nec ut iniustus in pace rex, ita dux belli prauus fuit; quin 1.53.1.1
ea arte aequasset superiores reges ni degeneratum in aliis
huic quoque decori offecisset. is primus Uolscis bellum in 2.1
ducentos amplius post suam aetatem annos mouit, Suessam-
que Pometiam ex iis ui cepit. ubi cum diuendita praeda qua- 3.1
draginta talenta argenti refecisset, concepit animo eam ampli-
tudinem Iouis templi quae digna deum hominumque rege, quae
Romano imperio, quae ipsius etiam loci maiestate esset;
captiuam pecuniam in aedificationem eius templi seposuit. 5
excepit deinde lentius spe bellum, quo Gabios, propin- 4.1
quam urbem, nequiquam ui adortus, cum obsidendi quoque
urbem spes pulso a moenibus adempta esset, postremo
minime arte Romana, fraude ac dolo, adgressus est. nam 5.1
cum uelut posito bello fundamentis templi iaciendis aliisque
urbanis operibus intentum se esse simularet, Sextus filius
eius, qui minimus ex tribus erat, transfugit ex composito
Gabios, patris in se saeuitiam intolerabilem conquerens: iam 6.1
ab alienis in suos uertisse superbiam et liberorum quoque
eum frequentiae taedere, ut quam in curia solitudinem
fecerit domi quoque faciat, ne quam stirpem, ne quem here-
dem regni relinquat. se quidem inter tela et gladios patris 7.1
elapsum nihil usquam sibi tutum nisi apud hostes L. Tar-
quini credidisse. nam ne errarent, manere iis bellum quod
positum simuletur, et per occasionem eum incautos inuasu-
rum. quod si apud eos supplicibus locus non sit, pererra- 8.1
turum se omne Latium, Uolscosque se inde et Aequos
et Hernicos petiturum donec ad eos perueniat qui a
patrum crudelibus atque impiis suppliciis tegere liberos
sciant. forsitan etiam ardoris aliquid ad bellum armaque se 9.1
aduersus superbissimum regem ac ferocissimum populum
inuenturum. cum si nihil morarentur infensus ira porro 10.1
inde abiturus uideretur, benigne ab Gabinis excipitur. ue-
tant mirari si, qualis in ciues, qualis in socios, talis ad ulti-
mum in liberos esset; in se ipsum postremo saeuiturum, si 11.1
alia desint. sibi uero gratum aduentum eius esse, futurum-
que credere breui ut illo adiuuante a portis Gabinis sub
Romana moenia bellum transferatur.