ut uero, <post>quam ad Uolturnum flumen castra sunt 22.14.1.1
posita, exurebatur amoenissimus Italiae ager uillaeque passim
incendiis fumabant, per iuga Massici montis Fabio ducente,
tum prope de integro seditio [ac de seditione] accensa;
†quidam fuerant† enim per paucos dies, quia, cum celerius 2.1
solito ductum agmen esset, festinari ad prohibendam popu-
lationibus Campaniam crediderant. ut uero in extrema iuga 3.1
Massici montis uentum est <et> hostes sub oculis erant Falerni
agri colonorumque Sinuessae tecta urentes, nec ulla erat
mentio pugnae, 'spectatum huc' inquit Minucius, 'ad rem 4.1
fruendam oculis, sociorum caedes et incendia uenimus? nec,
si nullius alterius nos ne ciuium quidem horum pudet, quos
Sinuessam colonos patres nostri miserunt, ut ab Samnite
hoste tuta haec ora esset, quam nunc non uicinus Samnis 5.1
urit sed Poenus aduena, ab extremis orbis terrarum terminis
nostra cunctatione et socordia iam huc progressus? tantum 6.1
pro. degeneramus a patribus nostris ut, praeter quam [per]
oram illi [suam] Punicas uagari classes dedecus esse imperii
sui duxerint, eam nunc plenam hostium Numidarumque ac
Maurorum iam factam uideamus? qui modo Saguntum 7.1
oppugnari indignando non homines tantum sed foedera et
deos ciebamus, scandentem moenia Romanae coloniae
Hannibalem laeti spectamus. fumus ex incendiis uillarum 8.1
agrorumque in oculos atque ora uenit; strepunt aures clamo-
ribus plorantium sociorum, saepius nostram quam deorum
inuocantium opem; nos hic pecorum modo per aestiuos
saltus deuiasque calles exercitum ducimus, conditi nubibus 5
siluisque. si hoc modo peragrando cacumina saltusque M. 9.1
Furius recipere a Gallis urbem uoluisset, quo hic nouus Ca-
millus, nobis dictator unicus in rebus adfectis quaesitus,
Italiam ab Hannibale reciperare parat, Gallorum Roma esset,
quam uereor ne sic cunctantibus nobis Hannibali ac Poenis 10.1
totiens seruauerint maiores nostri. sed uir ac uere Romanus, 11.1
quo die dictatorem eum ex auctoritate patrum iussuque
populi dictum Ueios allatum est, cum esset satis altum Iani-
culum ubi sedens prospectaret hostem, descendit in aequum
atque illo ipso die media in urbe, qua nunc busta Gallica 5
sunt, et postero die citra Gabios cecidit Gallorum legiones.
quid? post multos annos cum ad Furculas Caudinas ab 12.1
Samnite hoste sub iugum missi sumus, utrum tandem L.
Papirius Cursor iuga Samni perlustrando an Luceriam
premendo obsidendoque et lacessendo uictorem hostem
depulsum ab Romanis ceruicibus iugum superbo Samniti 5
imposuit? modo C. Lutatio quae alia res quam celeritas 13.1
uictoriam dedit, quod postero die quam hostem uidit classem
grauem commeatibus, impeditam suomet ipsam instrumento
atque apparatu, oppressit? stultitia est sedendo aut uotis 14.1
debellari credere posse. arma capias oportet et descendas
in aequum et uir cum uiro congrediaris. audendo atque
agendo res Romana creuit, non his segnibus consiliis quae
timidi cauta uocant.' haec uelut contionanti Minucio 15.1
circumfundebatur tribunorum equitumque Romanorum mul-
titudo, et ad aures quoque militum dicta ferocia euolue-
bantur; ac si militaris suffragii res esset, haud dubie ferebant
Minucium Fabio duci praelaturos. 5