EPISTVLARVM
|
|
LIBER PRIOR
|
|
I
|
|
Prima dicte mihi, summa dicende Camena,
|
1.1.1
|
spectatum satis et donatum iam rude quaeris,
|
|
Maecenas, iterum antiquo me includere ludo?
|
|
non eadem est aetas, non mens. Veianius armis
|
|
Herculis ad postem fixis latet abditus agro,
|
5
|
ne populum extrema totiens exoret harena.
|
|
est mihi purgatam crebro qui personet aurem:
|
|
'solve senescentem mature sanus equum, ne
|
|
peccet ad extremum ridendus et ilia ducat.'
|
|
nunc itaque et versus et cetera ludicra pono:
|
10
|
quid verum atque decens, curo et rogo et omnis in hoc sum:
|
|
condo et conpono quae mox depromere possim.
|
|
ac ne forte roges, quo me duce, quo lare tuter:
|
|
nullius addictus iurare in verba magistri,
|
|
quo me cumque rapit tempestas, deferor hospes.
|
15
|
nunc agilis fio et mersor civilibus undis
|
|
virtutis verae custos rigidusque satelles,
|
|
nunc in Aristippi furtim praecepta relabor
|
|
et mihi res, non me rebus subiungere conor.
|
|
ut nox longa quibus mentitur amica diesque
|
20
|
longa videtur opus debentibus, ut piger annus
|
|
pupillis quos dura premit custodia matrum:
|
|
sic mihi tarda fluunt ingrataque tempora quae spem
|
|
consiliumque morantur agendi naviter id quod
|
|
aeque pauperibus prodest, locupletibus aeque,
|
25
|
aeque neglectum pueris senibusque nocebit.
|
|
restat ut his ego me ipse regam solerque elementis.
|
|
non possis oculo quantum contendere Lynceus:
|
|
non tamen idcirco contemnas lippus inungui;
|
|
nec, quia desperes invicti membra Glyconis,
|
30
|
nodosa corpus nolis prohibere cheragra.
|
|
est quadam prodire tenus, si non datur ultra.
|
|
fervet avaritia miseroque cupidine pectus:
|
|
sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem
|
|
possis et magnam morbi deponere partem.
|
35
|
laudis amore tumes: sunt certa piacula, quae te
|
|
ter pure lecto poterunt recreare libello.
|
|
invidus, iracundus, iners, vinosus, amator,
|
|
nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit,
|
|
si modo culturae patientem commodet aurem.
|
40
|
virtus est vitium fugere et sapientia prima
|
|
stultitia caruisse. vides, quae maxima credis
|
|
esse mala, exiguum censum turpemque repulsam,
|
|
quanto devites animi capitisque labore:
|
|
inpiger extremos curris mercator ad Indos,
|
45
|
per mare pauperiem fugiens, per saxa, per ignis:
|
|
ne cures ea quae stulte miraris et optas,
|
|
discere et audire et meliori credere non vis?
|
|
quis circum pagos et circum compita pugnax
|
|
magna coronari contemnat Olympia, cui spes,
|
50
|
cui sit condicio dulcis sine pulvere palmae?
|
|
vilius argentum est auro, virtutibus aurum.
|
|
'o cives, cives, quaerenda pecunia primum est;
|
|
virtus post nummos': haec Ianus summus ab imo
|
|
prodocet, haec recinunt iuvenes dictata senesque.
|
55
|
[laevo suspensi loculos tabulamque lacerto.]
|
|
est animus tibi, sunt mores, est lingua fidesque,
|
|
sed quadringentis sex septem milia desunt:
|
|
plebs eris. at pueri ludentes 'rex eris' aiunt,
|
|
'si recte facies'. hic murus aeneus esto:
|
60
|
nil conscire sibi, nulla pallescere culpa.
|
|
Roscia, dic sodes, melior lex an puerorum est
|
|
nenia, quae regnum recte facientibus offert,
|
|
et maribus Curiis et decantata Camillis?
|
|
isne tibi melius suadet, qui, rem facias, rem,
|
65
|
si possis, recte, si non, quocumque modo, rem,
|
|
ut propius spectes lacrumosa poemata Pupi,
|
|
an qui Fortunae te responsare superbae
|
|
liberum et erectum praesens hortatur et aptat?
|
|
quodsi me populus Romanus forte roget, cur
|
70
|
non ut porticibus sic iudiciis fruar isdem
|
|
nec sequar aut fugiam quae diligit ipse vel odit:
|
|
olim quod volpes aegroto cauta leoni
|
|
respondit, referam: 'quia me vestigia terrent,
|
|
omnia te adversum spectantia, nulla retrorsum.'
|
75
|
belua multorum es capitum. nam quid sequar aut quem?
|
|
pars hominum gestit conducere publica; sunt qui
|
|
frustis et pomis viduas venentur avaras
|
|
excipiantque senes, quos in vivaria mittant;
|
|
multis occulto crescit res fenore. verum
|
80
|
esto aliis alios rebus studiisque teneri:
|
|
idem eadem possunt horam durare probantes?
|
|
'nullus in orbe sinus Bais praelucet amoenis'
|
|
si dixit dives, lacus et mare sentit amorem
|
|
festinantis eri; cui si vitiosa libido
|
85
|
fecerit auspicium: 'cras ferramenta Teanum
|
|
tolletis, fabri.' lectus genialis in aula est:
|
|
nil ait esse prius, melius nil caelibe vita;
|
|
si non est, iurat bene solis esse maritis.
|
|
quo teneam voltus mutantem Protea nodo?
|
90
|
quid pauper? ride: mutat cenacula, lectos,
|
|
balnea, tonsores, conducto navigio aeque
|
|
nauseat ac locuples, quem ducit priva triremis.
|
|
si curatus inaequali tonsore capillos
|
|
occurri, rides; si forte subucula pexae
|
95
|
trita subest tunicae vel si toga dissidet inpar,
|
|
rides: quid? mea cum pugnat sententia secum,
|
|
quod petiit spernit, repetit quod nuper omisit,
|
|
aestuat et vitae disconvenit ordine toto,
|
|
diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis?
|
100
|
insanire putas sollemnia me neque rides
|
|
nec medici credis nec curatoris egere
|
|
a praetore dati, rerum tutela mearum
|
|
cum sis et prave sectum stomacheris ob unguem
|
|
de te pendentis, te respicientis amici.
|
105
|
ad summam: sapiens uno minor est Iove, dives,
|
|
liber, honoratus, pulcher, rex denique regum,
|
|
praecipue sanus, nisi cum pitvita molesta est.
|
|