| Infamis in novercam vulneratus | |
| Infamis in novercam cum patre peregre profectus est. Cum in latrones | 335.pr.1 |
| incidissent, fugerunt. Pater reversus adulteros inclusos in cubiculo | |
| deprehendit. Occidit uxorem, adulterum vulneravit; is fugit. Postea | |
| vulneratus filius venit. Interrogavit eum pater a quo vulneratus esset. | |
| Ille a latronibus dixit. Curavit eum pater et reddit causas mortis | 5 |
| voluntariae. Filius CD. | |
| DECLAMATIO | |
| Adversus mala et iniurias fortunae et gravem plerisque vitam unum | 1.1 |
| natura remedium invenerat, mortem. Nec quisquam potest tam crudelis | |
| legum lator fuisse qui hominem innocentem vita puniret, cum et hoc | |
| ipsum sit calamitatis genus, mori velle. Necessaria tamen vestra cognitio | 2.1 |
| est, [ut] non quia istud liberum esse innocentibus non oportet, sed quia | |
| multi sunt qui sic conscientiam emittunt; et ideo adiectum est damnum | |
| sepulturae ne se putent poenas effugisse. Ideo ego hanc vitam olim | |
| invisam tamdiu tuli donec filius meus sanaretur, ne viderer aliqua con- | 5 |
| scientia mori velle. | |
| Mori volo. Nihil me commisisse manifestum est. Et iam satis rationem | 3.1 |
| videor reddidisse. Mori volo senex; habet suos vita terminos, dum | |
| membra sufficiunt, dum in officio vires sunt. Quotamquamque partem | |
| habeo viventis? Cum adhuc haberem uxorem, matrimonio inutilis eram, | |
| nec mirum si quem concupivit iuniorem. Occidere adulterum non potui: | 5 |
| non miraretur me mori velle si quis vidisset fugientem. Quam tarde feci! | |
| Felicissimus fuissem si me latrones occidissent. Accedit illud: filium | 4.1 |
| habeo. Mori volo dum salvus est, dum illum relinquere superstitem | |
| possum. Paene illum nuper amisi: quid futurum erat si non potuissem | |
| sanare? Bene dii quod leve fuit vulnus! Non accidet hoc mihi iterum. | |
| Ego scio in quibus cogitationibus fuerim: si in maius periculum filius | 5 |
| meus venisset, non expectassem vos ut perirem. Nondum de adversis | |
| loquor; haec ipsa me ad mortem ducunt quae ex voto contigerunt. | |
| Veniamus nunc ad querelas. Infelix sum: peregre proficisci volui, <in> | 5.1 |
| latrones incidi, vivere me miror. Accessit dolor: a filio meo diductus | |
| sum. Non queror de ipso: omnis mihi ratio adversus fortunam est. Inter- | |
| venerunt latrones, non stetit mecum filius cum pro me pugnarem. Feci | |
| aliquid et ipse scelerate: solus reversus sum, tamquam scirem filium | 5 |
| salvum esse. Insecuta est alia fortuna: uxorem adulteram inveni. Quid | 6.1 |
| accidere gravius huic aetati potuit? Velut exprobrare mihi visa est | |
| fortuna quare uxorem post iuvenem filium duxissem. Ex eo quod | |
| deprehendi illud quoque colligo, diu adulteram fuisse: paulo ante | |
| profectus eram, statim in cubiculo adulter, tamquam sciret me non | 5 |
| reversurum. Quantum hinc ceperim dolorem <vel sic aestimate>: | 7.1 |
| deprehendi quod ipsos adulteros puderet, tenebris absconderunt tam- | |
| quam nefas. Non est hoc ad mortem satis? Adeo me laborasse iudicio ut | |
| nescirem quam ducerem! Adeo me nescisse quid in domo mea ageretur | |
| ut non fuerim deprehensurus nisi fugissem! Destituit me fides illa quam | 5 |
| speraveram fore solacium senectutis. Demens ego, cum talem haberem | |
| uxorem, peregre profectus sum, abducebam mecum etiam filium! | |
| Mori volo quia uxorem meam occidi qualemcumque. Licuit, scio, | 8.1 |
