II
|
|
Ambubaiarum collegia, pharmacopolae,
|
1.2.1
|
mendici, mimae, balatrones, hoc genus omne
|
|
maestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli.
|
|
quippe benignus erat. contra hic, ne prodigus esse
|
|
dicatur metuens, inopi dare nolit amico,
|
5
|
frigus quo duramque famem propellere possit.
|
|
hunc si perconteris, avi cur atque parentis
|
|
praeclaram ingrata stringat malus ingluvie rem,
|
|
omnia conductis coemens obsonia nummis,
|
|
sordidus atque animi quod parvi nolit haberi,
|
10
|
respondet. laudatur ab his, culpatur ab illis.
|
|
Fufidius vappae famam timet ac nebulonis
|
|
[dives agris, dives positis in fenore nummis]:
|
|
quinas hic capiti mercedes exsecat atque
|
|
quanto perditior quisque est, tanto acrius urget;
|
15
|
nomina sectatur modo sumpta veste virili
|
|
sub patribus duris tironum. 'maxime' quis non
|
|
'Iuppiter' exclamat simul atque audivit? 'at in se
|
|
pro quaestu sumptum facit hic?' vix credere possis,
|
|
quam sibi non sit amicus, ita ut pater ille, Terenti
|
20
|
fabula quem miserum gnato vixisse fugato
|
|
inducit, non se peius cruciaverit atque hic.
|
|
siquis nunc quaerat 'quo res haec pertinet?' illuc:
|
|
dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.
|
|
Maltinus tunicis demissis ambulat, est qui
|
25
|
inguen ad obscaenum subductis usque; facetus
|
|
pastillos Rufillus olet, Gargonius hircum:
|
|
nil medium est. sunt qui nolint tetigisse nisi illas
|
|
quarum subsuta talos tegat instita veste,
|
|
contra alius nullam nisi olenti in fornice stantem.
|
30
|
quidam notus homo cum exiret fornice, 'macte
|
|
virtute esto' inquit sententia dia Catonis;
|
|
'nam simul ac venas inflavit taetra libido,
|
|
huc iuvenes aequom est descendere, non alienas
|
|
permolere uxores.' 'nolim laudarier' inquit
|
35
|
'sic me' mirator cunni Cupiennius albi.
|
|
audire est operae pretium, procedere recte
|
|
qui moechis non voltis, ut omni parte laborent
|
|
utque illis multo corrupta dolore voluptas
|
|
atque haec rara cadat dura inter saepe pericla.
|
40
|
hic se praecipitem tecto dedit, ille flagellis
|
|
ad mortem caesus, fugiens hic decidit acrem
|
|
praedonum in turbam, dedit hic pro corpore nummos,
|
|
hunc perminxerunt calones; quin etiam illud
|
|
accidit, ut cuidam testis caudamque salacem
|
45
|
demeterent ferro. 'iure' omnes: Galba negabat.
|
|
tutior at quanto merx est in classe secunda,
|
|
libertinarum dico—Sallustius in quas
|
|
non minus insanit quam qui moechatur. at hic si,
|
|
qua res, qua ratio suaderet quaque modeste
|
50
|
munifico esse licet, vellet bonus atque benignus
|
|
esse, daret quantum satis esset nec sibi damno
|
|
dedecorique foret. verum hoc se amplectitur uno,
|
|
hoc amat et laudat: 'matronam nullam ego tango',
|
|
ut quondam Marsaeus, amator Originis ille,
|
55
|
qui patrium mimae donat fundumque laremque,
|
|
'nil fuerit mi' inquit 'cum uxoribus umquam alienis.'
|
|
verum est cum mimis, est cum meretricibus, unde
|
|
fama malum gravius quam res trahit. an tibi abunde
|
|
personam satis est, non illud, quidquid ubique
|
60
|
officit, evitare? bonam deperdere famam,
|
|
rem patris oblimare malum est ubicumque. quid inter-
|
|
est in matrona, ancilla peccesne togata?
|
|
Villius in Fausta Sullae gener, hoc miser uno
|
|
nomine deceptus, poenas dedit usque superque
|
65
|
quam satis est, pugnis caesus ferroque petitus,
|
|
exclusus fore, cum Longarenus foret intus.
