| Orator medicus philosophus | |
| Contendunt orator medicus philosophus de bonis patris, qui testamento | 268.pr.1 |
| eum heredem reliquerat qui se probasset amplius prodesse civibus. | |
| DECLAMATIO | |
| Lex contentionis et formula et omne praescriptum ex testamento | 1.1 |
| patris pendet: cuius vis non est ea, ut quaeratur quae professio ex nostris | |
| speciosissima (quamquam sic quoque vincerem), sed quae civitati sit | |
| utilissima. Nihil est ergo quod ingenia iactent, nihil quod ex animo suo | |
| tantum referant: quaeritur quis omnibus prosit. Sit philosophia res | 2.1 |
| summa: ad paucos pertinet; sit eloquentia res admirabilis: non pluribus | |
| prodest quam nocet. Sola est medicina qua opus sit omnibus. Et patrem | |
| quoque nostrum id voluisse, ut hanc quam in contentione reliquisse | |
| videtur partem quodammodo civitati daret, manifestum est. Non sibi | 3.1 |
| utilissimum, non amicis utilissimum, non de patre optime meritum: | |
| proprie quid ferre ex testamento suo voluit qui fuerit utilis civitati. Ergo | |
| et aequaliter ad omnes medicina sola pertinet et nulla <res> tam neces- | |
| saria est omni generi hominum quam medicina. Reliqua conferamus. | 5 |
| Ac mihi primum agendum est cum fratre philosopho, cuius ego in | 4.1 |
| hodierna contentione propositum mirari satis non possum. Nihil enim | |
| videtur habere philosophia praestantius quam quod modicis contenta | |
| est, ampliores opes non desiderat. Nam si cupiditates easdem quas ceteri | |
| habet, non video quid prosit. Neque me praeterit, iudices, quam multa | 5.1 |
| dici adversus hanc professionem ab iis soleant quorum libertatem non | |
| impediunt personae. Quippe hos illi et vanos vocant et otiosos et in | |
| ambitum ipsum contra quem maxime disserere videntur alligatos. Mihi | |
| cum fratre quaestio est. Haec ergo leviora dixisse satis est, philosophiam | 6.1 |
| non esse necessariam. Ego enim mores nasci puto et propriam cuiusque | |
| naturae virtutem. Alia forsitan discantur, quaedam experimentis cognos- | |
| cenda sunt: boni mores constant voluntate. Id patere diversis utriusque | 7.1 |
| partis exemplis potest. Nam et optimos viros citra philosophiam fuisse | |
| constabit et studiosos sapientiae usque ad ultima exempla scelerum | |
| nequitiaeque venisse. Non enim, ut opinor, ex istorum scholis abstinen- | |
| tiam didicere Fabricii, Curii, nec uti mortem contemnerent Decii | 5 |
| consecuti sunt [nec] vetera horum explicando monumenta. Tulit civitas | |
| populi Romani liberatores Brutos, tulit Camillos, antequam ulla istius | |
| artis simulatio inreperet. Iam vero si ex diverso intueri placeat, quis | 8.1 |
| ignorat ex ipsa Socratis, quo velut fonte omnis philosophia manasse | |
| creditur, schola evasisse tyrannos et hostes patriae suae? Non est igitur | |
| necessaria philosophia. Atqui etiam ut studio perveniri ad sapientiam | 9.1 |
| possit, via tamen eius incerta est. Namque ut omnes in unum philoso- | |
| phos contraham, non tamen inter eos constare potest quae potissimum | |
| secta discenda nobis, quibus praeceptis parendum sit. Pugnant inter se | |
| atque dissentiunt et perpetuam hanc per saecula litem trahunt. Aliis | 10.1 |
| summum bonum voluptas habetur; quidam id in nuda virtute posuerunt; | |
| nonnulli miscere ista conati sunt atque confundere, et ex bonis corporis | |
| animique et eorum quae extra essent ad finem vitae beatae perveniri | |
| posse existimaverunt; delectavit quosdam modus omnium. Iam vero | 11.1 |
| quanta circa deos pugna! Quidam nihil agi sine providentia credunt; alii | |
| curam deorum intra sidera continent; quidam in totum deos sustulerunt; | |
| quidam, dum hoc erubescunt, cura vacare utique dixerunt. Hi nos ad | 12.1 |
| administrationem rei publicae hortantur; illi nihil periculosius civilibus | |
| officiis credunt. Quosdam videas odio pecuniae ferri nudos expositosque, | |
