut puluerem in eum perferre; nam
|
|
utraque sunt holeribus inimica. mox ordinandi pastinandi-
|
|
que soli duo sunt tempora, quoniam duae quoque holerum
|
5
|
sationes; nam et autumno et uere plurima seruntur, melius
|
|
tamen uere riguis locis, quoniam et nascentis anni clemen-
|
|
tia excipit prodeuntia semina et sitis aestatis restinguitur
|
|
fontibus. at ubi loci natura neque manu inlatam neque
|
10.1
|
suae spontis aquam ministrari patitur, nullum quidem aliud
|
|
auxilium est quam hiemales pluuiae. potest tamen etiam
|
|
in siccissimis locis opus custodiri, si depressius pastinetur
|
|
solum, eiusque abunde est gradum effodere tribus pedibus,
|
5
|
ut in quattuor consurgat regestum. at ubi copia est rigandi,
|
11.1
|
satis erit non alto bipalio, id est minus quam duos pedes
|
|
ferramento nouale conuerti. sed curabimus, ut ager, quem
|
|
uere conseri oportet, autumno circa Kalendas Nouembres
|
|
pastinetur; quem deinde uelimus autumno instruere, mense
|
5
|
Maio conuertamus, ut aut hiemis frigoribus aut aestiuis
|
|
solibus et gleba soluatur et radices herbarum necentur.
|
|
nec multo ante stercorare debebimus, sed cum sationis
|
|
adpropinquabit tempus, ante quintum diem exherbandus
|
|
erit locus stercorandusque et ita diligenter fossione iteran-
|
10
|
dus, ut fimo terra conmisceatur. optimum uero stercus
|
12.1
|
est ad hunc usum asini, quia minimum herbarum creat,
|
|
proximum uel armenti uel ouium, si sit anno maceratum;
|
|
nam quod homines faciunt, quamuis habeatur excellentis-
|
|
simum, non tamen necesse est adhibere, nisi aut nudae
|
5
|
glareae aut sine ullo robore solutissimae harenae, cum maior
|
|
scilicet uis alimenti desideratur. igitur solum, quod con-
|
13.1
|
serere uere destinauerimus, post autumnum patiemur effos-
|
|
sum iacere brumae frigoribus et pruinis inurendum; quippe
|
|
e contrario sicut calor aestatis ita uis frigoris excoquit
|
|
terram fermentatamque soluit. quare peracta bruma tum
|
5
|
demum stercus inicietur, et circa Idus Ianuarias humus
|
|
refossa in areas diuiditur; quae tamen sic informandae sunt,
|
|
ut facile runcantium manus ad dimidiam partem latitudinis
|
|
earum perueniant, ne, qui prosequuntur herbas, semina pro-
|
|
culcare cogantur, sed potius per semitas ingrediantur et
|
10
|
alterna uice dimidias areas eruncent.
|
|
Haec, ante sationem quae facienda sunt, dixisse abunde
|
14.1
|
est; nunc quid quoque tempore uel colendum uel serendum
|
|
sit, praecipiamus, et primum de his generibus loquendum
|
|
est, quae possunt duobus seri temporibus, id est autumno
|
|
et uere. sunt autem semina brassicae et lactucae, cinarae,
|
5
|
erucae, nasturcii, coriandri, caerefolii, anethi, pastinacae,
|
|
siseris, papaueris; haec enim uel circa Kalendas Septembres
|
|
uel melius ante Kalendas Martias Februario seruntur. locis
|
15.1
|
uero siccis aut tepidis, qualia sunt Calabriae et Apuliae
|
|
maritima, possunt circa Idus Ianuarias terrae conmitti.
|
|
rursus quae tantum autumno conseri debent, si tamen uel
|
|
maritimum uel apricum agrum incolimus, haec fere sunt:
|
5
|
alium, cepae capitula, ulpicum, sinape. sed iam potius, quo
|
|
quidque tempore terrae mandari plerumque conueniat, per
|
|
menses digeramus.
