| Bona raptoris qui se suspendit | |
| Rapta raptoris mortem aut bona optet. Raptor se suspendit. Rapta | 276.pr.1 |
| optat bona. | |
| DECLAMATIO | |
| 'Rapta raptoris mortem vel bona optet.' Raptam hanc esse pro qua | 1.1 |
| loquor constat; ab eo raptam esse cuius bona optat non negatur; lege | |
| datam esse potestatem utrum vellet convenit inter nos. Quid est igitur | |
| quod obstet? | |
| Negant dandam esse optionem puellae quoniam perierit raptor. Id | 2.1 |
| nulla lege exceptum, nullo scripto verbo cautum est. Interpretatione | |
| igitur †temporis† nituntur. Videamus haec qualis sit. 'Lex' inquit 'quae | |
| optare vel mortem vel bona permittit hoc satis significat, ex duobus | |
| optandum esse. Quoniam igitur iam alterum optari non potest, ne | 5 |
| optioni quidem locus est.' <Si> hanc legis vim esse concederemus, si ex | 3.1 |
| duobus esset optio eligenda puellae, duo tamen haec esse contenderem, | |
| natura et vi. Neque enim si raptor nobis subductus est, mors ipsa nihil | |
| est. Sed quomodo non satis est unum superesse, cum etiamsi duo essent | |
| non potuerit optari nisi unum? Et haec duo ita demum potenter a parte | 4.1 |
| diversa proponerentur si essent iuncta. Nunc vero discreta sunt ipsa | |
| legis scriptura: 'mortem vel nuptias', ita duo: simplicia, singula sunt | |
| tamen. Praeterea <si> lex ita scripta esset ut eligi iuberet, posset opponi | |
| †vel† electioni si ex pluribus non esset; nunc optio potest esse etiam | 5 |
| singulorum. Et illud, iudices, ante omnia intueri vos oportet: si quid ex | 5.1 |
| lege inclinandum sit, spectate ut quam minimum ex eadem pereat. | |
| Adversarius enim queritur aliquam verbi interpretationem perire, nos | |
| totam legem, totum ius. Tolerabilis enim esset mihi cum adversariis | |
| contentio si quaereretur an hoc optare puella deberet; nunc id agunt ut | 5 |
| nihil optet, et nova quadam ac perversa actione nituntur, ut bona | |
| raptoris optare puella non debeat quia optare nil aliud potest quam bona. | |
| 'At non est aequum et mortem raptoris contingere et bona.' Sed hoc | 6.1 |
| eo pertinet ut si mortem optavit optare non debeat bona. Ita demum | |
| enim et mortem ei contigisse raptoris dicemus et bona. Aequum est | |
| etiam interpellari posse optionem [etiam] facto ipsius, alieno vero | |
| iniquissimum. Quare si per hanc stetisset ut raptor periret (quamquam | 5 |
| possem dicere: 'illud non optavit, et legi non est satisfactum'), haberet | |
| tamen aliquam rationem saltem falsa eius calumnia. Nunc quid fecit | |
| puella ut raptor moreretur? Itaque huic non tantum in hoc labor est, ut | 7.1 |
| bona raptoris accipiat, sed in illo maior aliquanto, ut vobis adprobet | |
| quid optatura fuerit si viveret. Duas enim sine dubio poenas adversus | |
| raptorem lex constituit, alteram tamen mitem; †nec semper hac cogitata | |
| et publicata crudeli illi et sanguinariae tenetur.† Hodieque alioqui nonne | 5 |
| merito a vobis, merito a civitate reprehenderetur si aliud non optando | |
| hoc ostenderet [et] fecisse raptorem quod ipsa esset optatura? | |
| Hinc transeunt ad coniecturam, et suspicari vos volunt ea quae | 8.1 |
| probare non possunt. 'Non enim' inquiunt 'est credibile periturum | |
| fuisse raptorem nisi hoc optaturam scisset puellam.' Ante omnia, cum | |
| dicitur scisse, illud ostenditur, posse probari quomodo scierit. Quaero | 9.1 |
| enim a vobis ipsis adversariis quomodo colligatis scisse eum, cum non | |
| liqueat hoc vobis. Si quid est, adferte et ad iudicem. Unum argumentum | |
| est ipsum quod perierit. Hoc etiamsi mortis fecit metu, potuit tamen | |
| naturaliter fuisse timidus, etiam nullo accepto signo propter quod vitam | 5 |
| desperaret confusione tamen et proprio animi sui perisse motu. Nunc | 10.1 |
| vero credibile non est quemquam perire mortis metu. Quid enim timuit | |
| ulterius? Quare etiam credibilius videtur mihi idcirco perisse eum quod | |
| optaturam puellam bona existimaret. Sunt enim plerique qui mortem | |
| potiorem quam egestatem putent, quibus delicate educatis (ex deliciis | 5 |
| enim haec licentia facta est) intolerabilis videatur nuda illa vita et | |
| omnibus quibuscumque antea abundaverunt destituta. Hoc igitur est | |
| credibilius; et hoc puella voluit et in hoc perseverat. | |
| Et certe nulli tolerabile aut aequum videri potest <ut> in gravissima | 11.1 |
| iniuria, qua virginitatem perdidit, qua florem aetatis amisit, qua prima | |
| illa gratia apud maritum futura praerepta est, neque mortem optaverit | |
| neque bona accipiat. |