Prima uirtus eat, haec ferat signa: habebimus nihilo- 7.14.1.1
minus uoluptatem, sed domini eius et temperatores erimus;
aliquid nos exorabit, nihil coget. At ei qui uoluptati
tradidere principia utroque caruere; uirtutem enim
amittunt, ceterum non ipsi uoluptatem, sed ipsos uoluptas 5
habet, cuius aut inopia torquentur aut copia strangulantur,
miseri si deseruntur ab illa, miseriores si obruuntur; sicut
deprensi mari Syrtico modo in sicco relinquuntur, modo
torrente unda fluctuantur. Euenit autem hoc nimia in- 2.1
temperantia et amore caeco rei; nam mala pro bonis
petenti periculosum est adsequi. Vt feras cum labore
periculoque uenamur et captarum quoque illarum sollicita
possessio est—saepe enim laniant dominos—ita habent se 5
magnae uoluptates: in magnum malum euasere captaeque
cepere; quae quo plures maioresque sunt, eo ille minor ac
plurium seruus est quem felicem uulgus appellat. Permanere 3.1
libet in hac etiamnunc huius rei imagine. Quemadmodum
qui bestiarum cubilia indagat et
    laqueo captare feras
magno aestimat et 5
    latos canibus circumdare saltus,
ut illarum uestigia premat, potiora deserit multisque
officiis renuntiat, ita qui sectatur uoluptatem omnia
postponit et primam libertatem neglegit ac pro uentre
dependit, nec uoluptates sibi emit sed se uoluptatibus 10
uendit.
  'Quid tamen' inquit 'prohibet in unum uirtutem uolu- 15.1.1
ptatemque confundi et ita effici summum bonum ut idem
et honestum et iucundum sit?' Quia pars honesti non
potest esse nisi honestum nec summum bonum habebit
sinceritatem suam, si aliquid in se uiderit dissimile meliori. 5
Ne gaudium quidem quod ex uirtute oritur, quamuis 2.1
bonum sit, absoluti tamen boni pars est, non magis quam
laetitia et tranquillitas, quamuis ex pulcherrimis causis
nascantur; sunt enim ista bona, sed consequentia summum
bonum, non consummantia. Qui uero uirtutis uoluptatisque 3.1
societatem facit et ne ex aequo quidem, fragilitate alterius
boni quidquid in altero uigoris est hebetat libertatemque
illam, ita demum si nihil se pretiosius nouit inuictam,
sub iugum mittit. Nam, quae maxima seruitus est, incipit 5
illi opus esse fortuna; sequitur uita anxia, suspiciosa,
trepida, casum pauens, temporum suspensa momentis.
Non das uirtuti fundamentum graue, inmobile, sed iubes 4.1
illam in loco uolubili stare; quid autem tam uolubile est
quam fortuitorum expectatio et corporis rerumque corpus
adficientium uarietas? Quomodo hic potest deo parere et
quidquid euenit bono animo excipere nec de fato queri 5
casuum suorum benignus interpres, si ad uoluptatum
dolorumque punctiunculas concutitur? Sed ne patriae
quidem bonus tutor aut uindex est nec amicorum pro-
pugnator, si ad uoluptates uergit. Illo ergo summum 5.1
bonum escendat unde nulla ui detrahitur, quo neque dolori
neque spei nec timori sit aditus nec ulli rei quae deterius
summi boni ius faciat; escendere autem illo sola uirtus
potest. Illius gradu cliuus iste frangendus est; illa fortiter 5
stabit et quidquid euenerit feret non patiens tantum sed
etiam uolens, omnemque temporum difficultatem sciet
legem esse naturae et ut bonus miles feret uulnera, numera-
bit cicatrices, et transuerberatus telis moriens amabit eum
pro quo cadet imperatorem; habebit illud in animo uetus 10
praeceptum: deum sequere. Quisquis autem queritur et 6.1
plorat et gemit, imperata facere ui cogitur et inuitus rapitur
ad iussa nihilominus. Quae autem dementia est potius
trahi quam sequi! tam mehercules quam stultitia et
ignoratio condicionis est suae dolere quod deest aliquid 5
tibi aut incidit durius, aeque mirari aut indigne ferre ea
quae tam bonis accidunt quam malis, morbos dico, funera,
debilitates et cetera ex transuerso in uitam humanam
incurrentia. Quidquid ex uniuersi constitutione patiendum 7.1
est, magno suscipiatur animo: ad hoc sacramentum adacti
sumus, ferre mortalia nec perturbari iis quae uitare non
est nostrae potestatis. In regno nati sumus: deo parere
libertas est. 5