|
|
Ergo post Kalendas Ianuarias confestim recte ponetur
|
16.1
|
lepidium. mense autem Februario uel planta uel semine
|
|
ruta atque asparagus et iterum cepae semen et porri; nec
|
|
minus si uernum et aestiuum fructum uoles habere, syriacae
|
|
radicis et rapae napique semina obrues. nam alii et ulpici
|
5
|
ultima est huius temporis positio. at circa Kalendas Mar-
|
17.1
|
tias locis apricis licet porrum, si iam ingranduit, transferre;
|
|
item panacem ultima parte Martii mensis. deinde circa
|
|
Kalendas Apriles aeque porrum atque inulam et serotinam
|
|
plantam rutae. item ut maturius enascatur, cucumis, cucur-
|
5
|
bita, capparis serenda est. nam semen betae, cum Puni-
|
|
cum malum florebit, tum demum optime seritur. porri
|
18.1
|
autem caput circa Idus Maias tolerabiliter adhuc transfertur.
|
|
post hoc nihil ingruente aestate obrui debet nisi semen
|
|
apii, si tamen rigaturus es; sic enim optime per aestum
|
|
prouenit. ceterum Augusto circa Vulcanalia tertia satio est
|
5
|
eaque optima radicis et rapae itemque napi et siseris nec
|
|
minus holeris atri.
|
|
Atque haec sunt sationum tempora. nunc de iis, quae
|
19.1
|
aliquam curam desiderant, singulis loquar, quaeque praete-
|
|
riero intellegi oportebit nullam postulare operam nisi run-
|
|
catoris; de qua semel hoc dicendum est, omni tempore
|
|
consulendum esse, ut herbae exterminentur.
|
5
|
Vlpicum, quod quidam alium Punicum uocant, Graeci
|
20.1
|
autem ἀφροσκόρδον appellant, longe maioris est incrementi
|
|
quam alium, idque circa Kalendas Octobres, antequam
|
|
deponatur, ex uno capite in plura diuidetur. habet enim
|
|
uelut alium plures cohaerentis spicas, eaeque cum sint di-
|
5
|
uisae, liratim seri debent, ut in puluinis positae minus in-
|
21.1
|
festentur hiemis aquis. est autem lira similis ei porcae,
|
|
quam in sationibus campestribus rustici faciunt, ut uliginem
|
|
uitent; sed haec in hortis minor est facienda, et per sum-
|
|
mam partem eius, id est in dorso inter palmaria spatia,
|
5
|
spicae ulpici uel alii (nam id quoque similiter conseritur)
|
|
disponendae sunt. sulci lirarum inter se distent semipedali
|
|
spatio. deinde cum ternas fibras emiserunt spicae, sarian-
|
|
tur. nam quo saepius id factum est, maius semina capiunt
|
|
incrementum. deinde ante quam caulem faciant, omnem
|
10
|
uiridem superficiem intorquere et in terram prosternere con-
|
|
ueniet, quo uastiora capita fiant. regionibus autem pruinosis
|
22.1
|
neutrum horum per autumnum seri debet, nam brumali
|
|
tempore corrumpuntur; quod fere mense Ianuario mitescit,
|
|
et idcirco frigidis locis tempus optimum est alium uel ul-
|
|
picum ponendi circa Idus praedicti mensis. sed quandoque
|
5
|
uel conseremus uel iam matura in tabulatum reponemus,
|
|
seruabimus, ut iis horis, quibus aut obruentur aut eruentur,
|
|
luna infra terram sit. nam sic sata et rursus sic fere con-
|
|
dita existimantur neque acerrimi saporis exsistere neque
|
|
mandentium halitus inodorare. multi tamen haec ante Ka-
|
23.1
|
lendas Ianuarias mediis diebus serunt mense Decembri, si
|
|
caeli tepor et situs terrae permittit.
