Omnia licet quae umquam ingenia fulserunt in hoc unum 10.3.1.1
consentiant, numquam satis hanc humanarum mentium
caliginem mirabuntur. Praedia sua occupari a nullo patiun-
tur et, si exigua contentio est de modo finium, ad lapides et
arma discurrunt: in uitam suam incedere alios sinunt, immo 5
uero ipsi etiam possessores eius futuros inducunt. Nemo
inuenitur qui pecuniam suam diuidere uelit: uitam unus-
quisque quam multis distribuit! Adstricti sunt in continendo
patrimonio, simul ad iacturam temporis uentum est, pro-
fusissimi in eo cuius unius honesta auaritia est. Libet itaque 2.1
ex seniorum turba comprendere aliquem: 'peruenisse te ad
ultimum aetatis humanae uidemus, centesimus tibi uel
supra premitur annus: agedum ad computationem aetatem
tuam reuoca. Duc quantum ex isto tempore creditor, 5
quantum amica, quantum rex, quantum cliens abstulerit,
quantum lis uxoria, quantum seruorum coercitio, quantum
officiosa per urbem discursatio; adice morbos quos manu
fecimus, adice et quod sine usu iacuit: uidebis te pauciores
annos habere quam numeras. Repete memoria tecum 3.1
quando certus consilii fueris, quotus quisque dies ut de-
stinaueras cesserit, quando tibi usus tui fuerit, quando in
statu suo uultus, quando animus intrepidus, quid tibi in
tam longo aeuo facti operis sit, quam multi uitam tuam 5
diripuerint te non sentiente quid perderes, quantum uanus
dolor, stulta laetitia, auida cupiditas, blanda conuersatio
abstulerit, quam exiguum tibi de tuo relictum sit: intelleges
te inmaturum mori.' Quid ergo est in causa? Tamquam 4.1
semper uicturi uiuitis, numquam uobis fragilitas uestra
succurrit, non obseruatis quantum iam temporis transierit;
uelut ex pleno et abundanti perditis, cum interim fortasse
ille ipse qui alicui uel homini uel rei donatur dies ultimus 5
sit. Omnia tamquam mortales timetis, omnia tamquam
inmortales concupiscitis. Audies plerosque dicentes: 'a quin- 5.1
quagesimo anno in otium secedam, sexagesimus me annus
ab officiis dimittet.' Et quem tandem longioris uitae prae-
dem accipis? Quis ista sicut disponis ire patietur? Non pudet
te reliquias uitae tibi reseruare et id solum tempus bonae 5
menti destinare quod in nullam rem conferri possit? Quam
serum est tunc uiuere incipere cum desinendum est! Quae
tam stulta mortalitatis obliuio in quinquagesimum et sexa-
gesimum annum differre sana consilia et inde uelle uitam
inchoare quo pauci perduxerunt! 10