Ceterum causa omnis in qua pars altera agentis est, 3.10.1.1
altera recusantis, aut unius rei controuersia constat aut
plurium: haec simplex dicitur, illa coniuncta. Vna contro-
uersia est per se furti, per se adulterii. Plures aut eiusdem
generis, ut in pecuniis repetundis, aut diuersi, ut si quis 5
sacrilegii et homicidii simul accusetur. Quod nunc in publicis
iudiciis non accidit, quoniam praetor certa lege sortitur,
principum autem et senatus cognitionibus frequens est et
populi fuit. Priuata quoque iudicia saepe unum iudicem
habere multis et diuersis formulis solent. Nec aliae species 2.1
erunt etiam si unus a duobus dumtaxat eandem rem atque
ex eadem causa petet, aut duo ab uno, aut plures a pluribus
(quod accidere in hereditariis litibus interim scimus): quia,
quamuis in multis personis, causa tamen una est, nisi si 5
condicio personarum quaestiones uariauerit.
  Diuersum his tertium genus, quod dicitur comparatiuum. 3.1
Cuius rei tractatus in parte causae frequens est, ut cum apud
centumuiros post alia quaeritur et hoc, uter dignior here-
ditate sit. Rarum est autem ut in foro iudicia propter id
solum constituantur, sicut diuinationes, quae fiunt de accu- 5
satore constituendo, et nonnumquam inter delatores, uter
praemium meruerit. Adiecerunt quidam numero mutuam 4.1
accusationem (ἀντικατηγορία uocatur), aliis uidelicet suc-
cidere hanc quoque comparatiuo generi existimantibus. Cui
similis erit petitionum inuicem diuersarum: quod accidit uel
frequentissime. Id si et ipsum uocari debet ἀντικατηγορία 5
(nam proprio caret nomine), duo genera erunt eius: alterum
quo litigatores idem crimen inuicem intentant, alterum quo
aliud atque aliud: cui et petitionum condicio par est.
  Cum apparuerit genus causae, tum intuebimur negeturne 5.1
factum quod intenditur, an defendatur, an alio nomine ap-
pelletur, an a genere actionis repellatur: unde sunt status.