|
|
Brassica, cum sex foliorum erit, transferri debet, ita ut
|
|
radix eius liquido fimo prius inlita et inuoluta tribus algae
|
5
|
taeniolis pangatur. haec enim res efficit, ut in coctura cele-
|
|
rius madescat et uiridem colorem sine nitro conseruet. est
|
24.1
|
autem frigidis et pluuiis regionibus positio eius optima post
|
|
Idus Apriles; cuius depressae plantae cum tenuerint, quan-
|
|
tum holitoris ratio patitur, saepius sarta et stercorata melius
|
|
conualescit pleniorisque incrementi et coliculum facit et
|
5
|
cymam. nonnulli hanc eandem locis apricioribus a Kalendis
|
|
Martiis deponunt; sed maior pars eius in cymam prosilit nec
|
|
postea hibernum caulem amplum facit, cum est semel de-
|
|
secta. possis autem uel maximos caules bis transferre, idque
|
|
si facias, plus seminis et maioris incrementi praebere dicuntur.
|
10
|
Lactuca totidem foliorum quot brassica transferri debet.
|
25.1
|
locis quidem apricis et maritimis optime autumno ponitur,
|
|
mediterraneis et frigidis contra; hieme non aeque commode
|
|
dispangitur. sed et huius quoque radix fimo liniri debet
|
|
maioremque copiam desiderat aquae, si quo tenerioris folii.
|
5
|
sunt autem conplura lactucae genera, quae suo quidque
|
26.1
|
tempore seri oportet. eorum, quae fusci est uel purpurei aut
|
|
etiam uiridis coloris et crispi folii, uti Caeciliana, mense
|
|
Ianuario recte differtur, at Cappadocia, quae pallido et
|
|
pexo densoque folio uiret, mense Februario; quae deinde
|
5
|
candida est et crispissimi folii, ut in prouincia Baetica est
|
|
finibus Gaditani municipii, mense Martio recte pangitur.
|
|
est et Cyprii generis ex albo rubicunda, leui et tenerrimo
|
27.1
|
folio, quae usque in Idus Octobres commode disponitur.
|
|
fere tamen aprico caeli statu, quibus locis aquarum copia
|
|
est, pene toto anno lactuca seri potest. quae quo tardius
|
|
caulem faciat, cum aliquod incrementum habuerit, exiguam
|
5
|
testam media parte accipiat; eo quasi onere coercita in
|
|
latitudinem se diffundit. eadem est ratio etiam intubi, nisi
|
|
quod hiemem magis sustinet ideoque uel frigidis regionibus
|
|
primo autumno seri potest.
|
|
Cinarae subolem melius per autumni aequinoctium
|
28.1
|
disponemus; semen commodius circa Kalendas Martias
|
|
seremus, eiusque plantam ante Kalendas Nouembres de-
|
|
primemus et multo cinere stercorabimus. id enim genus
|
|
stercoris huic holeri uidetur aptissimum.
|
5
|
Sinape atque coriandrum nec minus eruca et ocimum
|
29.1
|
ita, uti sata sunt, sua sede inmota permanent, neque est
|
|
eorum cultus alius, quam ut stercorata runcentur. possunt
|
|
autem non solum autumno, sed et uere conseri. plantae
|
|
quoque sinapis prima hieme translatae plus cymae uere
|
5
|
adferunt.
|
|
Panax utroque tempore leui et subacta terra rarissime
|
|
disseritur, quo maius incrementum capiat; melior tamen
|
|
eius uerna satio est.