| veluti ad provocandas calamitates; sunt qui voluptates non animi modo | |
| sed etiam corporis inter praecipua ducant bona. Quibus credam? Quibus | 13.1 |
| accedam? Quidquid probavero, plures negaturi sint. Nec porro quae- | |
| cumque praecipiuntur * * * possunt. Ergo et non necessariam esse philo- | |
| sophiam et difficilem electionem esse diximus; atque inter ipsos etiam | |
| plerosque philosophos constat vix posse percipi. Neque ego ignoro esse | 14.1 |
| quosdam qui [quamquam] nomen sapientiae facile atque avide (ut sic | |
| dixerim) dederunt; tamen quidam sapientem ex fabulis repetunt, et inter | |
| eos qui studuerunt, qui elaboraverunt, nullum adhuc inventum esse | |
| confitentur. Verumtamen, ut aliqua etiam de universo loquamur, quis | 15.1 |
| usus ipsorum virorum? Militiaene utiles an civilibus officiis? Quid in his | |
| deprehendas praeter fictam frontem et perpetuum otium et quandam ex | |
| adrogantia auctoritatem? Verum sint ista (ut dicitur) magna: ego haec | |
| ad formam legemque paterni testamenti voco. Quid civitati prosunt? | 5 |
| Amputant vitia? Nimirum nemo luxuriosus est, nemo pecuniae cupidus. | |
| Haec de philosopho dixisse satis est: transeamus ad oratorem. Quem | 16.1 |
| intellego fiducia eloquentiae ad hanc descendisse causam. Multum se | |
| valere in iudiciis putant; rapiunt malas aliquando causas. Et sane si iustitia | |
| valeat, quid est eloquentia? Quid ergo civitati conferunt? Illa enim sane | 17.1 |
| remittamus, omne circa verba studium et, cum rerum natura beneficio | |
| suo ita homines instruxerit ut nulla res non voce explicetur, supervacuum | |
| quendam in exornando laborem. Eodem redeant omnia: quid civitati | 18.1 |
| profuisti? Advocatione tua defensus est aliquis: sed laesus qui ex diverso | |
| erat. Eripuisti periculo reum: unde scio an nocentem? Innocentia | |
| quidem per se valet. Damnatus est aliquis accusante te: unde scio an | |
| eloquentiae vitium sit? Quid ego de privatis loquor? Civitatium status | 19.1 |
| scimus ab oratoribus esse conversos: sive illam Atheniensium civitatem, | |
| quondam late principem, intueri placeat, accisas eius vires animadverte- | |
| mus vitio contionantium; sive populi Romani statum excutere volueri- | |
| mus, nonne gravissimas seditiones, nonne turbidissimas contiones elo- | 5 |
| quentissimus quisque habuit, nonne illi Gracchi ad evertendam rem | |
| publicam his veluti armis succincti accesserunt? Quid ego dicam quantum | 20.1 |
| civitati profuerit eloquentia? Sibi nocuit. Summos utriusque partis | |
| oratores videamus. Nonne Demosthenen illum oppressum veneno suo | |
| scimus, nonne Ciceronem in illis in quibus totiens placuerat rostris | |
| poena sua expositum? | 5 |
| Haec dixisse satis erat: nam si civitati nihil utilitatis adferunt hi cum | 21.1 |
| quibus contendi, satis erat relictum esse me solum. Aliqua tamen de | |
| medicina dicam, non mehercule iactandi mei causa, sed commendandae | |
| artis ipsius. Cuius auctores ante omnia accepimus deos, sive (ut maxime | |
| reor) ut haec infirmitas hominum haberet adiumenta aliqua atque | 5 |
| solacia, sive tantum huic arti tribuere maiores ut eam vix crederent | |
| humanis potuisse ingeniis inveniri, sive ipsa medicina per se sacrum est. | |
| Contendamus sane apud securos: si quem (quod absit omnibus) subita | 22.1 |
| deprehenderit valetudo, oratoremne consulet? Quid nunc ego enumerem | |
| contra quot fortunae iniurias medicina advocetur?—illam valetudinem | |
| qua spiritus frangitur, an illam qua visus periclitatur, an illam qua | |
| vulnera curanda sunt, an illam qua debilitati occurritur. Removeam | 23.1 |
| medicinam: tu, philosophe, consolaberis? Quod hominum genus est, | |
| qui sexus, quae aetas, quae non utilitatem ex hac petat? Itaque, etiamsi | |
| medicina vinci fata non potuerunt, productus est tamen usque ad †eam† | |
| pater noster, qui tres liberos habebat. | 5 |