|
|
huic si muttonis verbis mala tanta videnti
|
|
diceret haec animus 'quid vis tibi? numquid ego a te
|
|
magno prognatum deposco consule cunnum
|
70
|
velatumque stola, mea cum conferbuit ira?'
|
|
quid responderet? 'magno patre nata puella est.'
|
|
at quanto meliora monet pugnantiaque istis
|
|
dives opis natura suae, tu si modo recte
|
|
dispensare velis ac non fugienda petendis
|
75
|
inmiscere. tuo vitio rerumne labores,
|
|
nil referre putas? quare, ne paeniteat te,
|
|
desine matronas sectarier, unde laboris
|
|
plus haurire mali est quam ex re decerpere fructus.
|
|
nec magis huic, inter niveos viridisque lapillos
|
80
|
sit licet, hoc, Cerinthe, tuum tenerum est femur aut crus
|
|
rectius, atque etiam melius persaepe togatae.
|
|
adde huc, quod mercem sine fucis gestat, aperte
|
|
quod venale habet ostendit nec, siquid honesti est,
|
|
iactat habetque palam, quaerit, quo turpia celet.
|
85
|
regibus hic mos est, ubi equos mercantur: opertos
|
|
inspiciunt, ne si facies, ut saepe, decora
|
|
molli fulta pede est, emptorem inducat hiantem,
|
|
quod pulcrae clunes, breve quod caput, ardua cervix.
|
|
hoc illi recte: ne corporis optima Lyncei
|
90
|
contemplere oculis, Hypsaea caecior illa,
|
|
quae mala sunt, spectes. 'o crus, o bracchia.' verum
|
|
depugis, nasuta, brevi latere ac pede longo est.
|
|
matronae praeter faciem nil cernere possis,
|
|
cetera, ni Catia est, demissa veste tegentis.
|
95
|
si interdicta petes, vallo circumdata—nam te
|
|
hoc facit insanum—, multae tibi tum officient res,
|
|
custodes, lectica, ciniflones, parasitae,
|
|
ad talos stola demissa et circumdata palla,
|
|
plurima, quae invideant pure adparere tibi rem.
|
100
|
altera, nil obstat: Cois tibi paene videre est
|
|
ut nudam, ne crure malo, ne sit pede turpi;
|
|
metiri possis oculo latus. an tibi mavis
|
|
insidias fieri pretiumque avellier ante
|
|
quam mercem ostendi? leporem venator ut alta
|
105
|
in nive sectetur, positum sic tangere nolit,
|
|
cantat et adponit 'meus est amor huic similis; nam
|
|
transvolat in medio posita et fugientia captat.'
|
|
hiscine versiculis speras tibi posse dolores
|
|
atque aestus curasque gravis e pectore pelli?
|
110
|
nonne, cupidinibus statuat natura modum quem,
|
|
quid latura sibi, quid sit dolitura negatum,
|
|
quaerere plus prodest et inane abscindere soldo?
|
|
num, tibi cum faucis urit sitis, aurea quaeris
|
|
pocula? num esuriens fastidis omnia praeter
|
115
|
pavonem rhombumque? tument tibi cum inguina, num, si
|
|
ancilla aut verna est praesto puer, impetus in quem
|
|
continuo fiat. malis tentigine rumpi?
|
|
non ego; namque parabilem amo venerem facilemque.
|
|
illam 'post paulo' 'sed pluris' 'si exierit vir'
|
120
|
Gallis, hanc Philodemus ait sibi, quae neque magno
|
|
stet pretio neque cunctetur cum est iussa venire.
|
|
candida rectaque sit, munda hactenus, ut neque longa
|
|
nec magis alba velit quam dat natura videri.
|
|
haec ubi supposuit dextro corpus mihi laevom,
|
125
|
Ilia et Egeria est; do nomen quodlibet illi.
|
|
nec vereor, ne, dum futuo, vir rure recurrat,
|
|
ianua frangatur, latret canis, undique magno
|
|
pulsa domus strepitu resonet, vepallida lecto
|
|
desiliat mulier, miseram se conscia clamet,
|
130
|
cruribus haec metuat, doti deprensa, egomet mi.
|
|
discincta tunica fugiendum est et pede nudo,
|
|
ne nummi pereant aut puga aut denique fama.
|
|
deprendi miserum est: Fabio vel iudice vincam.
|
|