|
|
Porrum si sectiuum facere uelis, densius satum prae-
|
30.1
|
ceperunt priores relinqui et ita, cum increuerit, secari. sed
|
|
nos docuit usus longe melius fieri, si differas et eodem
|
|
more quo capitatum modicis spatiis, id est inter quaternos
|
|
digitos, depangas et, cum conualuerit, deseces. in eo autem,
|
31.1
|
quod magni capitis efficere uoles, seruandum est, ut ante
|
|
quam translatum deponas, omnis radiculas amputes et fibra-
|
|
rum summas partes intondeas; tum testulae uel conchae
|
|
quasi sedes singulis subiectae seminibus adobruuntur, ut
|
5
|
fiant capita latioris incrementi. cultus autem porri capitati
|
32.1
|
adsidua sartio et stercoratio est, nec aliud tamen sectiui, nisi
|
|
quod totiens rigari et stercorari saririque debet, quotiens
|
|
demetitur. semen eius locis calidis mense Ianuario, frigidis
|
|
Februario seritur; cuius incrementum quo maius fiat, raris
|
5
|
linteolis conplura grana inligantur atque ita obruuntur.
|
|
enatum autem differri debet in iis locis, quibus aqua sub-
|
|
ministrari non potest, circa aequinoctium autumni; at qui-
|
|
bus possis umorem praebere, mense Maio recte transferuntur.
|
|
Apium quoque possis plantis serere nec minus semine,
|
33.1
|
sed praecipue aqua laetatur et ideo secundum fontem com-
|
|
modissime ponitur. quod si quis id uelit lati folii facere,
|
|
quantum seminis possint tres digiti conprehendere, raro
|
|
linteolo inliget et ita in areolas dispositum liget. uel si
|
5
|
crispae frondis id fieri maluerit, semen eius inditum pilae
|
|
et saligneo palo pinsitum expoliatumque similiter linteolis
|
|
ligatum obruat. potest etiam citra hanc operam fieri cris-
|
34.1
|
pum qualitercunque satum, si, cum est natum, incrementum
|
|
eius superuoluto cylindro coërceas. satio eius est optima
|
|
post Idus Maias usque in solstitium; nam teporem desiderat.
|
|
Fere etiam his diebus ocima seruntur, quorum cum
|
5
|
semen obrutum est, diligenter inculcatur pauicula uel cy-
|
|
lindro. nam si terram suspensam relinquas, plerumque
|
|
corrumpitur.
|
|
Pastinaca et siser atque inula conualescunt alte pasti-
|
35.1
|
nato et stercorato loco, sed quam rarissime ponenda sunt,
|
|
ut maiora capiant incrementa. inulam uero interuallo trium
|
|
pedum seri conuenit, quoniam uastos facit frutices et radi-
|
|
cibus ut oculus harundinis serpit. nec est alius cultus
|
5
|
horum omnium, nisi ut sartionibus herbae tollantur. com-
|
|
modissime autem deponentur prima parte Septembris uel
|
|
ultima Augusti parte.
|
|
Atrum holus, quod Graecorum quidam uocant πετρο-
|
36.1
|
σέλινον, nonnulli σμύρναιον, pastinato loco semine debet
|
|
conseri, maxime iuxta maceriam, quoniam et umbra gaudet
|
|
et qualicunque conualescit loco; idque cum semel seueris, si
|
|
non totum radicitus tollas, sed alternos frutices in semen
|
5
|
submittas, aeuo manet paruamque sartionis exigit culturam.
|
|
seritur a Vulcanalibus usque in Kalendas Septembres, sed
|
|
etiam mense Ianuario.
|
|
Menta dulcem desiderat uliginem; quam ob causam
|
37.1
|
iuxta fontem mense Martio recte ponitur. cuius si forte
|
|
semina defecerunt, licet de noualibus siluestre mentastrum
|
|
conligere atque ita inuersis cacuminibus disponere; quae
|
|
res feritatem detrahit et edomitam reddit.
|
5
|
Rutam autumno semine satam mense Martio differre
|
38.1
|
oportet in apricum et cinerem aggerare runcareque, donec
|
|
conualescat, ne herbis enecetur. sed uelata manu debet
|
|
runcari; quam nisi contexeris, perniciosa nascuntur ulcera.
|
|
si tamen per ignorantiam nuda manu runcaueris et prurigo
|
5
|
atque tumor incesserit, oleo subinde perungito. eiusdem
|
|
frutex pluribus annis manet innoxius, nisi si mulier, quae
|
|
est in menstruis, contigerit eum et ob hoc exaruerit.
