COTTAE MAXIMO
|
|
Maxime, qui claris nomen uirtutibus aequas
|
2.3.1
|
nec sinis ingenium nobilitate premi,
|
|
culte mihi—quid enim status hic a funere differt?—
|
|
supremum uitae tempus adusque meae,
|
|
rem facis adflictum non auersatus amicum
|
5
|
qua non est aeuo rarior ulla tuo.
|
|
Turpe quidem dictu, sed—si modo uera fatemur—
|
|
uulgus amicitias utilitate probat.
|
|
Cura quid expediat prius est quam quid sit honestum,
|
|
et cum fortuna statque caditque fides.
|
10
|
Nec facile inuenias multis in milibus unum,
|
|
uirtutem pretium qui putet esse sui.
|
|
Ipse decor recte facti, si praemia desint,
|
|
non mouet et gratis paenitet esse probum.
|
|
Nil nisi quod prodest carum est, et detrahe menti
|
15
|
spem fructus auidae, nemo petendus erit.
|
|
At reditus iam quisque suos amat et sibi quid sit
|
|
utile sollicitis subputat articulis.
|
|
Illud amicitiae quondam uenerabile nomen
|
|
prostat et in quaestu pro meretrice sedet.
|
20
|
Quo magis admiror non ut torrentibus undis
|
|
communis uitii te quoque labe trahi.
|
|
Diligitur nemo, nisi cui Fortuna secunda est.
|
|
Quae simul intonuit, proxima quaeque fugat.
|
|
En ego non paucis quondam munitus amicis,
|
25
|
dum flauit uelis aura secunda meis,
|
|
ut fera nimboso tumuerunt aequora uento,
|
|
in mediis lacera naue relinquor aquis.
|
|
Cumque alii nolint etiam me nosse uideri,
|
|
uix duo proiecto tresue tulistis opem.
|
30
|
Quorum tu princeps: neque enim comes esse, sed auctor
|
|
nec petere exemplum, sed dare dignus eras.
|
|
Te nihil exacto nisi nos peccasse fatentem,
|
|
sponte sua probitas officiumque iuuat.
|
|
Iudice te mercede caret per seque petenda est
|
35
|
externis uirtus incomitata bonis.
|
|
Turpe putas abigi, quia sit miserandus, amicum,
|
|
quodque sit infelix, desinere esse tuum.
|
|
Mitius est lasso digitum subponere mento
|
|
mergere quam liquidis ora natandis aquis.
|
40
|
Cerne quid Aeacides post mortem praestet amico:
|
|
instar et hanc uitam mortis habere puta.
|
|
Pirithoum Theseus Stygias comitauit ad undas:
|
|
a Stygia quantum mors mea distat aqua?
|
|
Adfuit insano iuuenis Phoceus Orestae:
|
45
|
et mea non minimum culpa furoris habet.
|
|
Tu quoque magnorum laudes admitte uirorum,
|
|
ut facis, et lapso quam potes adfer opem.
|
|
Si bene te noui, si, qui prius esse solebas,
|
|
nunc quoque es atque animi non cecidere tui,
|
50
|
quo Fortuna magis saeuit, magis ipse resistis,
|
|
utque decet, ne te uicerit illa caues,
|
|
et, bene uti pugnes, bene pugnans efficit hostis:
|
|
sic eadem prodest causa nocetque mihi.
|
|
Scilicet indignum, iuuenis carissime, ducis
|
55
|
te fieri comitem stantis in orbe deae.
|
|
Firmus es et, quoniam non sunt ea qualia uelles,
|
|
uela regis quassae qualiacumque ratis.
|
|
Quaeque ita concussa est ut iam casura putetur,
|
|
restat adhuc umeris fulta ruina tuis.
|
60
|
Ira quidem primo fuerat tua iusta nec ipso
|
|
lenior offensus qui mihi iure fuit,
|
|
quique dolor pectus tetigisset Caesaris alti,
|
|
illum iurabas protinus esse tuum.
|
|
Vt tamen audita est nostrae tibi cladis origo,
|
65
|
diceris erratis ingemuisse meis.
|
|
Tum tua me primum solari littera coepit
|
|
et laesum flecti spem dare posse deum.
|
|
Mouit amicitiae tum te constantia longae
|
|
ante tuos ortus quae mihi coepta fuit,
|
70
|
et quod eras aliis factus, mihi natus amicus
|
|
quodque tibi in cunis oscula prima dedi,
|
|
quod cum uestra domus teneris mihi semper ab annis
|
|
culta sit, esse uetus me tibi cogit onus.
|
|
Me tuus ille pater, Latiae facundia linguae,
|
75
|
quae non inferior nobilitate fuit,
|
|
primus ut auderem committere carmina famae
|
|
inpulit: ingenii dux fuit ille mei.
|
|
Nec quo sit primum nobis a tempore cultus
|
|
contendo fratrem posse referre tuum.
|
80
|
Te tamen ante omnis ita sum complexus ut unus
|
|
quolibet in casu gratia nostra fores.
|
|
Vltima me tecum uidit maestisque cadentes
|
|
excepit lacrimas Aethalis Ilua genis,
|
|
cum tibi quaerenti num uerus nuntius esset
|
85
|
adtulerat culpae quem mala fama meae,
|
|
inter confessum dubie dubieque negantem
|
|
haerebam pauidas dante timore notas
|
|
exemploque niuis quam mollit aquaticus auster,
|
|
gutta per attonitas ibat oborta genas.
|
90
|
Haec igitur referens et quod mea crimina primi
|
|
erroris uenia posse latere uides,
|
|
respicis antiquum lassis in rebus amicum
|
|
fomentisque iuuas uulnera nostra tuis.
|
|
Pro quibus, optandi si nobis copia fiat,
|
95
|
tam bene promerito commoda mille precor.
|
|
Sed, si sola mihi dentur tua uota, precabor
|
|
ut tibi sit saluo Caesare salua parens.
|
|
Haec ego, cum faceres altaria pinguia ture,
|
|
te solitum memini prima rogare deos.
|
100
|