Ergo ita habe, Serene, perfectum illum uirum, huma- 2.6.8.1
nis diuinisque uirtutibus plenum, nihil perdere. Bona eius
solidis et inexsuperabilibus munimentis praecincta sunt.
Non Babylonios illis muros contuleris, quos Alexander in-
trauit, non Carthaginis aut Numantiae moenia una manu 5
capta, non Capitolium arcemue—habent ista hostile uesti-
gium: illa quae sapientem tuentur et a flamma et ab
incursu tuta sunt, nullum introitum praebent, excelsa, in-
expugnabilia, dis aequa.
  Non est quod dicas, ita ut soles, hunc sapientem nostrum 7.1.1
nusquam inueniri. Non fingimus istud humani ingenii
uanum decus nec ingentem imaginem falsae rei concipimus,
sed qualem conformamus exhibuimus, exhibebimus, raro
forsitan magnisque aetatium interuallis unum; neque enim 5
magna et excedentia solitum ac uulgarem modum crebro
gignuntur. Ceterum hic ipse M. Cato, a cuius mentione
haec disputatio processit, uereor ne supra nostrum exem-
plar sit.
  Denique ualidius debet esse quod laedit eo quod laeditur; 2.1
non est autem fortior nequitia uirtute; non potest ergo
laedi sapiens. Iniuria in bonos nisi a malis non temptatur;
bonis inter se pax est, mali tam bonis perniciosi quam inter
se. Quodsi laedi nisi infirmior non potest, malus autem 5
bono infirmior est, nec iniuria bonis nisi a dispari uerenda
est, iniuria in sapientem uirum non cadit. Illud enim iam
non es admonendus, neminem bonum esse nisi sapientem.
'Si iniuste' inquit 'Socrates damnatus est, iniuriam accepit.' 3.1
Hoc loco intellegere nos oportet posse euenire ut faciat ali-
quis iniuriam mihi et ego non accipiam: tamquam si quis
rem quam e uilla mea surripuit in domo mea ponat, ille
furtum fecerit, ego nihil perdiderim. Potest aliquis nocens 4.1
fieri, quamuis non nocuerit. Si quis cum uxore sua tam-
quam cum aliena concumbat, adulter erit, quamuis illa
adultera non sit. Aliquis mihi uenenum dedit, sed uim
suam remixtum cibo perdidit: uenenum ille dando scelere 5
se obligauit, etiam si non nocuit. Non minus latro est
cuius telum opposita ueste elusum est. Omnia scelera
etiam ante effectum operis, quantum culpae satis est,
perfecta sunt. Quaedam eius condicionis sunt et hac uice 5.1
copulantur ut alterum sine altero esse possit, alterum sine
altero non possit. Quod dico conabor facere manifestum.
Possum pedes mouere ut non curram: currere non possum
ut pedes non moueam; possum, quamuis in aqua sim, non 5
natare: si nato, non possum in aqua non esse. Ex hac 6.1
sorte et hoc est de quo agitur: si iniuriam accepi, necesse
est factam esse; si est facta, non est necesse accepisse me.
Multa enim incidere possunt quae summoueant iniuriam:
ut intentatam manum deicere aliquis casus potest et emissa 5
tela declinare, ita iniurias qualescumque potest aliqua res
repellere et in medio intercipere, ut et factae sint nec ac-
ceptae.