|
|
Thymum et transmarina cunela et serpyllum, sicut
|
39.1
|
priore libro iam rettuli, magis aluaria curantibus quam ho-
|
|
litoribus studiose conseruntur. sed nos ea condimentorum
|
|
causa (nam sunt quibusdam esculentis aptissima) non alie-
|
|
num putamus etiam in hortis habere. locum neque pinguem
|
5
|
neque stercoratum, sed apricum desiderant, ut quae ma-
|
|
cerrimo solo per se maritimis plerumque regionibus nascan-
|
|
tur. eae res et semine et plantis circa aequinoctium uer-
|
40.1
|
num seruntur. melius tamen est thymi nouellas plantas
|
|
disponere. quae cum subacto solo depressae fuerint, ne
|
|
tarde conprehendant, aridi thymi fruticem contundi oportet
|
|
atque ita pinsito illo pridie, quam uolueris uti, aquam me-
|
5
|
dicare; quae cum sucum eius perceperit, depositis fruticibus
|
|
infunditur, donec eos recte confirmet. ceterum cunela uiua-
|
41.1
|
cior est, quam ut inpensius curanda sit.
|
|
Lepidium cum ante Kalendas Martias habueris dispo-
|
|
situm uelut porrum sectiuum demetere poteris, rarius ta-
|
|
men. nam post Kalendas Nouembres secandum non erit
|
5
|
quoniam frigoribus uiolatum emoritur; biennio tamen suffi-
|
|
ciet, si diligenter sartum et stercoratum fuerit. multis etiam
|
|
locis uiuacitatem suam usque in annos decem prorogat.
|
|
Beta florenti Punico malo semine obruitur et simul
|
42.1
|
atque quinque foliorum est, ut brassica, differtur aestate,
|
|
si riguus est locus; at si siccaneus, autumno, cum iam plu-
|
|
uiae incesserint, disponi debebit.
|
|
Chaerephyllum itemque holus atriplicis, quod Graeci
|
5
|
uocant ἀνδράφαξιν, circa Kalendas Octobres obrui oportet
|
|
non frigidissimo loco. nam si regio saeuas hiemes habet,
|
|
post Idus Februarias semina disserenda sunt suaque sede
|
|
patienda.
|
|
Papauer et anethum eandem habent conditionem sa-
|
10
|
tionis quam chaerephyllum et ἀνδράφαξις.
|
|
Satiui asparagi, quam corrudam rustici uocant, se-
|
43.1
|
mina fere biennio praeparantur. ea cum pingui et ster-
|
|
coroso loco post Idus Februarias sic obrueris, ut quantum
|
|
tres digiti seminis conprehendere queunt, singulis fossulis
|
|
deponas, fere post quadragensimum diem inter se inpli-
|
5
|
cantur et quasi unitatem faciunt; quas radiculas sic inliga-
|
|
tas atque connexas holitores sphongeas appellant. eas post
|
|
quattuor et uiginti menses in locum apricum et bene ma-
|
|
didum stercorosumque transferri conuenit. sulci autem
|
44.1
|
inter se pedali mensura distantes fiunt non amplius dodran-
|
|
talis altitudinis, in quam ita sphongiolae deprimuntur, ut
|
|
facile superposita terra germinent. sed in locis siccis par-
|
|
tibus sulcorum imis disponenda sunt semina, ut tamquam
|
5
|
in alueolis maneant. at uliginosis e contrario in summo
|
|
porcae dorso conlocanda, ne umore nimio laedantur. primo
|
45.1
|
deinde anno, cum ita consita sunt, asparagum, quem emi-
|
|
serunt, infringi oportet. nam si ab imo uellere uolueris,
|
|
uix adhuc ualidis teneris radiculis, tota sphongiola sequetur.
|
|
reliquis annis non erit decerpendus, sed radicitus uellendus.
