| iam tunc Emporiae duo oppida erant muro diuisa. unum | 34.9.1.1 |
| Graeci habebant, a Phocaea, unde et Massilienses, oriundi, | |
| alterum Hispani; sed Graecum oppidum in mare expositum | 2.1 |
| totum orbem muri minus quadringentos passus patentem | |
| habebat, Hispanis retractior a mari trium milium passuum in | |
| circuitu murus erat. tertium genus Romani coloni ab diuo | 3.1 |
| Caesare post deuictos Pompei liberos adiecti. nunc in corpus | |
| unum confusi omnes Hispanis prius, postremo et Graecis in | |
| ciuitatem Romanam adscitis. miraretur qui tum cerneret, | 4.1 |
| aperto mari ab altera parte, ab altera Hispanis tam fera et | |
| bellicosa gente obiectis, quae res eos tutaretur. disciplina | |
| erat custos infirmitatis, quam inter ualidiores optime timor | |
| continet. partem muri uersam in agros egregie munitam | 5.1 |
| habebant, una tantum in eam regionem porta imposita, | |
| cuius adsiduus custos semper aliquis ex magistratibus erat. | |
| nocte pars tertia ciuium in muris excubabat; neque moris | 6.1 |
| causa tantum aut legis sed quanta si hostis ad portas esset et | |
| seruabant uigilias et circumibant cura. Hispanum neminem | 7.1 |
| in urbem recipiebant: ne ipsi quidem temere urbe excede- | |
| bant. ad mare patebat omnibus exitus. porta ad Hispanorum | 8.1 |
| oppidum uersa nunquam nisi frequentes, pars tertia fere cuius | |
| proxima nocte uigiliae in muris fuerant, egrediebantur. causa | 9.1 |
| exeundi haec erat: commercio eorum Hispani imprudentes | |
| maris gaudebant mercarique et ipsi ea quae externa nauibus | |
| inueherentur et agrorum exigere fructus uolebant. huius | |
| mutui usus desiderium ut Hispana urbs Graecis pateret | 5 |
| faciebat. erant etiam eo tutiores quod sub umbra Romanae | 10.1 |
| amicitiae latebant, quam sicut minoribus uiribus quam Mas- | |
| silienses pari colebant fide. tum quoque consulem exer- | |
| citumque comiter ac benigne acceperunt. paucos ibi moratus | 11.1 |
| dies Cato, dum exploraret ubi et quantae hostium copiae | |
| essent, ut ne mora quidem segnis esset, omne id tempus | |
| exercendis militibus consumpsit. id erat forte tempus anni | 12.1 |
| ut frumentum in areis Hispani haberent; itaque redempto- | |
| ribus uetitis frumentum parare ac Romam dimissis 'bellum' | |
| inquit 'se ipsum alet'. profectus ab Emporiis agros hostium | 13.1 |
| urit uastatque, omnia fuga et terrore complet. |