ubi primum in conspectum uentum est <et> arma signa- 7.40.1.1
que agnouere, extemplo omnibus memoria patriae iras
permulsit. nondum erant tam fortes ad sanguinem ciuilem 2.1
nec praeter externa nouerant bella, ultimaque rabies secessio
ab suis habebatur; itaque iam duces, iam milites utrimque
congressus quaerere ac conloquia: Quinctius, quem armorum 3.1
etiam pro patria satietas teneret nedum aduersus patriam,
Coruinus omnes caritate ciues, praecipue milites, et ante alios
suum exercitum complexus. <is> ad conloquium processit.
cognito ei extemplo haud minore ab aduersariis uerecundia 4.1
quam ab suis silentium datum.
'deos' inquit 'immortales, milites, uestros [publicos]
meosque ab urbe proficiscens ita adoraui ueniamque supplex
poposci ut mihi de uobis concordiae partae gloriam non 5
uictoriam darent. satis fuit eritque unde belli decus paria- 5.1
tur: hinc pax petenda est. quod deos immortales inter
nuncupanda uota expoposci, eius me compotem uoti uos
facere potestis, si meminisse uoltis non uos in Samnio nec 6.1
in Uolscis sed in Romano solo castra habere, si illos colles
quos cernitis patriae uestrae esse, si hunc exercitum ciuium
uestrorum, si me consulem uestrum, cuius ductu auspicioque
priore anno bis legiones Samnitium fudistis, bis castra ui 5
cepistis. ego sum M. Ualerius Coruus, milites, cuius uos 7.1
nobilitatem beneficiis erga uos non iniuriis sensistis, nullius
superbae in uos legis, nullius crudelis senatus consulti
auctor, in omnibus meis imperiis in me seuerior quam in uos.
ac si cui genus, si cui sua uirtus, si cui etiam maiestas, si cui 8.1
honores subdere spiritus potuerunt, iis eram natus, id speci-
men mei dederam, ea aetate consulatum adeptus eram, ut po-
tuerim tres et uiginti annos natus consul patribus quoque ferox
esse non solum plebi. quod meum factum dictumue consulis 9.1
grauius quam tribuni audistis? eodem tenore duo insequen-
tes consulatus gessi, eodem haec imperiosa dictatura geretur;
ut neque in hos meos et patriae meae milites <sim> mitior
quam in uos—horreo dicere—hostes. ergo uos prius in me 10.1
strinxeritis ferrum quam in uos ego; istinc signa canent,
istinc clamor prius incipiet atque impetus, si dimicandum
est. inducite in animum quod non induxerunt patres 11.1
auique uestri, non illi qui in Sacrum montem secesserunt,
non hi qui postea Auentinum insederunt. exspectate, dum 12.1
uobis singulis, ut olim Coriolano, matres coniugesque crini-
bus passis obuiae ab urbe ueniant. tum Uolscorum legiones,
quia Romanum habebant ducem, quieuerunt: uos, Romanus
exercitus, ne destiteritis impio bello. T. Quincti, quocum- 13.1
que istic loco seu uolens seu inuitus constitisti, si dimican-
dum erit, tum tu in nouissimos te recipito; fugeris etiam
honestius tergumque ciui dederis quam pugnaueris contra
patriam. nunc ad pacificandum bene atque honeste inter 14.1
primos stabis et conloquii huius salutaris interpres fueris.
postulate aequa et ferte; quamquam uel iniquis standum est
potius quam impias inter nos conseramus manus.'
T. Quinctius plenus lacrimarum ad suos uersus 'me quo- 15.1
que' inquit, 'milites, si quis usus mei est, meliorem pacis
quam belli habetis ducem. non enim illa modo Uolscus 16.1
aut Samnis sed Romanus uerba fecit, uester consul, uester
imperator, milites, cuius auspicia pro uobis experti nolite
aduersus uos uelle experiri. qui pugnarent uobiscum 17.1
infestius, et alios duces senatus habuit: qui maxime uobis,
suis militibus, parceret, cui plurimum uos, imperatori uestro,
crederetis, eum elegit. pacem etiam qui uincere possunt 18.1
uolunt: quid nos uelle oportet? quin omissis ira et spe, 19.1
fallacibus auctoribus, nos ipsos nostraque omnia cognitae
permittimus fidei?'