His compositis tertio mense ex hibernis 8.4.1.1
movit exercitum regionem, quae Gazaba appel-
latur, aditurus.
Primus dies quietum iter prae- 2.1
buit; proximus ei nondum quidem procellosus
et tristis, obscurior tamen pristino non sine mi-
nis crescentis mali praeterît.
Tertio ab omni 3.1
parte caeli emicare fulgura et nunc internitente
luce nunc condita non oculos modo meantis
exercitus, sed etiam animos terrere coeperunt.
Erat prope continuus caeli fragor, et passim 4.1
cadentium fulminum species visebatur, attoni-
tisque auribus stupens agmen nec progredi nec
consistere audebat.
Tum repente imber gran- 5.1
dinem incutiens torrentis modo effunditur. Ac
primo quidem armis suis tecti exceperant, sed
iam nec retinere arma lubrica [et] rigentes ma-
nus poterant nec ipsi destinare, in quam regio- 5
nem obverterent corpora, cum undique tem-
pestatis violentia maior, quam vitabatur, oc-
curreret.
Ergo ordinibus solutis per totum sal- 6.1
tum errabundum agmen ferebatur, multique
prius metu quam labore defetigati prostraverant
humi corpora, quamquam imbrem vis frigoris
concreto gelu adstrinxerat. 5
Alii se stipitibus 7.1
arborum admoverant: id plurimis et adminicu-
lum et suffugium erat.
Nec fallebat ipsos morti 8.1
locum eligere, cum immobilis vitalis calor lin-
queret; sed grata erat pigritia corporum fatiga-
tis, nec recusabant extingui quiescendo. Quippe
non vehemens modo sed etiam pertinax vis mali 5
insistebat, lucemque, naturale solacium, praeter
tempestatem haud disparem nocti silvarum
quoque umbra suppresserat.
Rex unus tanti 9.1
mali patiens circumire milites, contrahere dis-
persos, adlevare prostratos, ostendere procul
evolutum ex tuguriis fumum hortarique, ut
proxima quaeque suffugia occuparent. 5
Nec 10.1
ulla res magis saluti fuit, quam quod multipli-
cato labore sufficientem malis, <quis> ipsi cesse-
rant, regem deserere erubescebant.
Ceterum 11.1
efficacior in adversis necessitas quam ratio fri-
goris remedium invenit. Dolabris enim silvas
sternere adgressi passim acervos struesque ac-
cenderunt. 5
Continenti incendio ardere crede- 12.1
res saltum et vix inter flammas agminibus relic-
tum locum. Hic calor stupentia membra com-
movit, paulatimque spiritus, quem continuerat
rigor, meare libere coepit. 5
Excepere alios tecta 13.1
barbarorum, quae in ultimo saltu abdita neces-
sitas investigaverat, alios castra, quae in humi-
do quidem, sed iam caeli mitescente saevitia
locaverunt. Duo milia militum atque lixarum 5
calonumque pestis illa consumpsit.
Memoriae 14.1
proditum est quosdam adplicatos arborum trun-
cis et non solum viventibus, sed etiam inter se
conloquentibus similis esse conspectos durante
adhuc habitu, in quo mors quemque depren- 5
derat.
Forte Macedo gregarius miles <aegre> 15.1
seque et arma sustentans tamen in castra per-
venerat; quo viso rex, quamquam ipse tum
maxime admoto igne refovebat artus, ex sella
sua exiluit torpentemque militem et vix com- 5
potem mentis demptis armis in sua sede iussit
considere.
Ille diu nec, ubi requiesceret, nec, a 16.1
quo esset exceptus, agnovit. Tandem recepto
calore vitali, ut regiam sedem regemque vidit,
territus surgit.
Quem intuens Alexander "Ec- 17.1
quid intellegis, miles," inquit "quanto meliore
sorte quam Persae sub rege vivatis? Illis enim
in sella regis consedisse capital foret, tibi saluti
fuit." 5
Postero die convocatis amicis copia- 18.1
rumque ducibus pronuntiari iussit ipsum om-
nia, quae amissa essent, redditurum. Et pro-
misso fides extitit.
Nam Sisimithres multa 19.1
iumenta et camelorum II milia adduxit peco-
raque et armenta; quae distributa pariter mi-
litem et damno et fame liberaverunt.
Rex, 20.1
gratiam sibi relatam a Sisimithre praefatus,
sex dierum cocta cibaria ferre milites iussit,
Sacas petens. Totam hanc regionem depopula-
tus XXX milia pecorum ex praeda Sisimithri 5
dono dat.
  Inde pervenit in regionem, cui Oxyartes, 21.1
satrapes nobilis, praeerat, qui se regis potestati
fideique permisit. Ille imperio ei reddito haud
amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum
militarent, exegit. 5
Satrapes etiam eo, qui 22.1
penes ipsum relinquebatur, tradito barbara opu-
lentia convivium, quo regem accipiebat, in-
struxerat.
Id cum multa comitate celebraret, 23.1
introduci XXX nobiles virgines iussit. Inter
quas erat filia ipsius, Roxane nomine, eximia
corporis specie et decore habitus in barbaris
raro. 5
Quae quamquam inter electas proces- 24.1
serat, omnium tamen oculos convertit in se,
maxime regis minus iam cupiditatibus suis im-
perantis inter obsequia fortunae, contra quam
non satis cauta mortalitas est. 5
Itaque ille, qui 25.1
uxorem Darei, qui duas filias virgines, quibus
forma praeter Roxanen comparari nulla po-
tuerat, haud alio animo quam parentis aspexe-
rat, tunc in amorem virgunculae, si regiae stirpi 5
compararetur, ignobilis ita effusus est, ut dice-
ret ad stabiliendum regnum pertinere Persas et
Macedones conubio iungi: hoc uno modo et
pudorem victis et superbiam victoribus detrahi
posse. 10
Achillem quoque, a quo genus ipse de- 26.1
duceret, cum captiva coisse. Ne inferri nefas
arbitrentur, illam matrimonii iure velle iungi.
Insperato gaudio laetus pater sermonem eius 27.1
excipit, et rex in medio cupiditatis ardore iussit
adferri patrio more panem—hoc erat apud
Macedonas sanctissimum coeuntium pignus—
quem divisum gladio uterque libabat. 5
Credo 28.1
eos, qui gentis mores condiderunt, parco et
parabili victu ostendere voluisse iungentibus
opes, quantulo contenti esse deberent.
Hoc 29.1
modo rex Asiae et Europae introductam inter
convivales ludos matrimonio sibi adiunxit, e
captiva geniturus, qui victoribus imperaret.
Pudebat amicos super vinum et epulas soce- 30.1
rum ex deditis esse delectum, sed post Cliti cae-
dem libertate sublata vultu, qui maxime servit,
adsentiebantur.