|
5
|
nam nisi ita fiat, stirpes praefractae angunt oculos sphon-
|
|
giarum et quasi excaecant nec patiuntur asparagum emit-
|
|
tere. ceterum stilus, qui nouissime autumnali tempore
|
|
nascitur, non omnis est tollendus, sed aliqua pars eius in
|
|
semen submittenda. deinde cum spinam fecerit, electis
|
46.1
|
seminibus ipsis, scopiones ita, uti sunt, in suo loco peru-
|
|
rendi sunt et deinde sulci omnes consariendi herbaeque
|
|
eximendae; mox uel stercus uel cinis iniciendus, ut tota
|
|
hieme sucus eius cum pluuiis manans ad radicem perueniat.
|
5
|
uere deinde prius quam coeperit germinare, capreolis,
|
|
quod genus bicornis ferramenti est, terra commoueatur, ut
|
|
et facilius stilus emicet et relaxata humo plenioris crassitu-
|
|
dinis fiat radix.
|
|
Raphani radix bis anno recte seritur, Februario mense,
|
47.1
|
cum uernum fructum expectamus, et Augusto mense circa
|
|
Vulcanalia, cum maturum. sed haec satio sine dubio me-
|
|
lior habetur. cura est eius, ut terra stercorata et subacta
|
|
obruatur; post ubi ceperit aliquod incrementum, subinde
|
5
|
aggeretur. nam si super terram emerserit, dura et fun-
|
|
gosa fiet.
|
|
Cucumis et cucurbita, cum copia est aquae, minorem
|
48.1
|
curam desiderant; nam plurimum iuuantur umore. sin
|
|
autem sicco loco seri debuerint, quo rigationem ministrare
|
|
non expediat, mense Februario sesquipedali altitudine fossa
|
|
facienda est. post Idus deinde Martias, quasi tertia pars
|
5
|
altitudinis sulci stramentis inditis tegenda, mox stercorata
|
|
terra usque in dimidium sulcum adgerenda, positisque se-
|
|
minibus tam diu est aqua praebenda, donec enascantur,
|
|
atque ubi conualescere coeperint, adiecta humo incrementa
|
|
eorum prosequenda sunt, donec sulcus coaequetur; sic ex-
|
10
|
culta semina sine rigatione tota aestate satis ualebunt
|
|
fructumque iucundioris saporis quam rigua praebebunt.
|
|
aquosis autem locis primo quoque tempore, non tamen
|
49.1
|
ante Kalendas Martias semen ponendum est, ut differri
|
|
possit aequinoctio confecto, idque de media parte cucurbitae
|
|
semen inuerso cacumine ponito, ut fiat incrementi uastioris;
|
|
nam sunt ad usum uasorum satis idoneae, sicut Alexandrinae
|
5
|
cucurbitae, cum exaruerunt. at si esculentae merci praeparabis,
|
50.1
|
recto cacumine de collo cucurbitae sumptum semen serendum
|
|
erit, quo prolixior et tenuior fructus eius enascatur, qui scilicet
|
|
maius aeris inuenit pretium. sed custodiendum est, ut quam
|
|
minime ad eum locum, in quo uel cucumeres aut curcurbitae
|
5
|
consitae sunt, mulier admittatur. nam fere contactu eius lan-
|
|
guescunt incrementa uirentium. si uero etiam in menstruis
|
|
fuerit, uisu quoque suo nouellos fetus necabit. cucumis
|
51.1
|
tener et iucundissimus fit, si, ante quam seras, semen eius
|
|
lacte maceres. nonnulli etiam quo dulcior exsistat, aqua
|
|
mulsa idem faciunt. sed qui praematurum fructum cucu-
|
|
meris habere uolet, confecta bruma stercoratam terram
|
5
|
inditam cophinis obferat modicumque praebeat umorem.
