| Sed tria an plura sint ambigitur. Nec dubie prope omnes | 3.4.1.1 |
| utique summae apud antiquos auctoritatis scriptores Aristo- | |
| telen secuti, qui nomine tantum alio contionalem pro deli- | |
| beratiua appellat, hac partitione contenti fuerunt. Verum | 2.1 |
| et tum leuiter est temptatum, cum apud Graecos quosdam | |
| tum apud Ciceronem in libris de Oratore, et nunc maximo | |
| temporum nostrorum auctore prope inpulsum, ut non modo | |
| plura haec genera sed paene innumerabilia uideantur. Nam | 3.1 |
| si laudandi ac uituperandi officium in parte tertia ponimus, | |
| in quo genere uersari uidebimus cum querimur consolamur | |
| mitigamus concitamus terremus confirmamus praecipimus, | |
| obscure dicta interpretamur, narramus deprecamur, gratias | 5 |
| agimus, gratulamur obiurgamus maledicimus describimus | |
| mandamus renuntiamus optamus opinamur, plurima alia? | |
| Vt mihi in illa uetere persuasione permanenti uelut petenda | 4.1 |
| sit uenia, quaerendumque quo moti priores rem tam late | |
| fusam tam breuiter adstrinxerint. Quos qui errasse putant, | |
| hoc secutos arbitrantur, quod in his fere uersari tum oratores | |
| uidebant; nam et laudes ac uituperationes scribebantur, et | 5.1 |
| ἐπιταφίους dicere erat moris, et plurimum in consiliis ac | |
| iudiciis insumebatur operae, ut scriptores artium pro solis | |
| comprenderint frequentissima. Qui uero defendunt, tria | 6.1 |
| faciunt genera auditorum: unum quod ad delectationem | |
| conueniat, alterum quod consilium accipiat, tertium quod | |
| de causis iudicet. Mihi cuncta rimanti et talis quaedam ratio | |
| succurrit, quod omne orationis officium aut in iudiciis est | 5 |
| aut extra iudicia. Eorum de quibus iudicio quaeritur mani- | 7.1 |
| festum est genus: ea quae ad iudicem non ueniunt aut prae- | |
| teritum habent tempus aut futurum: praeterita laudamus | |
| aut uituperamus, de futuris deliberamus. Item omnia de | 8.1 |
| quibus dicendum est aut certa sint necesse est aut dubia. | |
| Certa ut cuique est animus laudat aut culpat; ex dubiis par- | |
| tim nobis ipsis ad electionem sunt libera: de his deliberatur; | |
| partim aliorum sententiae commissa: de his lite contenditur. | 5 |
| Anaximenes iudicialem et contionalem generalis partes | 9.1 |
| esse uoluit, septem autem species: hortandi dehortandi | |
| laudandi uituperandi accusandi defendendi exquirendi (quod | |
| ἐξεταστικόν dicit): quarum duae primae deliberatiui, duae | |
| sequentes demonstratiui, tres ultimae iudicialis generis sunt | 5 |
| partes. Protagoran transeo, qui interrogandi respondendi | 10.1 |
| mandandi precandi (quod εὐχωλήν dixit) partes solas putat. | |
| Plato in Sophiste iudiciali et contionali tertiam adiecit | |
| προσομιλητικήν, quam sane permittamus nobis dicere sermo- | |
| cinatricem: quae a forensi ratione diiungitur et est accom- | 5 |
| modata priuatis disputationibus, cuius uis eadem profecto | |
| est quae dialecticae. Isocrates in omni genere inesse laudem | 11.1 |
| ac uituperationem existimauit. | |
| Nobis et tutissimum est auctores plurimos sequi et ita | 12.1 |
| uidetur ratio dictare. Est igitur, ut dixi, unum genus, quo laus | |
| ac uituperatio continetur, sed est appellatum a parte meliore | |
| laudatiuum: idem alii demonstratiuum uocant. Vtrumque | |
| nomen ex Graeco creditur fluxisse; nam ἐγκωμιαστικόν | 5 |
| aut ἐπιδεικτικόν dicunt. Sed mihi ἐπιδεικτικόν non tam | 13.1 |
| demonstrationis uim habere quam ostentationis uidetur | |
| et multum ab illo ἐγκωμιαστικῷ differre; nam ut continet | |
| laudatiuum in se genus, ita non intra hoc solum consistit. | |
| An quisquam negauerit panegyricos ἐπιδεικτικούς esse? | 14.1 |
| Atqui formam suadendi habent et plerumque de utilitatibus | |
| Graeciae locuntur: ut causarum quidem genera tria sint, | |
| sed ea tum in negotiis, tum in ostentatione posita. Nisi forte | |
| non ex Graeco mutantes demonstratiuum uocant, uerum id | 5 |
| secuntur, quod laus ac uituperatio quale sit quidque demon- | |
| strat. Alterum est deliberatiuum, tertium iudiciale. Ceterae | 15.1 |
| species in haec tria incident genera: nec inuenietur ex his ulla | |
| in qua non laudare aut uituperare, suadere aut dissuadere, | |
| intendere quid uel depellere debeamus. Illa quoque sunt | |
| communia, conciliare narrare docere augere minuere, con- | 5 |
| citandis componendisue adfectibus animos audientium fin- | |
| gere. Ne iis quidem accesserim, qui laudatiuam materiam | 16.1 |
| honestorum, deliberatiuam utilium, iudicialem iustorum | |
| quaestione contineri putant, celeri magis ac rutunda usi dis- | |
| tributione quam uera. Stant enim quodam modo mutuis | |
| auxiliis omnia; nam et in laude iustitia utilitasque tractatur | 5 |
| et in consiliis honestas, et raro iudicialem inueneris causam | |
| in cuius non parte aliquid eorum quae supra diximus | |
| reperiatur. |