cum sic aliquot spectatis paribus adfectos di- 21.43.1.1
misisset, contione inde aduocata ita apud eos locutus fertur.
'si, quem animum in alienae sortis exemplo paulo ante 2.1
habuistis, eundem mox in aestimanda fortuna uestra habue-
ritis, uicimus, milites; neque enim spectaculum modo illud
sed quaedam ueluti imago uestrae condicionis erat. ac 3.1
nescio an maiora uincula maioresque necessitates uobis
quam captiuis uestris fortuna circumdederit. dextra laeua- 4.1
que duo maria claudunt nullam ne ad effugium quidem
nauem habentes; circa Padus amnis, maior [Padus] ac
uiolentior Rhodano, ab tergo Alpes urgent, uix integris
uobis ac uigentibus transitae. hic uincendum aut morien- 5.1
dum, milites, est, ubi primum hosti occurristis. et eadem
fortuna, quae necessitatem pugnandi imposuit, praemia
uobis ea uictoribus proponit quibus ampliora homines ne
ab dis quidem immortalibus optare solent. si Siciliam 6.1
tantum ac Sardiniam parentibus nostris ereptas nostra uir-
tute reciperaturi essemus, satis tamen ampla pretia essent:
quidquid Romani tot triumphis partum congestumque pos-
sident, id omne uestrum cum ipsis dominis futurum est; in 7.1
hanc tam opimam mercedem, agite dum, dis bene iuuantibus
arma capite. satis adhuc in uastis Lusitaniae Celtiberiae- 8.1
que montibus pecora consectando nullum emolumentum
tot laborum periculorumque uestrorum uidistis; tempus est 9.1
iam opulenta uos ac ditia stipendia facere et magna operae
pretia mereri, tantum itineris per tot montes fluminaque et
tot armatas gentes emensos. hic uobis terminum laborum 10.1
fortuna dedit; hic dignam mercedem emeritis stipendiis
dabit. nec, quam magni nominis bellum est, tam difficilem 11.1
existimaritis uictoriam fore; saepe et contemptus hostis
cruentum certamen edidit et incliti populi regesque perleui
momento uicti sunt. nam dempto hoc uno fulgore nominis 12.1
Romani, quid est cur illi uobis comparandi sint? ut uiginti 13.1
annorum militiam uestram cum illa uirtute, cum illa fortuna
taceam, ab Herculis columnis, ab Oceano terminisque ulti-
mis terrarum per tot ferocissimos Hispaniae et Galliae
populos uincentes huc peruenistis; pugnabitis cum exercitu 14.1
tirone, hac ipsa aestate caeso, uicto, circumsesso a Gallis,
ignoto adhuc duci suo ignorantique ducem. an me in 15.1
praetorio patris, clarissimi imperatoris, prope natum, certe
eductum, domitorem Hispaniae Galliaeque, uictorem eun-
dem non Alpinarum modo gentium sed ipsarum, quod
multo maius est, Alpium, cum semenstri hoc conferam duce, 5
desertore exercitus sui? cui si quis demptis signis Poenos 16.1
Romanosque hodie ostendat, ignoraturum certum habeo
utrius exercitus sit consul. non ego illud parui aestimo, 17.1
milites, quod nemo est uestrum cuius non ante oculos ipse
saepe militare aliquod ediderim facinus, cui non idem ego
uirtutis spectator ac testis notata temporibus locisque referre
sua possim decora. cum laudatis a me miliens donatisque, 18.1
alumnus prius omnium uestrum quam imperator, procedam
in aciem aduersus ignotos inter se ignorantesque.