|
|
deinde cum enata semina fuerint, tepidis diebus et insola-
|
|
tis iuxta aedificium sub diuo ponat, ita ut ab omni adflatu
|
|
protegantur. ceterum frigoribus ac tempestatibus sub tec-
|
|
tum referat idque tam diu faciat, dum aequinoctium uer-
|
10
|
num confiat. postea totos cophinos demittat in terram;
|
|
sic enim praecoquem fructum habebit. possunt etiam, si
|
52.1
|
sit operae pretium, uasis maioribus rotulae subici, quo
|
|
minore labore producantur et rursus intra tecta recipiantur.
|
|
sed nihilo minus specularibus integi debebunt, ut etiam
|
|
frigoribus serenis diebus tuto producantur ad solem. hac
|
53.1
|
ratione fere toto anno Tiberio Caesari cucumis praebebatur.
|
|
nos autem leuiore opera istud fieri apud Aegyptiae gentis
|
|
Bolum Mendesium legimus, qui praecipit aprico et ster-
|
|
coroso loco alternis ordinibus ferulas, alternis rubos in
|
5
|
hortis consitas habere; deinde eas confecto aequinoctio
|
|
paululo infra terram secare et ligneo stilo laxatis uel rubi
|
|
uel ferulae medullis stercus inmittere atque ita semina
|
|
cucumeris inserere, quae scilicet incremento suo coeant
|
|
rubis et ferulis (namque non sua, sed quasi materna ra-
|
10
|
dice aluntur); sic insitam stirpem frigoribus quoque cucu-
|
|
meris praebere fructum. satio secunda eius seminis fere
|
|
Quinquatribus obseruatur.
|
|
Capparis plurimis prouinciis sua sponte noualibus
|
54.1
|
nascitur. sed quibus locis eius inopia est, si serenda fuerit,
|
|
siccum locum desiderabit, isque debebit ante circumdari
|
|
fossula, quae repleatur lapidibus et calce uel Punico luto,
|
|
ut sit quasi quaedam lorica, ne possint eam perrumpere
|
5
|
praedicti seminis frutices, qui fere per totum agrum uagan-
|
|
tur, nisi munimento aliquo prohibiti sunt. quod tamen
|
55.1
|
non tantum incommodum est (subinde enim possunt ex-
|
|
stirpari) quantum quod noxium uirus habent sucoque suo
|
|
sterile solum reddunt. cultu aut nullo aut leuissimo con-
|
|
tenta est, quippe quae res etiam in desertis agris citra
|
5
|
rustici operam conualescat. seritur utroque aequinoctio.
|
|
Cepina magis frequenter subactam postulat terram
|
56.1
|
quam altius conuersam. itaque ex Kalendis Nouembribus
|
|
proscindi solum debet, ut hiemis frigoribus et gelicidiis
|
|
putrescat, intermissisque quadraginta diebus tum demum
|
|
iterari et interpositis uno ac uiginti diebus tertiari et pro-
|
5
|
tinus stercorari, mox bidentibus aequaliter perfossum in
|
|
areas disponi deletis radicibus omnibus. deinde ad Ka-
|
57.1
|
lendas Februarias sereno die conueniat semina spargi;
|
|
quibus aliquid satureiae semen intermiscendum erit, ut
|
|
eam quoque habeamus. nam et uiridis esui est iucunda
|
|
nec arida inutilis ad pulmentaria condienda. sed cepina
|
5
|
uel saepius, certe non minus debet quam quater sariri.
|
|
cuius si semen excipere uoles, capita maxima generis
|
|
Ascalonii, quod est optimum, mense Februario disponito
|
|
quaternorum uel etiam quinum digitorum spatiis distantia,
|
|
et cum coeperint uirere, ne minus ter consarito; deinde
|
58.1
|
cum fecerint caulem, humilioribus quasi cantheriolis inter-
|
|
positis rigorem stilorum conseruato. nam nisi harundines
|
|
transuersas in modum iugatae uineae crebre disposue-
|
|
ris, thalli ceparum uentis prosternuntur totumque semen
|
5
|
excutietur; quod scilicet non ante legendum est, quam
|
|
cum maturescere coeperit coloremque nigrum habere. sed
|
|
nec patiendum est, ut perarescat, ut totum decidat, uerum
|
|
integri thalli uellendi sunt et sole siccandi.
