Sequitur terra, cui uni rerum naturae
|
2.154.1
|
partium eximia propter merita cognomen indidimus maternae
|
|
venerationis. sic hominum illa, ut caelum dei, quae nos
|
|
nascentes excipit, natos alit semelque editos et sustinet
|
|
semper, novissime conplexa gremio iam a reliqua natura
|
5
|
abdicatos, tum maxime ut mater operiens, nullo magis
|
|
sacra merito quam quo nos quoque sacros facit, etiam
|
|
monimenta ac titulos gerens nomenque prorogans nostrum
|
|
et memoriam extendens contra brevitatem aevi, cuius
|
|
numen ultimum iam nullis precamur irati grave, tamquam
|
10
|
nesciamus hanc esse solam quae numquam irascatur homini.
|
|
aquae subeunt in imbres, rigescunt in grandines, tumescunt
|
155.1
|
in fluctus, praecipitantur in torrentes, aer densatur nubibus,
|
|
furit procellis: at haec benigna, mitis, indulgens ususque
|
|
mortalium semper ancilla, quae coacta generat, quae sponte
|
|
fundit, quos odores saporesque, quos sucos, quos tactus,
|
5
|
quos colores! quam bona fide creditum f<a>enus reddit!
|
|
quae nostra causa alit! pestifera enim animantia, vitali
|
|
spiritu habente culpam: illi necesse est semina excipere et
|
|
genita sustinere; sed in malis generantium noxa est. illa
|
|
serpentem homine percusso amplius non recipit poenasque
|
10
|
etiam inertium nomine exigit. illa medicas fundit herbas
|
|
et semper homini parturit. quin et venena nostri miseritam
|
156.1
|
instituisse credi potest, ne in taedio vitae fames, mors
|
|
terrae meritis alienissima, lenta nos consumeret tabe, ne
|
|
lacerum corpus abrupta dispergerent, ne laquei torqueret
|
|
poena praepostera incluso spiritu, cui quaereretur exitus,
|
5
|
ne in profundo quaesita morte sepultura pabulo fieret,
|
|
ne ferri cruciatus scinderet corpus. ita est, miserita
|
|
genuit id, cuius facillimo haustu inlibato corpore et cum
|
|
toto sanguine exstingueremur, nullo labore, sitientibus
|
|
similes, qualiter defunctos non volucres, non ferae attin-
|
10
|
gerent terraeque servaretur qui sibi ipsi periisset. verum
|
157.1
|
fateamur: terra nobis malorum remedium genuit, nos
|
|
illud vitae facimus venenum. non enim et ferro, quo
|
|
carere non possumus, simili modo utimur? nec tamen
|
|
quereremur merito, etiamsi maleficii causa tulisset. ad-
|
5
|
versus unam quippe naturae partem ingrati sumus. quas
|
|
non ad delicias quasque non ad contumelias servit homini?
|
|
in maria iacitur aut, ut freta admittamus, eroditur. aquis,
|
|
ferro, igni, ligno, lapide, fruge omnibus cruciatur horis
|
|
multoque plus, ut deliciis quam ut alimentis famuletur
|
10
|
nostris. et tamen quae summa patitur atque extrema
|
158.1
|
cute tolerabilia videantur: penetramus in viscera, auri
|
|
argentique venas et aeris ac plumbi metalla fodientes,
|
|
gemmas etiam et quosdam parvulos quaerimus lapides
|
|
scrobibus in profundum actis. viscera eius extrahimus,
|
5
|
ut digito gestetur gemma, quo petitur. quot manus
|
|
atteruntur, ut unus niteat articulus! si ulli essent inferi,
|
|
iam profecto illos avaritiae atque luxuriae cuniculi refo-
|
|
dissent. et miramur, si eadem ad noxam genuit aliqua!
|
|
ferae enim, credo, custodiunt illam arcentque sacrilegas
|
159.1
|
manus. non inter serpentes fodimus et venas auri trac-
|
|
tamus cum veneni radicibus? placatiore tamen dea ob
|
|
haec, quod omnes hi opulentiae exitus ad scelera caedesque
|
|
et bella tendunt, quodque sanguine nostro rigamus in-
|
5
|
sepultisque ossibus tegimus, quibus tamen velut exprobrato
|
|
furore tandem ipsa se obducit et scelera quoque mortalium
|
|
occultat.
|
|
Inter crimina ingrati animi et hoc duxerim quod
|
|
naturam eius ignoramus. est autem figura
|
160.1
|
prima, de qua consensus iudicat. orbem certe dicimus
|
|
terrae globumque verticibus includi fatemur. neque enim
|
|
absoluti orbis est forma in tanta montium excelsitate,
|
|
tanta camporum planitie, sed cuius amplexus, si cuncta
|
5
|
liniarum conprehendantur ambitu, figuram absoluti orbis
|
|
efficiat, id quod ipsa rerum natura cogit, non isdem causis,
|
|
quas attulimus in caelo. namque in illo cava in se
|
|
convexitas vergit et cardini suo, hoc est terrae, undique
|
|
incumbit. haec ut solida ac conferta adsurgit intumescenti
|
10
|
similis extraque protenditur. mundus in centrum vergit,
|
|
at terra exit a centro, inmensum eius globum in formam
|
|
orbis adsidua circa eam mundi volubilitate cogente.
|
|