| Et quoniam plura de numerosa oratione diximus | 226.13 |
| quam quisquam ante nos, nunc de eius generis utilitate | |
| dicemus. nihil enim est aliud, Brute, quod quidem tu | 227.1 |
| minime omnium ignoras, pulchre et oratorie dicere nisi | |
| optumis sententiis verbisque lectissimis dicere: et nec | |
| sententia ulla est, quae fructum oratori ferat, nisi | |
| apte exposita atque absolute, nec verborum lumen | 5 |
| apparet nisi diligenter collocatorum. et horum utrum- | |
| que numerus illustrat, numerus autem—saepe enim | |
| hoc testandum est—non modo non poetice vinctus | |
| verum etiam fugiens illum eique omnium dissimillimus. | |
| non quin idem sint numeri non modo oratorum et | 10 |
| poetarum verum omnino loquentium, denique etiam | |
| sonantium omnium quae metiri auribus possumus; sed | |
| ordo pedum facit, ut id quod pronuntiatur aut ora- | |
| tionis aut poematis simile videatur. hanc igitur, sive | 228.1 |
| compositionem sive perfectionem sive numerum vocari | |
| placet, [et] adhibere necesse est, si ornate velis dicere, | |
| non solum, quod ait Aristoteles et Theophrastus, ne | |
| infinite feratur ut flumen oratio, quae non aut spiritu | 5 |
| pronuntiantis aut interductu librarii sed numero coacta | |
| debet insistere, verum etiam quod multo maiorem | |
| habent apta vim quam soluta. ut enim athletas nec | |
| multo secus gladiatores videmus nihil nec vitando | |
| facere caute nec petendo vehementer, in quo non | 10 |
| motus hic habeat palaestram quandam, ut quicquid | |
| in his rebus fiat utiliter ad pugnam idem ad aspectum | |
| etiam sit venustum, sic orator nec plagam gravem | |
| facit, nisi petitio fuit apta, nec satis tecte declinat | |
| impetum, nisi etiam in cedendo quid deceat intellegit. | 15 |
| itaque qualis eorum motus quos ἀπαλαίστρους Graeci | 229.1 |
| vocant, talis horum mihi videtur oratio qui non clau- | |
| dunt numeris sententias, tantumque abest ut—quod | |
| ii qui hoc aut magistrorum inopia aut ingenii tardi- | |
| tate aut laboris fuga non sunt assecuti solent dicere | 5 |
| —enervetur oratio compositione verborum, ut aliter | |
| in ea nec impetus ullus nec vis esse possit. sed | |
| magnam exercitationem res flagitat, ne quid eorum | |
| qui genus hoc secuti non tenuerunt simile faciamus: | |
| ne aut verba traiciamus aperte, quo melius aut cadat | 10 |
| aut volvatur oratio. quod se L. Caelius Antipater in | 230.1 |
| prooemio belli Punici nisi necessario facturum negat: | |
| o virum simplicem, qui nos nihil celet, sapientem, | |
| qui serviundum necessitati putet! sed hic omnino | |
| rudis; nobis autem in scribendo atque in dicendo | 5 |
| necessitatis excusatio non probatur; nihil est enim | |
| necesse, et si quid esset, id necesse tamen non erat | |
| confiteri. et hic quidem, qui hanc a L. Aelio, ad quem | |
| scripsit, cui se purgat, veniam petit, et utitur ea tra- | |
| iectione verborum et nihilo tamen aptius explet con- | 10 |
| cluditque sententias. apud alios autem et Asiaticos | |
| maxume numero servientis inculcata reperias inania | |
| quaedam verba quasi complementa numerorum. sunt | |
| etiam qui illo vitio, quod ab Hegesia maxume fluxit, | |
| infringendis concidendisque numeris in quoddam genus | 15 |
| abiectum incidant versiculorum simillimum. tertium | 231.1 |
| est, in quo fuerunt fratres illi Asiaticorum rhetorum | |
| principes Hierocles et Menecles minime mea sententia | |
| contemnendi. etsi enim a forma veritatis et ab Atti- | |
| corum regula absunt, tamen hoc vitium compensant | 5 |
| vel facultate vel copia. sed apud eos varietas non | |
| erat, quod omnia fere concludebantur uno modo. quae | |
| vitia qui fugerit, ut neque verbum ita traiciat, ut id | |
| de industria factum intellegatur, neque inferciens verba | |
| quasi rimas expleat nec minutos numeros sequens | 10 |
| concidat delumbetque sententias nec sine ulla commu- | |
| tatione in eodem semper versetur genere numerorum, | |
| is omnia fere vitia vitaverit. nam de laudibus multa | |
| diximus, quibus sunt talia perspicue vitia contraria. |