|
|
Napus et rapa duas sationes habent et eandem cul-
|
59.1
|
turam quam raphanus. melior est tamen satio mensis
|
|
Augusti. iugerum agri quattuor sextarios seminis eorum
|
|
poscit, sed ita ut radicis Syriacae super hanc mensuram
|
|
paulo plus quam heminam seminis recipiat. qui aestate
|
60.1
|
ista seret, caueat, ne propter siccitates pulix adhuc tenera
|
|
folia prorepentia consumat, idque ut uitetur, puluis, qui
|
|
supra cameram inuenitur, uel etiam fuligo, quae supra
|
|
focos tectis inhaeret, conligi debet; deinde pridie quam
|
5
|
satio fiat, conmisceri cum seminibus et aqua conspargi, ut
|
|
tota nocte sucum trahat. nam sic macerata postero die
|
|
recte obserentur. ueteres quidem auctores, ut Democritus,
|
61.1
|
praecipiunt semina omnia suco herbae, quae sedum ap-
|
|
pellatur, medicare eodemque remedio aduersus bestiolas
|
|
uti; quod uerum esse nos experientia docuit. sed frequen-
|
|
tius tamen, quoniam eius herbae larga non est facultas,
|
5
|
fuligine et puluere praedicto utimur satisque commode
|
|
tuemur his incolumitatem plantarum. rapae semina Hy-
|
62.1
|
ginus putat post trituram iacentibus adhuc in area paleis
|
|
inspargi debere, quoniam fiant laetiora capita, cum subia-
|
|
cens soli duritia non patiatur in altum descendere. nos
|
|
istud saepe frustra temptauimus; itaque sicut raphanum
|
5
|
et napum melius existimamus subacta terra obrui, seruant-
|
|
que adhuc antiquorum consuetudinem religiosiores agricolae,
|
|
qui cum ea serunt, precantur, ut et sibi et uicinis nascantur.
|
|
locis frigidis, ubi timor est, ne autumnalis satio hiemis
|
63.1
|
gelicidiis peruratur, harundinibus humiles cantherii fiunt uir-
|
|
gaeque et uirgis stramenta supra iaciuntur, et sic a pruinis
|
|
semina defenduntur. ubi uero apricis regionibus post plu-
|
|
uias noxia incesserunt animalia, quae a nobis appellantur
|
5
|
urucae, Graece autem κάμπαι nominantur, uel manu conligi
|
|
debent uel matutinis temporibus frutices holerum concuti.
|
|
sic enim dum adhuc torpent nocturno frigore, si deciderint,
|
|
non amplius in superiorem partem prorepunt. id tamen
|
64.1
|
superuacuum est facere, si ante sationem semina, uti iam
|
|
praedixi, suco herbae sedi macerata sunt. nihil enim sic
|
|
medicatis nocent urucae. sed Democritus in eo libro, qui
|
|
Graece inscribitur περὶ ἀντιπαθῶν, adfirmat has ipsas be-
|
5
|
stiolas enecari, si mulier, quae in menstruis est, solutis
|
|
crinibus et nudo pede unamquamque aream ter circumeat;
|
|
post hoc enim decidere omnes uermiculos et ita emori.
|
|
Hactenus praecipiendum existimaui de cultu hortorum
|
65.1
|
et officiis uilici, quem quamuis instructum atque eruditum
|
|
omni opere rustico esse oportere prima parte huius exor-
|
|
dii censuerim, quoniam tamen plerumque euenit, ut eorum,
|
|
quae didicerimus, memoria nos deficiat eaque saepius ex
|
5
|
commentariis renouanda sint, omnium librorum meorum
|
|
argumenta subieci, ut cum res exegisset, facile reperiri
|
|
possit, quid in quoque quaerendum et qualiter quidque
|
|
faciendum sit.
|
|