| sed non semper ad animum pertinent iura. Occidere adulteros lex | |
| permittit: ego mihi sic irascor tamquam nefas fecerim. Aut si quid in hac | 9.1 |
| parte consolari vultis, mori volo quod adulterum non occidi. Hoc tantum | |
| me dicere putatis, quod me non vindicavi? [quod] Nescio quis fuerit— | |
| et forte perstet hic mecum et quod has manus evaserit gratuletur. Quod | |
| non occidi? Vulneravi; ita ille et salvus est et beneficio meo vivet. | 5 |
| Paenitet quod non ab adultero coepi: circa uxorem moratus sum, | |
| tamquam illa plus sceleris fecisset; interim fugit ille iuvenis et velox. | |
| Mori volo quod adulterum non invenio. Unde venit? Quis hominum | 10.1 |
| fuit? Non inveniri in civitate hominem vulneratum? Quos ego non domi | |
| medicos adhibui? Omnes illos interrogavi num quis alius. Nemo erat nisi | |
| quem latrones vulneraverunt. Et nunc ille me deridet ubicumque, et | |
| fortasse iam sanus est. Mori volo. Satis iusta moriendi causa erat si | 5 |
| calamitas mea hactenus stetisset. | |
| Accedit huc quod fortuna nostra dedit malis suspicionem. Nihil est | 11.1 |
| hoc loco, fili, quod me suspicari putes: non habebam causam parcendi | |
| homo periturus; ego te vere innocentem puto. Ac si hoc non credis, | |
| curavi, sanavi; alioqui te et hodie occidissem. Constat tibi innocentia; | |
| sed numquam potest constare tibi fama. Vis scire quae inimici nostri | 5 |
| loquantur? Mirantur me <in> latrones incidisse. 'Solet fieri, humanum | |
| est, frequens.' Scio; sed nemo de hoc loqueretur si uxorem non | |
| deprehendissem. Mirantur quod patrem in illo periculo reliquisti. Ego | 12.1 |
| te puto fecisse sapienter; et si crimen est istud, utrique commune est, | |
| nam et ego fugi. Non eramus pares: quid attinebat periclitari? Utrumque | 13.1 |
| nostrum fecisse summo consilio puto: in latrones incidimus et reces- | |
| simus, fugimus; nemo persecutus est. Quid ergo est? Ego gaudeo cui | |
| non potuisti aliud maius beneficium dare quam ut salvus esses. Sunt qui | |
| te putent pro me pugnare debuisse. | 5 |
| Querebar paulo ante de infirmitate corporis: mihi ne mentem quidem | 14.1 |
| satis constare credo. Cum <domum> venissem, uxorem adulteram | |
| occidissem, postea in domo viderem vulneratum, interrogavi quis te | |
| vulnerasset. [sed] Dignus sum morte: infamavi te adulterio. In latrones | |
| incideramus: ego te interrogavi quis vulnerasset! Non, fili, maligne, sed, | 5 |
| quomodo excidunt multa iis qui expaverunt, perculsus illo metu ignoravi | |
| quid facerem. Mali istud aliter accipiunt. Irascor manibus meis quod | 15.1 |
| adulterum tantum vulneraverim: nulla ad te pertineret infamia si | |
| occidissem. Nunc congruere haec inter se videntur: falso quidem, | |
| videntur tamen. Ego nescio quem vulneravi, tu vulneratus es. Non | |
| prodest nobis quod noverca est: hominum iniquitatem ne odio quidem | 5 |
| defendimus. Ego te nunc si non curassem viderer filium occidisse. Hanc | 16.1 |
| ego infamiam ferre non possum. Tua alia ratio est; tibi longa vita | |
| superest: poteris adprobare innocentiam cum duxeris uxorem, cum | |
| fidem illi maritalem praestiteris, cum totius te vitae gravitas resolvet. | |
| Ego, etiamsi nolo mori, moriar antequam adulterum inveniam. | 5 |
| Vis adiciam adhuc causas moriendi? Irascor tibi: nescio quem illum | 17.1 |
| invenire non potes. Debet istud ignosci meae senectuti: tu nec quaesisti. |