Nero primum cum omni equitatu aduenit: Porcius deinde 27.48.1.1
adsecutus cum leui armatura. qui cum fessum agmen car- 2.1
perent ab omni parte incursarentque, et iam omisso itinere
quod fugae simile erat castra metari Poenus in tumulo super
fluminis ripam uellet, aduenit Liuius peditum omnibus 3.1
copiis non itineris modo sed ad conserendum extemplo
proelium instructis armatisque. sed ubi omnes copias 4.1
coniunxerunt directaque acies est, Claudius dextro in cornu,
Liuius ab sinistro pugnam instruit: media acies praetori
tuenda data. Hasdrubal omissa munitione castrorum 5.1
postquam pugnandum uidit, in prima acie ante signa ele-
phantos conlocat: circa eos laeuo in cornu aduersus Clau-
dium Gallos opponit, haud tantum iis fidens quantum ab
hoste timeri eos credebat: ipse dextrum cornu aduersus M. 6.1
Liuium sibi atque Hispanis—et ibi maxime in uetere milite
spem habebat—sumpsit: Ligures in medio post elephantos 7.1
positi. sed longior quam latior acies erat; Gallos promi-
nens collis tegebat; ea frons quam Hispani tenebant cum 8.1
sinistro Romanorum cornu concurrit: dextra omnis acies
extra proelium eminens cessabat; collis oppositus arcebat
ne aut a fronte aut ab latere adgrederentur.
inter Liuium Hasdrubalemque ingens contractum certa- 9.1
men erat, atroxque caedes utrimque edebatur. ibi duces 10.1
ambo, ibi pars maior peditum equitumque Romanorum, ibi
Hispani uetus miles peritusque Romanae pugnae, et Ligures
durum in armis genus. eodem uersi elephanti, qui primo
impetu turbauerant antesignanos et iam signa mouerant 5
loco; deinde crescente certamine et clamore impotentius iam 11.1
regi et inter duas acies uersari uelut incerti quorum essent,
haud dissimiliter nauibus sine gubernaculo uagis. Claudius 12.1
'quid ergo praecipiti cursu tam longum iter emensi sumus?'
clamitans militibus cum in aduersum collem frustra signa
erigere conatus esset, postquam ea regione penetrari ad 13.1
hostem non uidebat posse, cohortes aliquot subductas e
dextro cornu, ubi stationem magis segnem quam pugnam
futuram cernebat, post aciem circumducit, et non hostibus 14.1
modo sed etiam suis inopinantibus in sinistrum <euectus in
dextrum> hostium latus incurrit; tantaque celeritas fuit ut
cum ostendissent se ab latere mox in terga iam pugnarent.
ita ex omnibus partibus, ab fronte, ab latere, ab tergo, tru- 15.1
cidantur Hispani Liguresque; et ad Gallos iam caedes
peruenerat. ibi minimum certaminis fuit; nam et pars 16.1
magna ab signis aberant nocte dilapsi stratique somno
passim per agros, et qui aderant itinere ac uigiliis fessi, in-
tolerantissima laboris corpora, uix arma umeris gerebant; et 17.1
iam diei medium erat, sitisque et calor hiantes caedendos
capiendosque adfatim praebebat.