Mendici Debilitati
    Rei publicae laesae sit actio. 10.4.pr.1
  Quidam expositos educebat et debilitatos mendicare
cogebat, ut sibi mercedem referrent. accusatur laesae
rei publicae.
  Factum est, ne liberos patres aut agnoscant aut recipiant. 1.1
vectigalis isti crudelitas <fuit> eo magis, quod omnes praeter istum
misericordes sumus. effectum est, ut nihil esset miserius ex-
positis quam tolli, parentibus quam agnoscere. alterius comminutas
scapulas in deforme tuber extundit. produc familiam tuam. volo 5
nosse illam humanarum calamitatum officinam. sua cuique calami-
tas tamquam ars adsignatur. intuemini illi erutos oculos, illi fractos
pedes. quid exhorrescitis? sic iste miseretur. novum monstrum: in-
teger alitur, debiles alunt. 'perissent' inquit. ita non infelicius super-
sunt? 'perissent' inquit. interroga patres, utrum maluerint. quanti 10
ex his viri fortes, quanti tyrannicidae, quanti futuri sacerdotes? nec
incredibilia loquor; ex hac fortuna origo Romanae gentis apparuit.
plus acceptum crudelitati quam expensum misericordiae refert.
expositos aluerunt etiam ferae, satis futurae mites, si praeteris-
sent. quorum cum ubique audiantur preces, in sua tantum causa 15
cessant. abscissa est illi lingua, et est rogandi genus rogare non
posse. miseremini omnium, iudices, quorum singulorum misereri
soletis. istis nos vindictam negaturos putas, quibus ne id quidem
negavimus, quod tibi daturi erant? res indignissima: cum tam
crudelis sit, misericordia publica vivit. exsurgite, miseri, et hodie 20
primum vobis rogate. 'tibi' inquit 'cotidiana captura non constat;
apparet te nondum satis miserum videri'. occurrunt nuptiis dira
omina, sacris publicis auspicia feralia et diebus in hilaritatem
dicatis semianimes isti greges oberrant. alunt istum qui se alere
non possunt. non est, qui rogare nesciat; solet etiam docere. 25
non habes tot membra, quot debes. ergo tu, cum de miseri-
cordia publica cogitares, tam crudelis esse potuisti? miseros qui sic
rogant, miseriores qui sic rogantur! omnes omnibus stipem con-
ferunt, dum unusquisque timet, ne filio neget. effecisti, ut maius
esset malum educari quam exponi. timebantur ferae atque ser- 30
pentes et inimicus teneris artubus rigor, inopia quoque; inter
expositorum pericula non numerabamus educatorem.
  Pars altera. 'Debilitasti' inquit. plus illis patres nocuerunt.
quid videtur lanista, qui iuvenes cogit ad gladium et tamen non
accusatur laesae rei publicae? quid leno, qui stuprum pati cogit 35
invitas nec rem publicam laedit? ego reum non laudari desidero,
sed absolvi; noceat hoc illi, cum honores petet. potest enim ali-
quis et non esse homo honestus et esse innocens reus. ut illis
multum ablatum sit, vita reddita est. rei publicae laesae non
potest agi eorum nomine, qui sunt extra rem publicam. egens 40
homo et qui ne me quidem alere nedum alios possem, sustuli
relictos, quibus non iniuria fieret, si aliquid detraheretur, sed
beneficio cederet, si vita servaretur. faciant invidiam, dicant
illos per me tam misere vivere, dum fateantur per me vivere.
unius misericordia vivunt, omnium aluntur. mirum est vacare 45
homines huic cogitationi, ut curent, quid homo mendicus inter
mendicos agat. civitatis istius principes divitias suas exercent
contra naturam: excisorum greges habent, exoletos suos, ut ad
longiorem patientiam inpudicitiae idonei sint, amputant et, quia
ipsos pudet viros esse, id agunt, ut quam paucissimi sint. his 50
nemo succurrit delicatis et formosis debilibus. curatis, quis ex
solitudine infantes auferat perituros, nisi auferantur; non curatis,
quod solitudines suas isti beati ingenuorum ergastulis excolunt
et miserrimorum iuvenum simplicitate decepta speciosissimum
quemque ac maxime idoneum castris in ludum detrudunt. 55