consules inter se prouincias partiti: Iunio Samnites, 9.31.1.1
Aemilio nouum bellum Etruria sorte obuenit. in Samnio 2.1
Cluuiarum praesidium Romanum, quia nequiuerat ui capi,
obsessum fame in deditionem acceperant Samnites uerberi-
busque foedum in modum laceratos occiderant deditos.
huic infensus crudelitati Iunius, nihil antiquius oppugna- 3.1
tione Cluuiana ratus, quo die adgressus est moenia, ui cepit
atque omnes puberes interfecit. inde uictor exercitus 4.1
Bouianum ductus; caput hoc erat Pentrorum Samnitium,
longe ditissimum atque opulentissimum armis uirisque. ibi, 5.1
quia haud tantum irarum erat, spe praedae milites accensi
oppido potiuntur. minus itaque saeuitum in hostes est,
praedae plus paene quam ex omni Samnio unquam egestum
benigneque omnis militi concessa. 5
et postquam praepotentem armis Romanum nec acies 6.1
subsistere ullae nec castra nec urbes poterant, omnium
principum in Samnio eo curae sunt intentae ut insidiis
quaereretur locus, si qua licentia populando effusus exercitus
excipi ac circumueniri posset. transfugae agrestes et captiui 7.1
quidam, pars forte, pars consilio oblati, congruentia ad con-
sulem adferentes—quae et uera erant—pecoris uim ingentem
in saltum auium compulsam esse, perpulerunt ut praedatum
eo expeditae ducerentur legiones. ibi ingens hostium exer- 8.1
citus itinera occultus insederat et, postquam intrasse Romanos
uidit saltum, repente exortus cum clamore ac tumultu in-
cautos inuadit. et primo noua res trepidationem fecit, dum 9.1
arma capiunt, sarcinas congerunt in medium; dein post-
quam, ut quisque liberauerat se onere aptaueratque armis,
ad signa undique coibant et, notis ordinibus in uetere dis-
ciplina militiae iam sine praecepto ullius sua sponte struebatur 5
acies, consul ad ancipitem maxime pugnam aduectus desilit 10.1
ex equo et Iouem Martemque atque alios testatur deos se
nullam suam gloriam inde sed praedam militi quaerentem
in eum locum deuenisse neque in se aliud quam nimiam 11.1
ditandi ex hoste militis curam reprehendi posse; ab eo se
dedecore nullam rem aliam quam uirtutem militum uindica-
turam. coniterentur modo uno animo omnes inuadere 12.1
hostem uictum acie, castris exutum, nudatum urbibus, ulti-
mam spem furto insidiarum temptantem et loco non armis
fretum. sed quem esse iam uirtuti Romanae inexpugnabilem 13.1
locum? Fregellana arx Soranaque et ubicumque iniquo
successum erat loco memorabantur.
his accensus miles, omnium immemor difficultatium, uadit 14.1
aduersus imminentem hostium aciem. ibi paulum laboris
fuit, dum in aduersum cliuum erigitur agmen; ceterum 15.1
postquam prima signa planitiem summam ceperunt sensitque
acies aequo se iam institisse loco, uersus extemplo est terror
in insidiatores easdemque latebras, quibus se paulo ante
texerant, palati atque inermes fuga repetebant. sed loca 16.1
difficilia hosti quaesita ipsos tum sua fraude impediebant.
itaque ergo perpaucis effugium patuit; caesa ad uiginti milia
hominum; uictorque Romanus ad oblatam ab hoste praedam
pecorum discurrit. 5