| SERMO | |
| Fere commendatio per haec petenda erit, quae illi difficillima est. | 326.3.1 |
| Quod ad quaestiones pertinet, primae communes sunt fere omnibus | |
| controversiis quae hac lege continentur. Quaerendum est enim quid sit | |
| laedere rem publicam, et paulo fortius in hac controversia, in qua tractum | |
| esse pestilentiae malum hoc nuntio manifestum est. | 5 |
| DECLAMATIO | |
| Postea ergo causam ipsam defendemus, postea factum commendabi- | 4.1 |
| mus; interim satis est non esse me hac lege qua deferor nocentem. Sane | |
| credatis inputari mihi posse civium mortes: sunt iura quae istud defen- | |
| dant. Non esse explicitam legationis fidem dicitis: habet haec quoque lex | |
| actionem suam. Neque est quaerendum apud vos an alio iudicii genere | 5 |
| damnari possim; interim hoc ius ad me non pertinet. Nam si rei publicae | 5.1 |
| <laesae> lex est, haec nihil ad hominum mortes, nihil ad ea quae privatim | |
| quoque vindicari possunt. Obicias oportet aliquid quo publicum fuerit | |
| per me laesum; in hoc nihil obicis mihi praeter mortis hominum. Quod | |
| crimen an verum sit, postea viderimus; interim (ut dixi) legi et iuri | 5 |
| coniunctum non est. | |
| Mora tamen mea aliquid detrimenti civitas accepit? Si hoc defenderem | 6.1 |
| infirmitate animi mei, satis defensionis esset non odio me civitatis | |
| fecisse. Filium meum immolandum esse dixerat deus. Putate id egisse | |
| me, ne immolaretur: hostias caedi mirabamini? Quid? vos non maluistis? | |
| Exorare posse sollemnibus sacris existimabamus deos. Quid? vos haec | 5 |
| remedia non temptastis? Secum quisque cogitet quantum mihi inpositum | |
| onus, qualis exacta vox. Sed ne mentitus quidem sum. Sacra exigi a diis | 7.1 |
| inmortalibus dixi: non sacra exigebantur, non sacris placati sunt? | |
| Alioqui nihil me fecisse subripiendae hostiae gratia cui non manifestum | |
| est? Indicavi filio maximi animi. Ergo ne hac quidem venia dignus est | |
| pater, si hoc filio voluit deberi, quod moriebatur? Quod quidem neque | 8.1 |
| consilii mei neque voluntatis primum fuit. Credite eum qui legatus | |
| missus sit, credite eum qui responsum acceperit, renuntiaverit, nihil | |
| animo suo, nihil propria mente fecisse: hoc profecto quaerebatur | |
| exemplum, ut narraretur iuvenis qui pro re publica mortem non | 5 |
| recusavit, qui in conspectu civium visceribus suis ferrum inmersit. Non | |
| potuisse aliter finiri pestilentiam quomodo vultis adprobem? Sic finita | |
| est. Non enim profecto dii inmortales poenam petebant, nec in | 9.1 |
| supplicium filii hoc responsum dederant civitati. Magna arcessebatur | |
| anima; debuit duci honesta via. Quem igitur potius in fine actionis meae | |
| invocem quam illum mihi proprium deum? |