Contra rex fortuna sua et consiliis 7.9.1.1
eorum se usurum esse respondet: nam et for-
tunam, cui confidat, et consilium suadentium,
ne quid temere et audacter faciat, secuturum.
Dimissisque legatis in praeparatas rates exer- 2.1
citum imposuit. In proris clipeatos locaverat
iussos in genua subsidere, quo tutiores essent
adversus ictus sagittarum.
Post hos, qui tor- 3.1
menta intenderent, stabant et ab utroque latere
et a fronte circumdati armatis. Reliqui, qui post
tormenta constiterant, remigem lorica <non> in-
dutum scutorum testudine armati protegebant. 5
Idem ordo in illis quoque ratibus, quae equitem 4.1
vehebant, servatus est. Maior pars a puppe nan-
tes equos loris trahebat. At illos, quos utres sar-
mento repleti vehebant, obiectae rates tueban-
tur. 5
Ipse rex cum delectis primus ratem solvit 5.1
et in ripam dirigi iussit. Cui Scythae admotos
ordines equitum in primo ripae margine oppo-
nunt, ut ne adplicari quidem terrae rates pos-
sent. 5
Ceterum praeter hanc speciem ripis prae- 6.1
sidentis exercitus ingens navigantes terror in-
vaserat: namque cursum gubernatores, cum
obliquo flumine impellerentur, regere non pote-
rant, vacillantesque milites et, ne excuterentur, 5
solliciti nautarum ministeria turbaverant.
Ne 7.1
tela quidem conati nisu vibrare poterant, cum
prior standi sine periculo quam hostem inces-
sendi cura esset. Tormenta saluti fuerunt, qui-
bus in confertos ac temere se offerentes haud 5
frustra excussa sunt tela.
Barbari quoque in- 8.1
gentem vim sagittarum infudere ratibus, vixque
ullum fuit scutum, quod non pluribus simul spi-
culis perforaretur.
Iamque terrae rates adpli- 9.1
cabantur, cum acies clipeata consurgit et hastas
certo ictu, utpote libero nisu, mittit e ratibus.
Et ut territos recipientesque equos videre, ala-
cres mutua adhortatione in terram desilire, tur- 5
batis acriter pedem inferre coeperunt.
Equi- 10.1
tum deinde turmae, quae frenatos habebant
equos, perfregere barbarorum aciem. Interim
ceteri agmine dimicantium tecti aptavere se
pugnae. 5
Ipse rex, quod vigoris aegro adhuc 11.1
corpori deerat, animi firmitate supplebat. Vox
adhortantis non poterat audiri nondum bene
obducta cicatrice cervicis, sed dimicantem
cuncti videbant. 5
Itaque ipsi quidem ducum 12.1
fungebantur officio, aliusque alium adhortati
in hostem salutis immemores ruere coeperunt.
Tum vero non ora, non arma, non clamorem 13.1
hostium barbari tolerare potuerunt omnesque
effusis habenis—namque equestris acies erat—
capessunt fugam. Quos rex, quamquam vexa-
tionem invalidi corporis pati non poterat, 5
per LXXX tamen stadia insequi perseveravit.
Iamque linquente animo suis praecepit, ut, 14.1
donec lucis aliquid superesset, fugientium tergis
inhaererent; ipse exhaustis etiam animi viribus
in castra se recepit <ibique diei> reliquum substi-
tit. 5
Transierant iam Liberi Patris terminos, 15.1
quorum monumenta lapides erant crebris inter-
vallis dispositi arboresque procerae, quarum sti-
pites hedera contexerat.
Sed Macedonas ira 16.1
longius provexit: quippe media fere nocte in
castra redierunt multis interfectis, pluribus cap-
tis, equosque M et DCCC abegere. Ceciderunt
autem Macedonum equites LX, pedites C fere, 5
M saucii fuerunt.
  Haec expeditio deficientem magna ex parte 17.1
Asiam fama tam opportunae victoriae domuit.
Invictos Scythas esse crediderant; quibus frac-
tis nullam gentem Macedonum armis parem
fore confitebantur. Itaque Sacae misere legatos, 5
qui pollicerentur gentem imperata facturam.
Moverat eos regis non virtus magis quam cle- 18.1
mentia in devictos Scythas: quippe captivos
omnes sine pretio remiserat, ut fidem faceret
sibi cum ferocissimis gentium de fortitudine,
non de ira fuisse certamen. 5
Benigne igitur ex- 19.1
ceptis Sacarum legatis comitem Elpinicon dedit,
adhuc admodum iuvenem, aetatis flore conci-
liatum sibi, qui cum specie corporis aequaret
Hephaestionem, ei lepore haud sane virili par 5
non erat.
Ipse Cratero cum maiore parte exer- 20.1
citus modicis itineribus sequi iusso ad Mara-
canda urbem <contendit>, ex qua Spitamenes
comperto eius adventu Bactra perfugerat.
Ita- 21.1
que quadriduo rex longum itineris spatium
emensus pervenerat in eum locum, in quo Me-
nedemo duce duo milia peditum et CCC equites
amiserat. Horum ossa tumulo contegi iussit et 5
inferias more patrio dedit.
Iam Craterus cum 22.1
phalange subsequi iussus ad regem pervenerat.
Itaque, ut omnes, qui defecerant, pariter belli
clade premerentur, copias dividit urique agros
et interfici puberes iubet. 5