mutata inde belli sedes est; ad Soram ex Samnio Apu- 9.23.1.1
liaque traductae legiones. Sora ad Samnites defecerat 2.1
interfectis colonis Romanorum. quo cum prior Romanus
exercitus ad ulciscendam ciuium necem reciperandamque
coloniam magnis itineribus praeuenisset <et> sparsi per uias 3.1
speculatores sequi legiones Samnitium nec iam procul abesse
alii super alios nuntiarent, obuiam itum hosti atque ad 4.1
fuga alterius partis sed nox incertos uicti uictoresne essent
diremit. inuenio apud quosdam aduersam eam pugnam 5.1
Romanis fuisse atque in ea cecidisse Q. Aulium magistrum
equitum. suffectus in locum Auli C. Fabius magister 6.1
equitum cum exercitu nouo ab Roma aduenit et per prae-
missos nuntios consulto dictatore ubi subsisteret quoue
tempore et qua ex parte hostem adgrederetur, substitit
occultus ad omnia satis exploratis consiliis. 5
dictator cum per aliquot dies post pugnam continuisset 7.1
suos intra uallum obsessi magis quam obsidentis modo,
signum repente pugnae proposuit et efficacius ratus ad ac- 8.1
cendendos uirorum fortium animos nullam alibi quam in
semet ipso cuiquam relictam spem de magistro equitum
nouoque exercitu militem celauit et, tamquam nulla nisi in 9.1
eruptione spes esset, 'locis' inquit 'angustis, milites, depre-
hensi, nisi quam uictoria patefecerimus uiam nullam habemus.
statiua nostra munimento satis tuta sunt sed inopia eadem 10.1
infesta; nam et circa omnia defecerunt unde subuehi com-
meatus poterant et, si homines iuuare uelint, iniqua loca
sunt. itaque non frustrabor ego uos castra hic relinquendo, 11.1
in quae infecta uictoria sicut pristino die uos recipiatis.
armis munimenta, non munimentis arma tuta esse debent.
castra habeant repetantque quibus operae est trahere 12.1
bellum: nos omnium rerum respectum praeterquam uictoriae
nobis abscidamus. ferte signa in hostem; ubi extra uallum 13.1
agmen excesserit, castra quibus imperatum est incendant;
damna uestra, milites, omnium circa qui defecerunt popu-
lorum praeda sarcientur.' et oratione dictatoris, quae 14.1
necessitatis ultimae index erat, milites accensi uadunt in
hostem, et respectus ipse ardentium castrorum, quamquam
proximis tantum—ita enim iusserat dictator—ignis est sub-
ditus, haud paruum fuit inritamentum. itaque uelut uecordes 15.1
inlati signa primo impetu hostium turbant; et in tempore,
postquam ardentia procul uidit castra magister equitum—id
conuenerat signum—hostium terga inuadit. ita circumuenti
Samnites, qua potest quisque, fugam per diuersa petunt; 5
ingens multitudo in unum metu conglobata ac semet ipsam 16.1
turba impediens in medio caesa. castra hostium capta 17.1
direptaque, quorum praeda onustum militem in Romana
castra dictator reducit, haudquaquam tam uictoria laetum
quam quod praeter exiguam deformatam incendio partem
cetera contra spem salua inuenit. 5