Scio quaeri etiam naturane plus ad eloquentiam con- 2.19.1.1
ferat an doctrina. Quod ad propositum quidem operis nostri
nihil pertinet (neque enim consummatus orator nisi ex
utroque fieri potest), plurimum tamen referre arbitror quam
esse in hoc loco quaestionem uelimus. Nam si parti utrilibet 2.1
omnino alteram detrahas, natura etiam sine doctrina mul-
tum ualebit, doctrina nulla esse sine natura poterit. Sin ex
pari coeant, in mediocribus quidem utrisque maius adhuc
naturae credam esse momentum, consummatos autem plus 5
doctrinae debere quam naturae putabo; sicut terrae nullam
fertilitatem habenti nihil optimus agricola profuerit: e terra
uberi utile aliquid etiam nullo colente nascetur: at in solo
fecundo plus cultor quam ipsa per se bonitas soli efficiet. Et 3.1
si Praxiteles signum aliquod ex molari lapide conatus esset
exculpere, Parium marmor mallem rude: at si illud idem
artifex expolisset, plus in manibus fuisset quam in marmore.
Denique natura materia doctrinae est: haec fingit, illa fingi- 5
tur. Nihil ars sine materia, materiae etiam sine arte pretium
est; ars summa materia optima melior.